Skoki rozwojowe u niemowlaka – co to jest i jak się na nie przygotować?
23. 9. 2020
· 8 minut czytania
W pierwszych 2 latach życia dziecko przechodzi 10 skoków rozwojowych. W tym czasie może być marudne albo stracić apetyt. To zupełnie normalne! Dowiedz się, jak je rozpoznać!
Spis treści
Twoje dziecko jest marudne i płaczliwe? Do tego z dnia na dzień traci apetyt i ma problemy ze spaniem? Być może przechodzi właśnie skok rozwojowy i już niedługo zauważysz u niego jakąś nową umiejętność. W artykule opisuję 10 skoków rozwojowych w pierwszych 2 latach życia dziecka.
Czym są skoki rozwojowe?
Skok rozwojowy definiowany jest jako okres w życiu dziecka, w czasie którego następuje gwałtowny rozwój połączeń nerwowych w mózgu. Objawiają się one tym, że dziecko z dnia na dzień staje się bardziej płaczliwe i marudne. Ma gorszy apetyt i problemy ze snem. Zaraz po takim „trudnym” okresie można zauważyć nowe umiejętności u swojego malucha. To marudzenie związane jest z tym, że układ nerwowy dziecka dostaje tak dużo nowych bodźców i informacji, że trudno mu to wszystko przetworzyć. Nie mniej jednak, skoki rozwojowe są uznawane jako normalny przejaw prawidłowego rozwoju mózgu malucha.
Sprawdź też, co powinno umieć niemowlę.
Skoki rozwojowe u dzieci − skąd się wzięła ta teoria?
Autorem teorii skoków rozwojowych jest małżeństwo pochodzące z Danii − biolog behawioralny, Franciscus Xaverius (Frans) Plooij i jego żona psycholożka i antropolożka, Hetty van de Rijt. Prowadzili oni badania w Tanzanii na żyjących na wolności szympansach. Zauważyli, że u małych szympansów występują „okresy regresji”, w czasie których wiszą na swojej mamie, częściej jedzą i bardziej marudzą. Po tym czasie u młodych szympansów pojawiały się całkiem nowych umiejętności. W tym samym czasie podobne obserwacje poczynił inny badacz − Robert Horwich, który analizował zachowanie innych gatunków naczelnych.
Duńscy naukowcy postanowili sprawdzić, czy podobna prawidłowość występuje u ludzi. Badania to potwierdziły. Opublikowane w 1992 r. badania nad skokami rozwojowymi pokazały, że u człowieka w ciągu pierwszych 20 miesięcy życia występuje 10 „okresów regresji”. Książka podsumowująca te badania (ang. The Wonder Weeks – cudowne tygodnie) stała się światowym bestsellerem i została przetłumaczona na wiele języków.
Sprawdź też, co zrobić, żeby niemowlę nie chrapało.
Skoki rozwojowe − kiedy możesz się ich spodziewać?
Z reguły 10 skoków rozwojowych możesz spodziewać się w pierwszych 18 miesiącach życia dziecka. Poniżej kalendarz skoków rozwojowych przedstawionych w książce „The Wonder Weeks”.
Skoki rozwojowe w 1. roku życia:
1. skok (4. − 5. tydzień) „Świat zmieniających się wrażeń”
Pierwszy skok rozwojowy pojawia się u dziecka około 5. tygodnia. Jego zmysły stają się bardziej wrażliwe niż po urodzeniu. Dziecko zaczyna przetwarzać wrażenia, które dochodziły do niego przez pierwsze tygodnie życia. Uważnie słucha i przygląda się twarzom. Możesz się wtedy też spodziewać pierwszego uśmiechu.
2. skok (około 8. tygodnia życia) „Świat wzorów”
Dziecko zaczyna rozpoznawać proste wzory w otaczającym go świecie i we własnym ciele. Odkrywa swoje kończyny i spędza godziny na ćwiczeniu umiejętności kontrolowania określonej pozycji ręki lub nogi. Przypatruje się też cieniom na ścianie. Próbuje podnieś główkę.
3. skok (3. miesiąc życia) „Świat płynnych zmian”
Jak stwierdza Frans Plooij, w tym czasie Twoje dziecko podobnie jak Pinokio jest gotowe „zmienić się z lalki w prawdziwego chłopca”. Jak wcześniej ruszało bezwiednie rękami i nogami, teraz zaczyna kontrolować swoje ruchy, np. odpychając się nóżkami od Twojego brzucha. Zaczyna też rozumieć, że rzeczy wokół niego się zmieniają. Próbuje modulować swój głos i robi bąble ze śliny. Potrafi też śledzić przedmioty, poruszając głową.
4. skok (14. − 19. tydzień życia) „Świat wydarzeń”
Dziecko wtedy zaczyna odkrywać, że jego działania mogą przynieś określony skutek, np. gdy opuści zabawkę, to ona spadnie. Przygotuj się na ciągłe schylanie się po wszystkie rzeczy, które trafią do rączki Twojego malucha. Dziecko zaczyna reagować na swoje odbicie w lustrze, a także na wywoływanie swojego imienia. W rozwoju motorycznym możesz zauważyć takie nowe umiejętności jak podpieranie się na rękach i unoszenie tułowia, a także przekładanie przedmiotów z ręki do ręki.
Sprawdź też witaminy i minerały dla dzieci.
5. skok (około 6. miesiąca życia) „Świat związków”
Dziecko w tym czasie zaczyna rozumieć relacje między rzeczami i ludźmi. Zaczyna zauważać i rozumieć odległość między obiektami. Co więcej, pojmuje związki przyczynowo-skutkowe, np. że jak naciśnie włącznik światła, to lampa się zaświeci. Uśmiecha się tylko do niektórych osób, denerwuje się, gdy mama znika mu z oczu. To właśnie wtedy możesz zaobserwować u dzieci tzw. „lęk separacyjny”.
W tym czasie ruchy dziecka stają się coraz bardziej precyzyjne. Umie ono chwytać rzeczy tzw. „ruchem pęsetkowym”. Wyjmuje i wkłada rzeczy do pudełek. Jest też w stanie śledzić obrazki w książeczce − potrafi przenieś wzrok z jednego na drugi. Jeżeli wcześniej tego nie rozbiłaś, to jest dobry moment na rozpoczęcie przygody ze wspólnym czytaniem książek.
- Suplement diety z witaminami oraz wapniem, przeznaczony dla dzieci.
- Suplement diety w formie proszku musującego z witaminami dla dzieci.
- Suplement diety z wit. C, pastylki do ssania o smaku pomarańczowym.
- Zawiesina doustna dla dzieci, która zapobiega niedoborom żelaza.
6. skok (około 8. − 9. miesiąc życia) „Świat kategorii”
Dziecko zaczyna rozumieć, że rzeczy mogą tworzyć pewne kategorie, np. że szpinak i banan smakują inaczej, ale należą do jednej kategorii − jedzenia. Zauważa, że pies na podwórku i pies-przytulanka mają coś ze sobą wspólnego. Lubi też rozbierać przedmioty na części.
7. skok (około 11. miesiąca życia) „Świat sekwencji”
Dziecko zaczyna zauważać, że pewne rzeczy dzieją się określonej kolejności, np. że kółka w piramidzie należy układać od największego do najmniejszego. Lubi zabawki, które trzeba dopasować do siebie, np. włożyć kształty do określonych dziurek. W tym skoku rozwojowym dziecko uczy się naśladować zwierzątka i mówić pierwsze słowa. Możesz się spodziewać, że niebawem postawi swoje pierwsze kroki.
Sprawdź też akcesoria i produkty higieniczne do przewijania dzieci.
Skoki rozwojowe w 2. roku życia dziecka:
8. skok (około 13. miesiąca życia) „Świat programów”
W czasie tego skoku dziecko uczy się stawiać sobie cele i je realizować. Wie, że aby coś zrobić, musi wykonać kilka czynności w określonej kolejności. Pokazuje swoje własne zdanie i staje się bardziej samodzielne. Jednocześnie zaczyna wstydzić się obcych ludzi. Możesz zauważyć, że wybiera sobie jakiś przedmiot (np. kocyk czy przytulankę) i wszędzie ją ze sobą nosi. Swojego czasu, moja córka upodobała sobie puszkę groszku, z którą postanowiła spać.
9. skok (około 15. miesiąca życia) „Świat zasad”
Dziecko zaczyna wiedzieć, w jaki sposób skłonić kogoś do tego, żeby osiągnąć to, czego chce. W tym celu potrafi sprawdzać Twoje granice, np. co się stanie, jak zerwie kwiatki czy wyciągnie rzeczy z szuflady. Eksperymentuje z „tak” i „nie”, często zmieniając swoje zdanie i analizuje tego konsekwencje. Powoli uczy się też sztuki negocjacji, a także rozwija się u niego poczucie humoru. Demonstruje też zaborczość w stosunku do swoich przedmiotów i zabawek. Naśladuje życie codzienne: lubi bawić się w gotowanie czy prasowanie. To ciągłe podejmowanie różnorodnych decyzji sprawia, że układ nerwowy dziecka jest przeciążony, przez co jest ono marudne i kapryśne. Miewa nagłe zmiany humoru i potrzebuje dużo bliskości.
10 .skok (około 18 .miesiąca życia) „Świat systemów”
Od tej pory dziecko jasno widzi świat zasad. Rozumie, że samo może wybrać, czy być pomocnym, cierpliwym, ostrożnym. Nie stosuje tych zasad sztywno, ale potrafi dostosować je do zmieniających się okoliczności.
Skoki rozwojowe dziecka – symptomy
Jak wspomniałam, badania dowodzą, że każdemu skokowi rozwojowemu towarzyszy specyficzny okres regresu. Jak go rozpoznać?
Oto najczęstsze objawy, że Twoje dziecko może przechodzić skok rozwojowy:
- Płaczliwość i marudzenie.
- Trudności z zasypianiem i niespokojny sen.
- Większa potrzeba bliskości i mniejsza aktywność.
- Gorszy apetyt.
A ile trwa pojedynczy skok rozwojowy u dzieci? Od kilku dni do kilku tygodni. Regułą jest to, że każdy kolejny skok rozwojowy jest coraz dłuższy.
Skoki rozwojowe a inne kwestie
Nie każda zmiana w zachowaniu dziecka to skok rozwojowy. Jeżeli zachowanie dziecka Cię niepokoi (np. długotrwałe problemy z zasypianiem czy marudzenie), warto zasięgnąć opinii lekarza. Skoki rozwojowe często są również mylone z ząbkowaniem. Sprawdź artykuł: Ząbkowanie u niemowląt − jak je rozpoznać?. Wynika to z podobieństw obwodów: marudzenie, problemy ze snem czy zwiększona potrzeba bliskości. Różni je to, że w czasie ząbkowania dziecko bardzo się ślini, pcha rączki i inne przedmioty do buzi. Nierzadko ząbkowaniu towarzyszy podwyższenie temperatury ciała, a nawet katar.
„Symptomy takie jak: płaczliwość, obniżony apetyt, problemy z zasypianiem czy drażliwość u małego dziecka mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie, dlatego jeśli jakikolwiek objaw Cię niepokoi – zawsze skonsultuj się z pediatrą. Dopiero po wykluczeniu problemów ze zdrowiem wspomniane objawy wiązać można ze skokiem rozwojowym”
− komentuje lek. med. Aleksandra Malewska.
Najpierw trzeba wykluczyć problemy zdrowotne. Dopiero później cierpliwie znosić grymasy, czekając na spokojniejsze czasy. A wszystkie te kryzysy niemowlęce to i tak Pikuś przy buncie dwulatka. Więcej o tym specyficznym okresie w życiu dziecka przeczytasz w artykule: Bunt dwulatka. Czym jest i jak się przygotować na burzę?.
Nie zawsze musisz zauważyć u swojego dziecka objawy skoków rozwojowych. Jeżeli ich nie dostrzegasz, wcale nie oznacza to, że dziecko rozwija się nieprawidłowo. Każde dziecko jest inne. Jedne rozwijają się skokowo, a inne bardziej linearnie. I to też jest w porządku.
Czy można się przygotować na skok rozwojowy?
Niestety, nie ma magicznego lekarstwa na męczące (zarówno dla dziecka, jak i rodziców) objawy skoków rozwojowych. Trzeba po prostu przeczekać i dużo się tulić. Co najmniej przez pierwsze 2 lata życia marudzenie i „humory dziecka” można wytłumaczyć zawsze skokiem rozwojowym lub ząbkowaniem. My, razem z innymi znajomymi rodzicami śmiejemy się, że nasze dzieci mają „wieczny skok rozwojowy”. No cóż, taka już rola rodzica, żeby być z dzieckiem i wspierać go w rozwoju. Z doświadczenia mogę jednak pocieszyć, że z czasem jest łatwiej!
Źródła:
- The Wonder Weeks. Scientific History
- M. Sadurní, R. Rostan, Regression periods in infancy: A case study from catalonia. The Spanish Journal of Psychology, 1, 36–43:
- M. Sadurni, M. Pérez Burriel M, F.X. Plooij FX, The temporal relation between regression and transition periods in early infancy. Span J Psychol. 13(1)
-
-
- Krople, zawierają zestaw niezbędnych witamin z grupy B i kwas foliowy.
- Suplement diety z witaminą D3 dla niemowląt na bazie oleju roślinnego.
Najnowsze artykuły
Niemowlę
Najlepsze gryzaki dla niemowląt – ranking produktów
Zapewnij swojemu dziecku ulgę w czasie ząbkowania. Ranking najlepszych gryzaków dla niemowląt obejmuje produkty bezpieczne, łatwe do utrzymania w czystości i dostępne w różnorodnych kształtach.
Ciąża
Ból brzucha w ciąży – jakie są przyczyny i kiedy powinniśmy udać się do lekarza?
Kiedy jesteś w ciąży, ból brzucha stanowi poważne zmartwienie. Przyczyn jest wiele, a postępowanie będzie skuteczne, jeśli poznasz ich naturę. Kiedy pójść do lekarza? Wyjaśniamy!
Ciąża
Biegunka w ciąży – jakie są przyczyny i jak leczyć rozwolnienie w ciąży?
Zmiany hormonalne w ciąży są jednym z czynników mogących prowadzić do rozwolnienia. Inne częste to infekcje i przewlekłe choroby jelit. Kiedy powinnaś zgłosić się do lekarza? Wyjaśniamy!
Dziecko
Siwe włosy u dziecka – o czym mogą świadczyć?
Pojawienie się pierwszych siwych włosów w dzieciństwie jest zaskakujące, choć często wynika po prostu z uwarunkowań genetycznych. Sprawdź, jakie są inne przyczyny siwienia w młodym wieku.
Ciąża
Sączenie wód płodowych – przyczyny, objawy i rozpoznanie wycieku wód płodowych
Sączenie się wód płodowych pod koniec ciąży może zwiastować zbliżający się poród. Jakie są inne przyczyny wycieku wód płodowych? Skąd się bierze sączenie wód na wcześniejszych etapach ciąży? Sprawdź!
Ciąża
Zioła na laktację – jakie zioła wspomagają laktację?
Zaburzenia laktacji to częsty problem, z którym zmagają się matki karmiące. Jednym ze sposobów na jej pobudzenie jest spożywanie ziół. Sprawdź, które z nich są bezpieczne i skuteczne.
Po porodzie
Rozejście mięśnia prostego brzucha – przyczyny, objawy i leczenie. Jak zapobiegać rozstępowi mięśni prostych brzucha?
Rozejście mięśnia prostego brzucha jest zaburzeniem, w którym dochodzi do oddalenia się od siebie dwóch części mięśnia. Jakie są jego objawy i czy może u Ciebie wystąpić? Sprawdź!
Dziecko
Łupież u dziecka – jakie są przyczyny i jak leczyć?
Łupież u dzieci może powodować drażliwość oraz zaburzenia koncentracji. Jest kilka postaci łupieżu różniących się od siebie objawami i przebiegiem.
Przeczytaj także
Niemowlę
Niemowlę nie chce jeść! Zobacz, co wtedy robić
Kiedy dziecko nie chce jeść, może z kilku czynników, np. monotonnego jedzenia lub - nietolerancji pokarmowych. Sprawdź, dlaczego niemowlę nie chce jeść i co z tym zrobić!
Mama i dziecko
Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka. Co należy o nim wiedzieć?
Jak rozpoznać AZS u dziecka? Opinia pediatry nie wystarczy! Dowiedz się, co powinno Cię zabiepokoić i jak pielęgnować skórę maluszka.
Niemowlę
Najlepsze chusteczki nawilżane dla dzieci – ranking produktów
Zastanawiasz się, które chusteczki nawilżane są najlepsze dla Twojego dziecka? Przeczytaj nasz ranking i znajdź idealny produkt, który zapewni skórze malucha czystość.
Niemowlę
Najlepsze gryzaki dla niemowląt – ranking produktów
Zapewnij swojemu dziecku ulgę w czasie ząbkowania. Ranking najlepszych gryzaków dla niemowląt obejmuje produkty bezpieczne, łatwe do utrzymania w czystości i dostępne w różnorodnych kształtach.
Niemowlę
Jak wyglądało rozszerzanie diety mojej córki? Karmienie 7-miesięcznego dziecka
Zastanawiasz się, kiedy rozpocząć rozszerzanie diety niemowlaka? Nie wiesz, w którym miesiącu zacząć podawać warzywa lub owoce oraz jak przyprawiać zupki? Poznaj szczegóły!
Niemowlę
Jak obcinać paznokcie u niemowlaka, żeby nie zrobić mu krzywdy?
Jak obcinać paznokcie dziecku, żeby nie zrobić mu krzywdy? Czy warto zakładać noworodkowi rękawiczki, by się nie drapało? Jakie nożyczki stosować? Sprawdź!
Niemowlę
Kasza manna dla niemowlaka − czy jest najlepsza? Rodzaje kasz dla dzieci
Zastanawiasz się, czy podać kaszkę manną niemowlakowi? A może inny rodzaj kaszki będzie lepszym rozwiązaniem? Rozbieramy ten temat na czynniki pierwsze. Sprawdź!
Niemowlę
Niespokojny sen niemowlaka. Co warto wiedzieć o śnie malucha?
Twoje dziecko często się wybudza? Śpi niespokojnie? Sprawdź, co może być tego przyczyną i jak sobie poradzić z takim zachowaniem dziecka!
