Probiotyki

  (178)

Według oficjalnej definicji WHO probiotyk jest specyficznym szczepem drobnoustrojów, które w odpowiedniej dawce mają korzystny wpływ na ludzki organizm. Obecność bakterii probiotycznych w jelitach sprawia, że zmniejsza się liczba szkodliwych, chorobotwórczych bakterii.

Sortuj według
Probiotyki

Probiotyki

Probiotyki – czym są?

Samo słowo „probiotyk” pochodzi z greki, a jego znaczenie słusznie budzi pozytywne skojarzenia (gr. pro bios, czyli „dla życia”). Korzystne działanie probiotyków zostało potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. Występują one naturalnie w ludzkim układzie pokarmowym, a my dostarczamy je organizmowi wraz z pożywieniem. Od równowagi między liczbą bakterii probiotycznych i chorobotwórczych w jelitach zależy Twoje zdrowie i samopoczucie.

Z zaleceniem stosowania probiotyku spotkasz się zazwyczaj, gdy lekarz zdecyduje o konieczności antybiotykoterapii. Wtedy na pewno usłyszysz od niego zdanie w rodzaju: „Proszę też kupić coś osłonowego, czyli probiotyk”. Wynika to z faktu, że probiotyki m.in. odbudowują zniszczoną przez antybiotyk mikroflorę i łagodzą podrażnienia śluzówki żołądka.

W składzie preparatów z kategorii Probiotyki w aptece, drogerii czy sklepach z suplementami dla sportowców znajdziesz żywe bakterie lub drożdże.

Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki — czym się różnią?

Choć te pojęcia są ze sobą związane, każde z nich oznacza coś innego. Probiotyki to żywe szczepy bakterii, które wywołują korzystne efekty dla funkcjonowania ludzkiego organizmu. Pod tą nazwą kryją się również produkty żywnościowe, a także leki i suplementy diety zawierające takie bakterie (nic więc dziwnego, że słowa jeśli chcesz sięgnąć po probiotyki, apteka jako pierwsza przychodzi Ci na myśl).

Prebiotyki stanowią pożywkę dla tych bakterii — stymulują ich wzrost oraz aktywność. W zasadzie są to niestrawione składniki pokarmowe znajdujące się w okrężnicy, np. błonnik czy oligosacharydy (oligofruktoza, inulina). One również mają pozytywny wpływ na zdrowie.

Synbiotyk to preparat, w którym połączono probiotyk i prebiotyk. Zażywając go, przyjmujesz jednocześnie miliardy prozdrowotnych bakterii i odpowiednią dla nich pożywkę stymulującą ich wzrost.

Jakie szczepy bakterii są najczęściej wykorzystywane w probiotykach?

Na określenie probiotyku składają się 3 człony:

  • nazwa rodzajowej,
  • nazwa gatunkowej,
  • oznaczenia szczepu (liczbowo-literowe).

Na przykład: Lactobacillus casei DN-114 001Lactobacillus rhamnosus GG.

Probiotyki to najczęściej pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus sp., bakterie Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces boulardii.

Oprócz tego drobnoustroje, mogące spełniać funkcję probiotyków, powinny być zgodne z licznymi obwarowaniami.

Lista 21 wymagań została zaproponowana w 2004 r. i obejmuje 3 dziedziny: bezpieczeństwo stosowania, cechy funkcjonalne oraz cechy technologiczne. W poniższych punktach podano kilka kryteriów niezbędnych do uznania danego szczepu bakterii za probiotyk:

  • pochodzenie od człowieka,
  • izolowanie z przewodu pokarmowego zdrowych osobników,
  • historia bezpiecznego stosowania,
  • przeżywalność w układzie pokarmowym (m.in. odporność na działanie kwasu żołądkowego i żółci),
  • antagonizm w stosunku do patogenów jelitowych,
  • efekt poprawy zdrowia (w zależności od szczepu).

Probiotyki – jakie działanie wykazują?

Głównym zadaniem probiotyków jest zapobieganie zakażeniom jelitowym. Wyróżniamy 3 ogólne mechanizmy działania tych preparatów:

  • przeciwbakteryjne (na bakterie chorobotwórcze),
  • wzmacniające szczelność błony śluzowej jelit,
  • immunomodulacyjne (np. przeciwzapalne).

Wytwarzane przez bakterie probiotyczne związki chemiczne (kwasy organiczne, nadtlenek wodoru i bakteriocyny) hamują rozwój chorobotwórczych mikroorganizmów. Wyrównują również stężenie pH żołądka i biorą udział w syntezie przeciwciał. Ponadto probiotyki wspomagają leczenie biegunki (np. podróżnej lub wywołanej u dzieci i niemowląt przez rotawirusy). Łagodzą też dolegliwości związane z nietolerancją laktozy.

H2 Dla kogo wskazane są probiotyki?

Nie tylko antybiotykoterapia jest wskazaniem do przyjmowania probiotyków. Warto uzupełnić nimi farmakoterapię także w przypadku:

  • infekcji intymnych,
  • infekcji dróg moczowych,
  • AZS (atopowego zapalenia skóry),
  • znacznego podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi (hipercholesterolemii),
  • infekcji górnych dróg oddechowych,
  • zakażenia Helicobater pylori,
  • choroby Leśniowskiego-Crohna.

Zażywanie probiotyków warto rozważyć także przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, zaparcia), ponieważ mogą one sugerować namnożenie się w jelicie grubym bakterii gnilnych. Działanie ich enzymów jest potencjalnie rakotwórcze.

Probiotyki ginekologiczne

Probiotyki ginekologiczne (doustne lub dopochwowe) mają na celu odbudowę naturalnej mikroflory pochwy. Stosuje się je głównie przy infekcjach intymnych, ale można je przyjmować również profilaktycznie, np. w okresach obniżonej odporności oraz przy antykoncepcji hormonalnej.

Rodzaje szczepów probiotyków a zastosowanie przy dolegliwościach

Jeśli kupujesz probiotyki w aptece, farmaceuta z pewnością doradzi Ci, który szczep bakterii będzie najbardziej odpowiedni przy Twoich dolegliwościach. W tabeli poniżej znajdziesz kilka przykładów.

Biegunka podróżnych

Lactobacillus rhamnosus GG

Zespół jelita drażliwego


Latobacillus acidophilusBifidobacterium breveBifidobacterium longumBifidobacterium infantisLactobacillus plantarumLactobacillus paracaseiLactobacillus bulgaricusStreptococcus thermophilusBifidobacterium infantisLactobacillus rhamnosus

Przeciwdziałanie negatywnym skutkom antybiotyków (biegunce poantybiotykowej)


Lactobacillus rhamnosusSaccharomyces boulardiiLactobacillus acidophilusLactobacillus bulgaricus

Ostra biegunka u dzieci i niemowląt


Lactobacillus rhamnosus GGLactobacillus reuteri

AZS u dzieci

Lactobacillus rhamnosus

Jakie dawki probiotyków przyjmować?

Probiotyk, jak każdy inny lek czy wyrób medyczny, należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza lub informacjami podanymi w ulotce. W materiałach dołączonych do opakowania powinna znaleźć się też informacja o liczbie szczepów bakterii występujących w jednej dawce (np. tabletce, ampułce lub saszetce). Probiotyki dla dorosłych mają zazwyczaj formę tabletek albo kapsułek, natomiast te dla dzieci i niemowląt — kropel. Jeśli chodzi o porę przyjmowania probiotyku, nie ma znaczenia, czy zażyjesz go rano, czy wieczorem.

Nie ma jednoznacznych rekomendacji na temat dawkowania probiotyków. Z różnych źródeł wynika, że minimalna dawka terapeutyczna wynosi od 106-109 do 1010-1012 CFU (CFU, ang. colony-forming units, oznacza liczbę jednostek tworzących kolonię). Szczególną ostrożność należy zachować przy antybiotykoterapii, o czym szczegółowo dowiesz się poniżej.

Jak przyjmować probiotyki przy antybiotykach?

Antybiotyki niszczą przede wszystkim bakterie chorobotwórcze, jednak nie pozostają bez wpływu na mikroflorę jelitową. Do jej odbudowania niezbędne są probiotyki. Minimalny odstęp między przyjęciem antybiotyku i probiotyku wynosi 1-2 godziny. Pamiętaj również, że probiotyk warto zażywać jeszcze 2-3 dni po zakończeniu antybiotykoterapii.

Probiotyki a ich naturalne źródła

Probiotyki występują w niektórych produktach spożywczych. Ich dwa główne naturalne źródła to:

  • produkty fermentacji mlecznej (jogurt „pro”, kefir, niepasteryzowany ser, mleko acidofilne, maślanka),
  • kiszonki (kiszona kapusta i ogórki, kimchi, natto).

Najlepszym naturalnym źródłem probiotyków jest kefir. Powstaje on dzięki fermentacji z użyciem mieszanki drożdży i bakterii (tzw. grzybki kefirowe) i zawiera ok. 10 różnych szczepów. Osoby unikające produktów mlecznych mogą jeść kefiry na bazie mleka roślinnego (owsianego, ryżowego, kokosowego). Proces ich powstawania przypomina ten tradycyjny, jednak warto pamiętać, że końcowy produkt zawiera mniej szczepów bakterii.

Kiszone warzywa (kapusta, ogórki, buraki) również zawierają probiotyki, choć w mniejszej ilości niż nabiał. Jednak zawarte w nich kwasy organiczne zapewniają odpowiednie środowisko do rozwoju i wzrostu dobrych bakterii w jelitach. Jeśli masz ochotę na bardziej egzotyczne (w porównaniu z tradycyjną polską kiszoną kapustą) źródło probiotyków, spróbuj kimchi albo natto. W kimchi oprócz kapusty znajdziesz cebulę, marchew, rzodkiewkę, paprykę i czosnek, a także przyprawy — imbir, sos rybny i sól. Z kolei natto to produkt fermentacji soi.

Marki powiązane z kategorią: Probiotyki