Gentamycyna
Wskazania do stosowania gentamycyny
Gentamycyna to antybiotyk z grupy aminoglikozydów. Hamuje wzrost bakterii poprzez zakłócanie ich produkcji białek. Jest skuteczna przeciwko tlenowym bakteriom gram-ujemnym, takim jak Pseudomonas czy Enterobacter.
Krople i maść oczna z gentamycyną służą do leczenia:
- Bakteryjnego zapalenia spojówki,
- Bakteryjnego zapalenia rogówki,
- Infekcyjnego zapalenia powiek,
- Wtórnych zakażeń w stanach alergicznych spojówek i powiek.
Mogą być też stosowane profilaktycznie przed lub po operacji oka.
Maść z gentamycyną leczy zakażenia skóry spowodowane przez:
- Paciorkowce,
- Gronkowce złociste,
- Bakterie gram-ujemne (np. Pseudomonas aeruginosa czy Escherichia Coli).
Roztwór gentamycyny do wstrzykiwań i infuzji jest stosowany w:
- zakażeniach układu moczowego,
- zakażeniach układu oddechowego,
- ciężkich zakażeniach skóry,
- oparzeniach,
- zakażeniach jamy brzusznej,
- zakażeniach pooperacyjnych.
Mechanizm działania gentamycyny
Gentamycyna łączy się z białkami rRNA bakterii, głównie z podjednostkami 30S i 16S. W wyniku tego zakłóca proces tworzenia białek bakteryjnych. Powoduje błędy w odczycie informacji z RNA bakterii. W efekcie powstają wadliwe białka bakteryjne. Lek działa na bakterie zarówno aktywne, jak i w stanie spoczynku.
Dawkowanie gentamycyny
Do oczu:
- 1 kropla co 4-6 godzin,
- 5mm maści co 8-12 godzin,
- Nie stosować dłużej niż 14 dni.
Na skórę:
- Cienka warstwa maści 2 razy dziennie,
- Dawka dostosowana do choroby, reakcji na leczenie, wieku i innych czynników.
Wstrzyknięcia:
- Standardowo: 3-6 mg/kg masy ciała dziennie,
- Noworodki i niemowlęta: 4-7 mg/kg masy ciała dziennie,
- U osób starszych i z problemami wątroby czy nerek kontroluje się poziom leku we krwi. Na tej podstawie ustala się dawkę i częstotliwość podawania.
Przeciwwskazania do stosowania gentamycyny
Krople i maść oczna:
- Nadwrażliwość na gentamycynę.
- Zakażenia oka wirusowe i grzybicze.
Maść:
Nie należy stosować:
- Na błony śluzowe, narządy płciowe, odbyt czy owłosioną skórę głowy,
- Przy pieluszkowym zapaleniu skóry,
- Przy gruźlicy skóry, zakażeniach wirusowych (np. ospa, opryszczka) czy grzybiczych,
- Przy trądziku i trądziku różowatym,
- Gdy bakterie są oporne na gentamycynę.
Roztwór do infuzji:
- Nadwrażliwość na gentamycynę.
- Miastenia (słabość mięśni).
Ostrzeżenia i środki ostrożności przy stosowaniu gentamycyny
Skutki uboczne
Oko:
- Obrzęk powiek,
- Świąd,
- Zapalenie skóry wokół oka,
- Chwilowe zaburzenia widzenia,
- Ból,
- Owrzodzenie rogówki.
Skóra:
- Podrażnienie,
- Rumień,
- Świąd.
Dożylnie/domięśniowo:
- Gorączka,
- Kołatanie serca,
- Problemy z nerkami,
- Zespół Fanconiego,
- Uszkodzenie wątroby,
- Zapalenie okrężnicy,
- Zawroty głowy,
- Utrata słuchu,
- Zmiany w poziomie magnezu, potasu, wapnia, hemoglobiny,
- Eozynofilia, neutropenia, trombocytopenia.
Długotrwałe stosowanie na uszkodzoną skórę lub dożylnie może prowadzić do problemów ze słuchem i nerkami.
Wpływ na prowadzenie pojazdów
Po użyciu kropli lub maści ocznej widzenie może być chwilowo pogorszone. Ostrożność przy prowadzeniu pojazdów. Po podaniu dożylnym mogą wystąpić problemy z równowagą.
Wpływ na ciążę
Gentamycyna jest w kategorii C FDA. Badania na zwierzętach wskazują na ryzyko dla płodu. Brak badań u ludzi. Stosować jedynie, gdy korzyść dla matki jest większa niż ryzyko dla dziecka. Po porodzie należy kontrolować nerki i słuch noworodka.
Wpływ na latkację
Gentamycyna jest w kategorii L2 według skali Prof. Hyle'a. Leczenie matki jest akceptowalne z niewielkim ryzykiem dla dziecka.
Interakcje z lekami
Krople i maść oczna:
- Nie należy łączyć z tobramycyną (oporność krzyżowa).
- Nie należy łączyć z chloramfenikolem i erytromycyną (osłabienie działania).
Roztwór do infuzji i wstrzyknięć:
- Należy monitorować nerki i słuch przy łączeniu z amfoterycyną B, cisplatiną, cyklosporyną, furosemidem, kolistyną, streptomycyną, wankomycyną.
- Zaleca się unikać łączenia z acenokumarolem, warfaryną (zmniejszenie trombiny).
- Nie jest wskazane łączyć gentamycyny z alendronianem sodu, klodronianem (hipokalcemia).
- Nie należy łączyć z tobramycyną (oporność krzyżowa).
- Nie należy łączyć z detreomycyną, erytromycyną (antagonizm).
Inne środki ostrożności
Maść:
- Stosować wyłacznie na skórę (bez opatrunków okluzyjnych).
Krople i maść oczna:
- Stosując inne leki oczne należy zachować 15 minut przerwy między ich aplikacją.
- Nie należy dotykać oka końcówką aplikatora.
- Po zakropieniu wskazane jest uciskać kącik oka przez 2 minuty.
Roztwór do infuzji i wstrzyknięć:
- Należy monitorować nerki i słuch, zwłaszcza u dzieci, osób starszych i z problemami nerkowymi.
- Zachować ostrożność przy osłabieniu mięśni i chorobie Parkinsona - ryzyko blokady nerwowo-mięśniowej.
- Lek powinien być podawany powoli.