Zapalenie jamy ustnej u dziecka – przyczyny, objawy i leczenie. Ile trwa zapalenie jamy ustnej u dzieci?

Środowisko jamy ustnej u dziecka stanowi dobre miejsce do rozwoju patogenów chorobotwórczych. Powstały stan zapalny przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu i powoduje znaczny dyskomfort. Dowiedz się, dlaczego dochodzi do zapalenia jamy ustnej u dzieci i jak można je leczyć. 

Zapalenie jamy ustnej u dziecka – przyczyny 

Na pierwszym miejscu stawia się przyczyny infekcyjne: 

• Wirusy – np. wirus opryszczki pospolitej, wirus ospy wietrznej i półpaśca i wirus Coxackie, 
• Bakterie – np. paciorkowce i gronkowce, 
• Grzyby – np. Candida albicans wywołujący kandydozę. 

Do stanu zapalnego jamy ustnej przyczyniają się podrażnienia i urazy mechaniczne spowodowane np. wkładaniem zabawek do buzi, źle wyprofilowaną plombą dentystyczną czy aparatem ortodontycznym. Do podrażnienia może też doprowadzić spożycie gorącego jedzenia lub jedzenia o ostrej, szorstkiej strukturze (np. orzechy). 

Dzieci z obniżoną odpornością są bardziej narażone na wystąpienie stanu zapalnego jamy ustnej. W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się osoby, u których występują: 

•  Wrodzone niedobory odporności,  
• Zaburzenia nabyte w trakcie życia lub stosowanie leków immunosupresyjnych (np. sterydoterapia). 

Do stanów zapalnych w jamie ustnej u dzieci predysponują również m.in.:  

• Stosowanie antybiotyków,  
• Cukrzyca,  
• Choroby zębów,  
• Niedobory żywieniowe (zwłaszcza w zakresie witamin z grupy B i C), 
• Reakcje alergiczne na pokarmy lub produkty do pielęgnacji jamy ustnej. 

Zapalenie jamy ustnej u dziecka – objawy 

Reakcje zapalne mogą obejmować całą jamę ustną lub jej poszczególne elementy, czyli błonę śluzową języka, języczka, podniebienia i policzków.  

• Pojawia się znaczne zaczerwienienie błony śluzowej. Może nie być równomierne i w niektórych miejscach zauważysz bardziej żywoczerwone zabarwienie niż w innych. 
• Mogą pojawić się bardzo bolesne wypełnione płynem pęcherzyki lub głębokie owrzodzenia. Zazwyczaj są otoczone czerwoną obwódką. Mogą pokrywać się żółtawym lub białawym nalotem. Zwiększa się produkcja śliny. Nierzadko pojawia się też brzydki zapach z ust, nawet pomimo właściwego dbania o higienę.  
• Objawy zapalenia jamy ustnej u dziecka mają zmienne nasilenie. Z pewnością sprawiają bardzo duży dyskomfort. Utrudniają rozdrabianie i przełykanie pokarmów, powodują ból gardła przy przełykaniu i utrudniają mówienie. Dziecko unika więc jedzenia i picia. Możesz zauważyć, że jest osłabione i markotne. Obserwuj dziecko, zwłaszcza noworodki, pod kątem odwodnienia. 

Stan zapalny jamy ustnej u dziecka – przykłady 

Omówmy teraz kilka rodzajów stanów zapalnych jamy ustnej, które dość często występują u dzieci. 

• Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej powstaje w wyniku zakażenia wirusem opryszczki zwykłej. Dziecko zaraża się poprzez kontakt ze śliną osoby chorej (np. korzystanie z tych samych sztućców, pocałunki). Opryszczka u dzieci przebiega z obecnością dużej ilości pęcherzyków wypełnionych płynem. Po ich pęknięciu tworzą się owrzodzenia. Dziecko ma trudności z przełykaniem, ślini się, jest rozdrażnione i często wysoko gorączkuje. 
• Bakteryjne zapalenie jamy ustnej zazwyczaj jest efektem nadkażenia innego stanu zapalnego. Może też wystąpić w efekcie przewlekłego drażnienia śluzówek, np. aparatem ortodontycznym. Pojawia się znaczne zaczerwienienie błony śluzowej i brzydki zapach z ust. 
• Grzybicze zapalenie jamy ustnej występuje najczęściej u niemowląt, dzieci z obniżoną odpornością lub stosujących leki tj. antybiotyki, glikokortykosteroidy i chemioterapeutyki. W przebiegu kandydozy jamy ustnej pojawiają się pleśniawki, czyli żółtawo-białawe wykwity przypominające swoim wyglądem ścięte mleko. 
• Aftowe zapalenie jamy ustnej u dziecka może być wywołane kontaktem z brudem, niedoborami żywieniowymi, urazami i podrażnieniami, stresem, alergiami i osłabieniem układu odpornościowego. Afty to zazwyczaj niewielkie nadżerki lub owrzodzenia, które z czasem pokrywają się białawym nalotem i są otoczone zaczerwienieniem. 

Zapalenie jamy ustnej u dzieci – leczenie 

Czym leczyć zapalenie jamy ustnej u dziecka? To zależy od wywołującej je przyczyny.   

• Ważnym elementem leczenia jest zmniejszanie przykrych dolegliwości. Leki przeciwbólowe dla dzieci zawierają zwykle paracetamol lub ibuprofen. Ich dawkowanie zależy od wagi dziecka, co warto wcześniej omówić z lekarzem.  
• Kupując tabletki na ból gardła dla dziecka, zwróć uwagę, żeby zawierały w sobie kombinację substancji odkażających i znieczulających. 

Zapalenie jamy ustnej u dziecka – domowe sposoby 

Kluczowa jest odpowiednia higiena jamy ustnej u dzieci. Regularne mycie zębów pozwala na usunięcie drobnoustrojów, resztek jedzenia i złuszczonych komórek błony śluzowej.  

• W aptekach zapytaj o ziołowe płukanki dla jamy ustnej. Upewnij się wcześniej, że dane zioła nie są przeciwwskazane do stosowania u dzieci. 
• Wypróbuj domowe sposoby na ból gardła. Mogą to być np. płukanki z wody z solą. Uważaj, sól może drażnić świeże nadżerki i owrzodzenia!  
• Bezpiecznym remedium jest też miód, który nawilża błony śluzowe. Możesz go dodawać do letniej wody lub herbaty. 

Ile trwa zapalenie jamy ustnej u dzieci? 

Stan zapalny jamy ustnej u dzieci trwa od kilku dni do kilku tygodni i zależy to od przyczyny, ogólnego stanu zdrowia dziecka i nasilenia objawów.  

• Przykre dolegliwości zapalenia infekcyjnego ustępują zwykle po 1-2 tygodniach – pod warunkiem szybkiego włączenia odpowiedniego leczenia. 
• Nawrotowe stany zapalne, zwłaszcza przebiegające z aftami, mogą świadczyć o niedoborach żywieniowych, upośledzeniu odporności lub o ciągłym mechanicznym drażnieniu błony śluzowej jamy ustnej. 

Podsumowanie

Przyczyn występowania zapalenia jamy ustnej u dzieci jest dużo i istnieje szansa, że Twoja pociecha również będzie cierpiała z tego powodu. Naucz się rozpoznawać stany zapalne i szybko wychwytuj ich przyczyny. Szybka konsultacja lekarska i wdrożenie odpowiedniego leczenia może pomóc w skutecznym zmniejszeniu dolegliwości. 

Źródła:

1. Kawalec W., Grenda R., Kulus M., Pediatria II, wyd.II, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2018
2. Behrbohm H., Kaschke O., Nawka T., Swift A., Choroby ucha, nosa i gardła z chirurgią głowy i szyi, red. wyd. II polskiego Gołąbek W., Stankiewicz Cz., Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2011
3. Arya N. R; Naureen B. Rafiq, Candidiasis, StatPearls Publishing, 2024 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560624/, [dostęp 03.05.2024 r.]
4. Brizuela M., Ruiz-Mojica C.A., Viral Infections of the Oral Mucosa, StatPearls, StatPearls Publishing, 2024, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585132/, [dostęp 03.05.2024 r.]