Betametazon
Wskazania do stosowania betametazonu
Betametazon jest lekiem z grupy kortykosteroidów. W zależności od postaci, może mieć różne wskazania do stosowania.
Formy zewnętrzne (maść, krem, płyn/pianka):
- Dermatozy na podłożu alergicznym z towarzyszącym świądem,
- Stany zapalne skóry różnego pochodzenia,
- Choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty krążkowy,
- Odczyny po ukąszeniach owadów.
Zawiesina do wstrzykiwań:
- Ostre i przewlekłe stany zapalne,
- Choroby układu mieśniowo-szkieletowego: reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie kości i stawów,
- Stany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
- Zapalenie nerwów obwodowych i ścięgien,
- Alergie: astma oskrzelowa, katar sienny, obrzęk naczynioruchowy, alergiczne zapalenie oskrzeli,
- Dermatozy alergiczne i choroby tkanki łącznej: toczeń rumieniowaty układowy, twardzina skóry, zapalenie skórno-mięśniowe,
- Choroby endokrynologiczne: zespół nadnerczowo-płciowy,
- Choroby przewodu pokarmowego: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna,
- Zapalenie nerek, stany z podwyższonym białkomoczem.
Mechanizm działania betametazonu
Betametazon to kortykosteroid o działaniu przeciwzapalnym, przeciwuczuleniowym i immunosupresyjnym. Po wniknięciu do komórki łączy się z białkami w cytoplazmie. Połączony z receptorem steroid przenika do jądra komórki, gdzie oddziałuje z DNA, stymulując produkcję mRNA. Dzięki temu powstają określone białka enzymatyczne biorące udział w ogólnoustrojowym działaniu leku. Betametazon hamuje czynniki zapalne, takie jak NF-Kappa B i fosfolipaza A2, co prowadzi do zmniejszenia produkcji pochodnych kwasu arachidonowego. Lek stymuluje również geny o działaniu przeciwzapalnym, np. interleukina 10. Wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Oddziałuje na układ krążenia, mięśnie oraz układ nerwowy.
Dawkowanie betametazonu
Forma zewnętrzna:
- Lek należy aplikować na zmienione chorobowo miejsca skóry do 2 razy dziennie,
- Okres stosowania nie powinien przekraczac 4 tygodni,
- W trudnych przypadkach dopuszcza się użycie opatrunków inkluzyjnych.
U dzieci:
- Betametazeon nie jest wskazany do stosowania u dzieci do 1. roku życia.
- U starszych dzieci dopuszcza się stosowanie przez maksymalnie 5 dni.
Iniekcje:
- Dawkę ustala indywidualnie lekarz, uwzględniając rodzaj schorzenia.
- Maksymalna dawka jednorazowa to 2 ml.
Podawanie: w mięsień pośladkowy (leczenie ogólne), domięśniowo (dermatozy, alergie wziewne), miejscowo lub dostawowo (zapalenia stawów).
W razie potrzeby dawkę można powtórzyć.
Przeciwwskazania do stosowania betametazonu
Przeciwwskazania do stosowania betametazonu:
Forma zewnętrzna:
- Nadwrażliwość na betametazon,
- Trądzik różowaty i pospolity,
- Nieleczone infekcje skórne,
- Świąd bez objawów zapalnych,
- Infekcje w okolicach intymnych,
- Zapalenie skóry wokół ust,
- U dzieci do 1. roku życia.
Iniekcje:
- Nadwrażliwość na betametazon,
- Kandydoza, gruźlica, osteoporoza,
- Chwiejność emocjonalna, choroba wrzodowa,
- Nieprawidłowe ciśnienie w oku, zakrzepica, cukrzyca,
- Zespół Cushinga, nieprawidłowa praca nerek,
- Zakażenia bakteryjne, grzybicze, wirusowe,
- I trymestr ciąży,
- Zespół błon szklistych po urodzeniu.
Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu betametazonu
Skutki uboczne
Podawanie betametazonu drogą iniekcji może prowadzić do reakcji przypominających anafilaksję, zwłaszcza u osób z historią alergii na leki.
Działania niepożądane betametazonu są podobne do innych kortykosteroidów. Mogą wpłynąć na:
- Poziom elektrolitów: wzrost sodu, obniżenie potasu, nadciśnienie,
- Kości i mięśnie: osłabienie, utrata masy kostnej, ryzyko złamań,
- Układ trawienny: czkawka, zapalenie trzustki, wrzody przełyku,
- Skórę: opóźnione gojenie, cienka skóra, krwawienia, obrzęki, zaczerwienienia, suchość,
- Układ nerwowy: drgawki, bóle głowy, wzrost ciśnienia śródczaszkowego,
- Hormony: nieregularne cykle miesiączkowe, zaburzenia hormonalne, objawy cukrzycy,
- Oczy: jaskra, wytrzeszcz,
- Zmiany psychiczne: euforia, depresja, halucynacje,
- Iniekcje kortykosteroidów mogą prowadzić do ślepoty po podaniu w okolicach twarzy, zmiany koloru skóry, ropni, rumienia czy chorób stawów.
Wpływ na prowadzenie pojazdów
Betametazon nie wpływa na zdolność kierowania pojazdami czy obsługę maszyn.
Wpływ na ciążę
- Należy unikać stosowania betametazonu w ciąży.
- Jeśli konieczne, stosować zewnętrznie krótko i rzadko.
- W iniekcji, stosować tylko gdy korzyść przewyższa ryzyko.
- Nie zaleca się dla ciężarnych z preeklampsją czy uszkodzeniem łożyska.
- Niemowlęta urodzone przez matki na terapii mogą mieć zaburzenia nadnerczy lub zmętnienie soczewki.
Wpływ na laktację
Kortykosteroidy przenikają do mleka matki. Zaleca się przerwanie karmienia piersią lub odstawienie leku podczas terapii betametazonem.
Interakcje z lekami
Jednoczesne łączenie betametazonu z:
- Bupropionem może powodować drgawki,
- Tofacytynibem osłabia odporność na infekcje,
- Desmopresyną może prowadzić do wymiotów, bólu głowy i innych poważnych skutków,
- Fluorochinolonami zwiększa ryzyko zapalenia ścięgien,
- Takrolimusem może nasilać skutki uboczne,
- Telbiwudyną zwiększa ryzyko uszkodzenia mięśni i nerek,
- Acemetacyną może nasilać skutki uboczne w układzie pokarmowym,
- Alfakalcydolem osłabia działanie tego ostatniego na osteoporozę,
- Amfoterycyną B i innymi lekami moczopędnymi może prowadzić do niedoboru potasu,
- Amiodaronem może powodować zaburzenia rytmu serca,
- Lekami przeciwcukrzycowymi obniża ich skuteczność,
- Fenobarbitalem i innymi lekami może zmniejszać działanie kortykosteroidów,
Interakcja z alkoholem
Alkohol może nasilać ryzyko wrzodów przy jednoczesnym przyjmowaniu betametazonu.
Inne środki ostrożności
Forma zewnętrzna
- Unikać stosowania u osób z nadwrażliwością na kortykosteroidy.
- Stosować krótko, zwłaszcza u dzieci.
- Długotrwałe stosowanie może prowadzić do zaburzeń endokrynologicznych.
- Ograniczyć stosowanie na twarzy i w okolicach oczu.
- Zachować ostrożność przy łuszczycy i zakażeniach skórnych.
- U dzieci do 12 roku życia nie przekraczać czasu 5 dni leczenia.
- Unikać jednoczesnego stosowania opatrunków okluzyjnych u dzieci.
Iniekcje
- Unikać stosowania u osób z gruźlicą.
- Zachować ostrożność przy chorobach autoimmunologicznych i zakażeniu oka wirusem opryszczki.
- Unikać przy wrzodziejącym zapaleniu jelita, niewydolności nerek, nadciśnieniu.
- Podawać głęboko w mięśnie z pominięciem stawów i ścięgien.
- Kontrolować wzrost dzieci podczas długotrwałego leczenia.
- Zachować ostrożność u pacjentów z marskością wątroby lub niedoczynnością tarczycy.
- W trakcie terapii betametazonem nie należy wykonywać profilaktycznych szczepień przeciwko ospie. Istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Portal ma charakter edukacyjny. Staramy się, aby treści były poprawne merytorycznie, jednak nie powinny zastępować porady lekarza lub farmaceuty, dietetyka, kosmetologa czy fizjoterapeuty odnoszącej się do indywidualnej sytuacji pacjenta. Redakcja i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za skutki zastosowania się do zamieszczonych informacji. Prosimy, skonsultuj się ze specjalistą, zanim zdecydujesz o podjęciu danej terapii mającej wpływ na Twoje zdrowie.