Zatoki
Do sięgnięcia po leki na zatoki najczęściej zmusza ich stan zapalny, który zazwyczaj ma podłoże wirusowe. Czasami zdarza się również, że w podczas niedoleczonego przeziębienia lub innej infekcji dochodzi do nadkażenia bakteryjnego i powstania kataru zatokowego.
Zapalenie zatok – przyczyny problemu
Najważniejszą przyczyną tej dolegliwości jest niedrożność przewodów nosowych, która sprawia, że do zatok nie dociera powietrze. Ze względu na czas trwania choroby wyróżniamy:
- ostre zapalenie zatok — pojawia się sporadycznie (np. raz w roku) i trwa krócej niż 12 tygodni (zazwyczaj koło 10 dni). Ma ono podłoże wirusowe, rzadziej bakteryjne lub grzybicze. Po zastosowaniu prawidłowego leczenia nie pozostawia trwałych zmian w organizmie. Jednak często nawracające, ostre zapalenie powinno być już powodem do niepokoju, ponieważ może przerodzić się w stan przewlekły,
- przewlekłe zapalenie zatok — rozwija się z nieprawidłowo leczonego ostrego, często nawracającego zapalenia zatok. Choroba trwa dłużej niż 12 tygodni, a leki na zatoki jedynie zmniejszają nasilenie objawów. Czasami przyczyną są nieprawidłowości w budowie anatomicznej nosa i ujść zatok, alergie lub polipy.
Zapalenie zatok diagnozuje laryngolog. W tym celu lekarz wykonuje badanie endoskopowe, które umożliwia:
- ocenę stanu jam nosowych i zatok,
- ustalenie źródła wydzieliny,
- zaobserwowanie zmian patologicznych takich jak polipy, guzy lub inne nieprawidłowości.
Jak leczyć zapalenie zatok?
Objawowe leczenie zapalenia zatok polega głównie na łagodzeniu bólu i stanu zapalnego, zmniejszaniu obrzęku śluzówki oraz usunięciu wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. W tym celu stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, obkurczające naczynia krwionośne oraz leki mukolityczne.
Gdy lekarz stwierdzi nadkażenie bakteryjne, niezbędna jest antybiotykoterapia. Z kolei w przypadku zapalenia o podłożu alergicznym pacjent powinien przyjmować leki antyhistaminowe.
Leki na zatoki – co można zastosować bez recepty?
Większość preparatów, które działają głównie na objawy zapalenia zatok, jest dostępna bez recepty. Jakie substancje czynne znajdziesz w ich składzie?
Leki przeciwbólowe na zatoki
W celu uśmierzenia bólu i stanu zapalnego można przyjmować niesteroidowe leki przeciwzapalne (przede wszystkim ibuprofen). Bardziej specjalistyczne tabletki na zatoki oprócz ibuprofenu zawierają chlorowodorek pseudoefedryny, obkurczający śluzówkę nosa oraz zatok i umożliwiający pozbycie się uciążliwej wydzieliny. Takie złożone leki na zapalenie zatok należy stosować doraźnie — maksymalnie 3 dni bez konsultacji z lekarzem.
Preparaty do stosowania miejscowego
Oprócz pigułek lek na zatoki może mieć formę kropel, aerozolów i sprayów do nosa, które wykazują działanie miejscowe. Substancje czynne obecne w ich składzie (np. chlorowodorek ksylometazoliny lub oksymetazoliny) zmniejszają obrzęk i przekrwienie błony śluzowej. Dzięki temu przewody nosowe stają się drożne, a zatoki przynosowe lepiej wentylowane. Niektóre preparaty na zatoki do miejscowej aplikacji są wzbogacone olejkami eterycznymi, aloesem lub kwasem hialuronowym.
Jednak podczas używania leków z tymi substancjami czynnymi warto pamiętać o kilku sprawach.
- Mogą one powodować nadmierną suchość i podrażnienie błony śluzowej, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu. Dlatego nie powinno się ich podawać dłużej niż 5-6 dni bez przerwy. W przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia nabłonka rzęskowego i polekowego nieżytu nosa.
- Chlorowodorek ksylometazoliny/oksymetazoliny w stężeniu 0,1% nie jest przeznaczony dla dzieci poniżej 12 roku życia oraz kobiet w ciąży, jak również przy wielu współistniejących chorobach. Przed zastosowaniem takich środków skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem.
Leki mukolityczne
W mukolitycznych lekach na zapalenie zatok znajdziesz m.in. bromheksynę i ambroksol. Są to substancje zmniejszające lepkość śluzu, a przez to również ułatwiające usuwanie go z jam nosa i zatok.
Roztwory do płukania i oczyszczania zatok
Osoby, które skarżą się na często nawracające ostre zapalenie zatok, powinny wprowadzić codzienną profilaktykę. Jej celem jest oczyszczanie przewodów nosowych i jam zatok, a przez to nie dopuszczanie do rozwoju stanu zapalnego. Preparaty do oczyszczania zatok często mają formę pojemnika z wygodnym aplikatorem. Niektóre zawierają też nawilżającą glicerynę albo łagodzący podrażnienia pantenol.
Izotoniczny roztwór soli morskiej zawiera wiele składników mineralnych (m.in. magnez, sód, potas, wapń, jod). Znajdują się one w najbardziej naturalnym i bezpiecznym stężeniu dla ludzkiego organizmu. Płukanie nosa takim roztworem sprawia, że usuwasz z dróg oddechowych zanieczyszczenia, bakterie, wirusy czy alergeny, a zalegająca wydzielina ulega rozpuszczeniu.
Z kolei hipertoniczny roztwór soli morskiej powoduje, że komórki błony śluzowej tracą wodę i się kurczą. Dzięki temu zmniejsza się przekrwienie i obrzęk śluzówki. Poza tym ułatwia to usunięcie wydzieliny, która stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii i wirusów.
W przeciwieństwie do wielu innych preparatów stosowanych miejscowo wodę morską można aplikować tak długo i często, jak to potrzebne. Nie wiąże się to z ryzykiem uszkodzenia błony śluzowej. Warto jednak stosować ją w cyklach po 28 dni z dwudniową przerwą między kolejnymi seriami.
Ziołowe leki na zatoki
Ekstrakty ziołowe wpływają korzystnie nie tylko na drogi oddechowe, ale również w naturalny sposób wspomagają układ odpornościowy. Niektóre zawarte w nich substancje wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Inne mają właściwości regenerujące błony śluzowe.
Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych wyciągów roślinnych, które znajdziesz w kroplach, tabletkach i syropach. Są to ekstrakty z:
- korzenia goryczki (Gentianae radix) i prawoślazu (Althaeae radix),
- kwiatu dziewanny (Verbasci flos), lipy (Tiliae flos) i bzu czarnego (Sambuci flos),
- ziela tymianku (Thymi herba) i werbeny (Verbanae herba),
- liści brodziuszki wiechowatej (Andrographis paniculata).
Wiele osób się zastanawia, czy warto sięgnąć po ziołowy lek na zatoki. Można go wprowadzić w celu uzupełnienia farmakoterapii, jednak zawsze po konsultacji ze specjalistą. Farmaceuta pomoże Ci ustalić, czy zioła nie wejdą w interakcje z innymi przyjmowanymi lekami na zatoki, osłabiając ich działanie lub powodując reakcję alergiczną.