Biegunka w ciąży – jakie są przyczyny i jak leczyć rozwolnienie w ciąży?

Wahania hormonalne oraz zmiany ułożenia narządów w jamie brzusznej, które mają miejsce w czasie ciąży, mogą przyczyniać się do biegunek i innych problemów trawiennych. Jakie są przyczyny rozwolnienia w ciąży? Kiedy powinnaś zgłosić się do lekarza? Sprawdź! 

Czym jest biegunka? 

Biegunka sama w sobie nie jest chorobą, a objawem, że coś niedobrego dzieje się z przewodem pokarmowym. Można o niej mówić, gdy pojawiają się stolce o zbyt luźnej konsystencji (płynne lub półpłynne) i występują z większą częstotliwością (minimum 3 razy na dobę) lub w zwiększonej ilości (powyżej 200 ml na dobę). Ze względu na czas trwania wyróżniamy biegunkę ostrą, która trwa do 14 dni włącznie, biegunkę przetrwałą, trwającą 14-29 dni i biegunkę przewlekłą, czyli trwającą minimum 30 dni i więcej. 

Czy biegunka w ciąży jest niebezpieczna? 

Krótko trwające rozwolnienie w ciąży najczęściej nie stanowi zagrożenia dla matki, płodu i przebiegu ciąży. Każda biegunka przedłużająca się i bardzo intensywna może jednak doprowadzić do groźnych powikłań, więc powinna skłonić do szybkiego kontaktu z lekarzem. Nie zwlekaj z wizytą w placówce medycznej, gdy w stolcu zauważysz krew, ropę lub śluz. 

Intensywna i długo trwająca biegunka jest w stanie doprowadzić do znacznego odwodnienia i niedożywienia. Ponadto może być wyrazem toczącej się infekcji, która powinna być szybko zwalczona. Nie bagatelizuj dodatkowych objawów, takich jak: gorączka, dreszcze, znaczne osłabienie i ból brzucha w ciąży. 

Biegunka w ciąży – przyczyny 

Rozwolnienie w ciąży często wynika ze zmian hormonalnych i fizycznych. Może być także następstwem błędów dietetycznych, chorób jelit lub infekcji. 

• Zmiany hormonalne – jeśli chodzi o hormonalne zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, u kobiet ciężarnych częściej pojawia się zaparcie niż biegunka. Wynika to z faktu, że w ciąży zwiększa się poziom progesteronu, który ogranicza pracę mięśni gładkich. Biegunki związane z wahaniem poziomu hormonów pojawiają się częściej pod koniec ciąży i jest to związane ze wzrastającym poziomem oksytocyny. 
• Zmiany fizyczne – wraz z powiększaniem się macicy dochodzi do przemieszczenia żołądka oraz jelit w obrębie jamy brzusznej. Może dochodzić do spowolnienia opróżniania żołądka oraz zaburzeń trawienia, a to skutkuje pojawieniem się biegunki lub zaparć oraz bólu żołądka w ciąży. 
• Zmiana diety i nadwrażliwość na pokarmy – często zdarza się, że kobiety dowiadujące się o ciąży nagle zmieniają zwyczaje dietetyczne i to doprowadza do rozstroju żołądka i biegunek. Czasem pojawia się nadwrażliwość na pokarmy, które przed ciążą można było spożywać w dużej ilości bez przykrych objawów. 
• Infekcje – drobnoustroje, takie jak bakterie, wirusy i pasożyty są częstą przyczyną biegunki zakaźnej. Do zakażenia dochodzi po spożyciu skażonej wody i żywności lub poprzez kontakt z osobą chorą (zakażenia przenoszone przez tzw. „brudne ręce”). Do tej grupy chorób należy ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy (potoczne nazwy to jelitówka i grypa żołądkowa), w którym oprócz biegunki występują nudności i wymioty. 
• Biegunka podróżnych – pojawia się w wyniku zakażenia przewodu pokarmowego drobnoustrojami znajdującymi się w żywności lub w wodzie i jest związana z podróżowaniem do krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznych. Może być również związana ze zmianą diety lub stresem podczas podróży. 
• Choroby jelit – manifestują się zwykle biegunką przewlekłą, która jest objawem m.in.: chorób zapalnych jelit, zespołu jelita drażliwego (IBS), celiakii czy przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). 
• Inne przyczyny biegunki w ciąży to m.in.: 
  • Alergie i nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy), 
  • Niektóre leki (np. niektóre antybiotyki, leki przeczyszczające), 
  • Stres (zarówno ostry jak i przewlekły). 

Biegunka w ciąży – leki 

Podstawą leczenia biegunki w ciąży jest postępowanie zachowawcze.  

• Dbaj o dobre nawadnianie organizmu i stosuj dietę lekkostrawną.  
• Wspomagająco możesz sięgnąć po elektrolity dla dorosłych dostępne w aptekach. Wszelkie leki na biegunkę oraz leki na mdłości w ciąży, nawet te dostępne bez recepty, nie powinny być stosowane bez konsultacji z lekarzem. 
• Jeśli rozwolnienie utrzymuje się długo lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza.  
• Po ustaleniu przyczyny dolegliwości, lekarz wybiera optymalną terapię. Może być to np. nawadnianie dożylne w przypadku znacznego odwodnienia lub antybiotykoterapia i stosowanie probiotyków w przypadku zakażenia bakteryjnego. Czas pobytu w szpitalu jest ustalany indywidualnie i uzależniony od wykładników stanu zapalnego, stanu ogólnego ciężarnej oraz dobrobytu płodu. 

Biegunka w ciąży – 1 trymestr 

Rozwolnienie występujące krótko po zapłodnieniu nie jest traktowane jako jeden z pierwszych objawów ciąży. Biegunka może jednak wystąpić w 1 trymestrze. Jest wtedy często powodowana przez zmiany w położeniu narządów jamy brzusznej lub błędy dietetyczne i infekcje. Biegunka współwystępująca z krwawieniem z dróg rodnych, bólem podbrzusza oraz nudnościami i wymiotami może natomiast świadczyć o poronieniu. 

Biegunka w ciąży – 2 trymestr 

Bez dokładnego wywiadu zebranego przez lekarza z ciężarną, trudno ustalić przyczynę biegunki. Ciąża może być okresem ujawnienia się niektórych nietolerancji pokarmowych oraz chorób jelit. Przedłużające się rozwolnienie może skłaniać do diagnostyki ukierunkowanej na te choroby. 

Biegunka w ciąży – 3 trymestr 

Biegunka pod koniec ciąży może zwiastować nadchodzący poród. Zwiększa się wtedy stężenie hormonów, które wpływają aktywująco na perystaltykę jelit. Zdarza się czasem, że przyszłe mamy stresują się zakończeniem ciąży i wejściem w nową rolę. Wówczas doskwierają im biegunki stresowe.  

Biegunka w ciąży – co jeść? 

W przypadku ostrej biegunki zalecane jest przede wszystkim odpowiednie nawadnianie.  

• W domowych warunkach dobrze sprawdzają się słabe napary herbaty, buliony warzywne lub rozcieńczone, nietłuste zupy.  
• Nie unikaj przyjmowania pokarmów, ale posiłki wprowadzaj stopniowo, zaczynając od kleików ryżowych, rozgotowanego białego ryżu czy ziemniaków. Stopniowo w miarę poprawy apetytu i ustępowania dolegliwości, można włączać kolejne pokarmy, tj. chude mięso czy ugotowane jajko. 
• Unikaj spożywania produktów zawierających: ziarna, grube kasze, makarony z mąki razowej, ciężkostrawne warzywa, ostre przyprawy i tłuste oraz smażone potrawy. 
• Jeśli cierpisz na przewlekłą biegunkę, to Twój jadłospis powinien być skonsultowany z lekarzem lub dietetykiem. Możliwe, że niektóre pokarmy będziesz musiała na dłuższy czas wyłączyć z diety. 

Podsumowanie 

Biegunka to częsty objaw, który może dotknąć każdego – także kobiety oczekujące dziecka. Ciąża jest szczególnym stanem, w którym organizm jest osłabiony i jednocześnie musi spełniać ważną funkcję wspierającą dla rozwijającego się płodu. Jeśli pojawi się u Ciebie rozwolnienie, przede wszystkim zapobiegaj odwodnieniu. Wszystkie niepokojące stany konsultuj z lekarzem. 

Źródła:

1. P. Daniel, E. Małecka-Wojciesko, M. Szczepanek, Biegunka, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.2., [dostęp: 03.01.2024 r.]
2. I. Sajór, Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/biegunka-zalecenia-i-przeciwwskazania-dietetyczne/, [dostęp: 03.01.2024 r.]
3. G.H. Bręborowicz (red.), Położnictwo, wyd. III, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2020