Choroba Osgooda-Schlattera: dolegliwość nastoletnich piłkarzy

Choroba Osgooda-Schlattera to częste schorzenie, które dotyka nastolatków w okresie szybkiego wzrostu. Choroba ma związek z uprawianiem sportu, a jej istotą jest jałowa martwica kości kolana, zwanej guzowatością piszczeli. Co to oznacza? Choroba objawia się bólem i obrzękiem okolicy goleni. Leczenie natomiast polega głównie na ograniczeniu aktywności fizycznej. Dobra wiadomość jest taka, że do wyleczenia zwykle dochodzi samoistnie, kiedy dziecko przestaje już rosnąć.

Guzowatość kości piszczelowej – co to jest?

Żeby wytłumaczyć, czym jest choroba Osgooda-Schlattera, na początek, w dużym skrócie przybliżę Ci budowę Twojej goleni. Szkielet podudzia, czyli goleni, stanowią 2 kości: położona przyśrodkowo (od wewnątrz) − kość piszczelowa i położona z boku − kość strzałkowa. Przedni brzeg kości piszczelowej, który leży bezpośrednio pod skórą (możesz go wyczuć dłonią), rozpoczyna się u góry guzowatością piszczeli. W tym miejscu więzadło rzepki (czyli jedno z więzadeł stawu kolanowego) jest przyczepione do kości. Przejedź palcami wzdłuż przedniej powierzchni swojej nogi, od kolana w dół. Kilka centymetrów pod kolanem znajduje się nierówne zgrubienie kostne − to właśnie jest guzowatość kości piszczelowej.  

Choroba Osgooda-Schlattera − czym właściwie jest?

Zespół Osgood-Schlattera to jałowa martwica guzowatości piszczeli − fragmentu kości poniżej kolana. O jałowej martwicy kości możesz przeczytać więcej w artykule: Jałowa martwica kości – jedna choroba o 40 twarzach! Jałowa martwica kości piszczelowej oznacza, że cześć tkanki kostnej piszczeli obumiera. Co ciekawe, do obumierania dochodzi bez udziału drobnoustrojów (czyli np. bakterii czy wirusów).

Choroba Osgooda-Schlattera zdarza się dość często. Pojawia się zwykle u dzieci w okresie szybkiego wzrostu. Parokrotnie częściej dotyka osoby aktywne fizycznie, które uprawiają sport (szczególnie taki, który wymaga skakania, biegania i szybkich zmian kierunku poruszania się, a więc np. piłka nożna, łyżwiarstwo, koszykówka, balet). Rzadziej dokucza tym, którzy prowadzą siedzący tryb życia. A to dlatego, że chorobę powoduje intensywna praca mięśni uda (mięsienia czworogłowego uda). To z kolei wywiera nacisk na więzadło rzepkowe i prowadzi do  pociągania i przenoszenia znacznych sił na guzowatość piszczeli. W efekcie dochodzi do mikroskopijnych urazów kości w tym miejscu, a kostnienie guzowatości przebiega nieprawidłowo.

Warto dodać, że w guzowatości piszczeli w okresie dojrzewania powstaje wtórny ośrodek kostnienia, który połączony jest z kością za pomocą chrząstki. To sprawia, że to miejsce jest „słabym ogniwem” dla silnych i powtarzających się skurczów mięśnia czworogłowego uda.

Choroba częściej dotyczy chłopców, ale w wyniku wzrostu aktywności fizycznej wśród dziewczynek, statystyki te zmieniają się. Jako, że u dziewczynek tzw. skok pokwitaniowy (czyli szybkie wzrastanie w okresie dojrzewania płciowego) występuje około 2 lata wcześniej niż u chłopców, to choroba rozwija się zwykle wcześniej u dziewczynek (ok. 10. − 13. roku życia) niż u chłopców (12. – 14. rok życia). 

Sprawdź też, czym jest balizm.

Zespół Osgood-Schlattera − objawy

Głównym objawem choroby jest ból nad guzowatością piszczeli. Ból ten zwiększa się podczas wysiłku i kiedy dotykasz tego miejsca. Ból maleje po odpoczynku. Okolica guzowatości jest obrzęknięta, ale nie występuje ograniczenie ruchomości kolana. Guzowatość piszczeli może być znacznie bardziej wystająca i uniesiona w porównaniu do drugiej nogi. Choroba Osgooda-Schlattera dotyczy zazwyczaj jednego kolana, ale może się zdarzyć również na obydwu nogach.

Jeśli zauważysz u swojego dziecka podobne dolegliwości, warto wybrać się do lekarza. Lekarz, oprócz przeprowadzenia szczegółowego wywiadu i badania, prawdopodobnie zleci wykonanie RTG. Na zdjęciu widoczna może być fragmentacja kości − powierzchowna część guzowatości może oderwać się, przez co powstają odrębne fragmenty kostne.

Sprawdź też, czym są i skąd biorą się dyskinezy.

Choroba Osgooda- Schlattera − leczenie

Zazwyczaj pacjenci nie wymagają leczenia chirurgicznego. Najczęściej wystarczy ograniczenie aktywności fizycznej, a choroba ustępuje sama, gdy dziecko przestaje rosnąć. W praktyce choroba Osgooda-Schlattera może trwać zarówno parę miesięcy, jak i kilka lat.

Jeżeli guzowatość kości piszczeli bardzo boli, pomóc może krótkotrwałe unieruchomienie nogi w tej części. Lekarz może polecić noszenie ochronnych nakolanników. Pomóc mogą też leki przeciwbólowe. Fizjoterapia także może okazać się przydatna. Szczególnie ćwiczenia rozciągające mięsień czworogłowy uda. Chłodzenie okolicy kolana może zmniejszyć obrzęk i przynosić ulgę. Dużo rzadziej zdarza się, że w wyniku choroby dochodzi do bolesnych skostnień czy naddatku kości. W takim wypadku lekarz może zalecić pomoc chirurga. Ale nie martw się na zapas − to zdarza się naprawdę rzadko.

Jeśli Twoje dziecko cierpi na chorobę Osgooda-Schlattera, niestety może okazać się, że na jakiś czas będzie musiało zrezygnować z ulubionych aktywności. Nie zawsze oznacza to całkowitą rezygnację ze sportu − można spróbować dyscyplin, które nie wymagają biegania czy skakania. Najważniejsze jest, żeby Twoje dziecko nie odczuwało dyskomfortu, ani bólu.