(Rx) Leki stosowane w cukrzycy
Kiedy stosuje się leki na receptę w leczeniu cukrzycy?
Leki przeciwcukrzycowe o działaniu hipoglikemizujących stosuje się w przypadku, gdy:
- cukrzyca typu 2 nie może być wyrównana za pomocą diety i ćwiczeń, a gdzie stosuje się leki wspierające produkcję insuliny lub ograniczające wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego,
- występuje cukrzyca typu 1, gdzie potrzebna jest substytucja insuliny, jak to ma miejsce w przypadku cukrzycy u dzieci.
Niektóre leki na cukrzycę stosuje się również w innych jednostkach chorobowych, np. w łagodzeniu insulinooporności, pomocniczo w PCOS, a także w leczeniu otyłości.
Formy leków na cukrzycę dostępnych na receptę
W aptece dostępnych jest kilka postaci leków przeciwcukrzycowych na receptę, które są preparatami regulującymi poziom cukru. Są to:
- leki na cukrzycę w tabletkach na receptę, np. preparaty z metforminą, glimepirydem, pioglitazonem, akarbozą,
- leki na cukrzycę w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu na receptę, np. z metforminą lub gliklazydem typu SR lub XR,
- leki na cukrzycę w zastrzykach na receptę, które podaje się codziennie, np. insulina lub starsze analogi GLP-1, takie jak liraglutyd, a także nowsze leki na cukrzycę typu 2 na receptę, takie jak semaglutyd i tirzepatyd.
Wiele leków na cukrzycę łączy w swoim składzie więcej niż jedną substancję czynną o działaniu hipoglikemizującym, np. metforminę i sitagliptynę z dopiskiem “Combi”.
Jaka forma leku na cukrzycę wypisywanego na receptę jest najlepsza?
Pacjenci w większości preferują doustne leki na cukrzycę, ponieważ są wygodne w stosowaniu w przeciwieństwie do zastrzyków, które robi się niekiedy kilka razy dziennie. Nie każdą substancję można jednak włożyć do tabletki – przykładem jest np. insulina i większość analogów GLP-1 z wyjątkiem semaglutydu. Oprócz tego rozpatrując leki na cukier na receptę należy mieć na uwadze stan pacjenta, a także możliwości skorzystania z refundowanych leków na cukrzycę, w tym tych nowej generacji.
Leki obniżające cukier na receptę – jak działają?
Mechanizm działania leków na cukrzycę na receptę, jak i zakres ich działania, jest zróżnicowany. Leki te mogą:
- ograniczać produkcję glukozy w wątrobie,
- zwiększać wrażliwość tkanek na insulinę,
- pobudzać wydzielanie insuliny przez trzustkę,
- zwiększać wydalanie glukozy z moczem,
- spowalniać rozkład cukrów w przewodzie pokarmowym.
Wiele leków przeciwcukrzycowych w tabletkach lub zastrzykach wykazuje również potencjał kardioprotekcyjny (wykorzystywany w niewydolności serce) i nefroprotekcyjny (stosowane przy niewydolności nerek). Wśród nich wymienia się inhibitory SGLT-2 czy analogi GLP-1.
Leki na receptę na różny typ cukrzycy
Dobór leku obniżającego cukier na receptę zależy od rodzaju cukrzycy, wieku pacjenta i jego stanu zdrowia. Dlatego niektórych leków nie stosuje się np. w cukrzycy typu 1, czyli insulinozależnej.
Leki na cukrzycę typu 1 na receptę
W cukrzycy typu 1 niezbędna jest insulinoterapia, ponieważ trzustka takiego pacjenta nie produkuje insuliny. W tej chorobie stosuje się różne mieszanki insulin, np. szybkodziałające, długodziałające. W terapii typu 1 pomocne są systemy do ciągłego monitorowania glikemii, a niekiedy wykorzystuje się również pompy insulinowe.
Leki na cukrzycę typu 2 na receptę
W leczeniu cukrzycy typu 2 podstawą jest zmiana stylu życia – w tym dieta oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Jeśli to nie wystarcza, lekarz przepisuje leki doustne (np. metforminę, inhibitory SGLT-2, inhibitory DPP-4) lub leki podawane we wstrzyknięciach (np. analogi GLP-1). W zaawansowanych postaciach wprowadza się również insulinę.