Zapalenie pęcherza w ciąży – jak mu zapobiec i jak sobie z nim radzić?

1. 6. 2023 · 5 minut czytania

Zapalenie pęcherza moczowego to częsta dolegliwość w czasie ciąży, objawiająca się częstomoczem, bolesnym parciem na pęcherz oraz pieczeniem podczas sikania. Poznaj metody jej skutecznego leczenia.

Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Zapalenie pęcherza w ciąży – jak mu zapobiec i jak sobie z nim radzić?

Zapalenie pęcherza moczowego to problem, który dotyczy średnio od 2 do 4% kobiet w ciąży. W większości przypadków pojawienie się jego symptomów jest poprzedzone bakteriomoczem bezobjawowym. Ze względu na możliwe konsekwencje, zapalenie pęcherza moczowego w ciąży zawsze wymaga leczenia. Dowiedz się, jak sobie z nim radzić i poznaj sposoby, dzięki którym zminimalizujesz ryzyko jego rozwoju.

Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży – przyczyny

Zapalenie pęcherza moczowego to najczęstsza postać zakażenia układu moczowego u kobiet w ciąży.

  • Podobnie jak u kobiet niebędących w ciąży najczęstszą przyczyną rozwoju zakażenia układu moczowego jest bakteria Escherichia coli. Ze względu na jej powszechne występowanie w jelicie grubym, nazywana jest potocznie pałeczką kałową. W większości przypadków do zakażenia dochodzi, gdy bakteria z odbytu przedostaje się do ujścia cewki moczowej, a później do pęcherza moczowego. Następnie patogen może szerzyć się dalej, z pęcherza moczowego przez moczowód do jednej lub obu nerek, wywołując ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek.
  • Dużo rzadziej mamy do czynienia z sytuacją, gdy za zakażenie odpowiedzialnie są inne patogeny, takie jak Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis, Klebsiella spp., Enterococcus spp.
  • Ze względu na budowę anatomiczną – krótszą i prostszą w przebiegu cewkę moczową, zakażenie układu moczowego dużo częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Ciąża stanowi dodatkowy czynnik sprzyjający rozwojowi zapalenia pęcherza moczowego. Odpowiedzialne są za to zmiany hormonalne zachodzące w tym czasie w organizmie kobiety – hormony ciążowe poprzez zmniejszenie napięcia mięśniówki dróg moczowych sprzyjają zastojowi moczu. Dodatkowo ucisk ciężarnej macicy na moczowody utrudnia odpływ moczu z nerek, przez co istnieje wyższe ryzyko przejścia zapalenia pęcherza moczowego w odmiedniczkowe zapalenie nerek.
Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży przyczyny

Zapalenie pęcherza w ciąży – objawy

Do objawów nasuwających podejrzenie zapalenia pęcherza moczowego w ciąży należą:

  • Częstomocz,
  • Uczucie bolesnego parcia na mocz,
  • Ból podbrzusza w rzucie pęcherza moczowego,
  • Pieczenie podczas oddawania moczu,
  • Stan podgorączkowy.

Wyżej opisane symptomy są dość niecharakterystyczne, ponieważ objawy takie jak częstomocz, parcia naglące czy dyskomfort w nadbrzuszu często występują w prawidłowej ciąży i są związane z uciskiem ciężarnej macicy na pęcherz moczowy. Naszą uwagę powinien również zwrócić kolor i zapach moczu. Jaki kolor powinien mieć mocz i czy w ciąży zmienia się zapach moczu? Prawidłowy mocz jest klarowny i ma barwę od słomkowej do ciemnożółtej, w zależności od stopnia nawodnienia. Jego zapach nie powinien być wyczuwalny, choć świeży mocz ma niekiedy lekko kwaśną woń. W zapaleniu pęcherza moczowego mocz jest mętny, niekiedy również podbarwiony krwią, a jego zapach może być nieprzyjemny i drażniący.

Pojawienie się objawów takich jak silny ból okolicy lędźwiowej promieniujący do okolicy narządów płciowych zewnętrznych i wewnętrznej części ud, nudności, wymiotów oraz gorączki z dreszczami sugeruje możliwe powikłanie zapalenie pęcherza moczowego, jakim jest ostre odmiedniczkowe zapalenie nerki.

Czy zapalenie pęcherza jest groźne w ciąży?

Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży może mieć groźne konsekwencje zarówno dla zdrowia matki, jak i płodu, dlatego zawsze wymaga leczenia. Do jego możliwych powikłań należą:

  • Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek,
  • Urosepsa, czyli zespół uogólnionej reakcji zapalnej pojawiający się w reakcji na zakażenie dróg moczowych,
  • Poronienie,
  • Poród przedwczesny, skutkujący urodzeniem wcześniaka,
  • Urodzenie dziecka z małą masą urodzeniową.

Co ważne, obecność bakterii w drogach moczowych nie zawsze wiąże się z wystąpieniem objawów klinicznych. Mówimy wówczas o bakteriomoczu bezobjawowym, który w większości przypadków poprzedza rozwój zapalenia pęcherza moczowego. U kobiet w ciąży, ze względu na możliwe powikłania porównywalne z tymi opisanymi powyżej, bakteriomocz bezobjawowy zawsze wymaga leczenia.

Zapalenie pęcherza w ciąży leczenie

Leczenie zapalenia pęcherza w ciąży

Przed włączeniem leczenia zapalenia pęcherza moczowego w ciąży konieczne jest pobranie próbki moczu celem wykonania jego posiewu.

  • Do czasu uzyskania wyniku badania leki na zapalenie pęcherza i infekcje dróg moczowych dobierane są w sposób empiryczny, a więc stosuje się lek o największej potencjalnej skuteczności w walce z najbardziej prawdopodobnym patogenem, mogącym odpowiadać za infekcje. Za niemal 90% infekcji dróg moczowych w ciąży odpowiada Escherichia coli. 
  • Ze względu na swoją skuteczność oraz bezpieczeństwo w czasie ciąży, do preferowanych leków należy amoksycylina, amoksycylina z kwasem klawulanowym oraz fosfomycyna. Natomiast inne popularne leki na zapalenie pęcherza moczowego, zawierające furazydynę lub kotrimoksazaol nie powinny być stosowane w I trymestrze ciąży ani na krótko przed jej rozwiązaniem.
  • Po uzyskaniu wyniku posiewu moczu, wskazane jest zastosowanie leczenia celowanego na wykryty w nim patogen. Leczenie zapalenie pęcherza moczowego zazwyczaj trwa od 3 do 7 dni. W trakcie antybiotykoterapii warto pamiętać o regularnym zażywaniu probiotyków oraz produktów nabiałowych zawierających żywe kultury bakterii.

Podobne zasady leczenia obowiązują w bakteriomoczu bezobjawowym u kobiet w ciąży. Ze względu na ryzyko związanych z nim powikłań, w czasie ciąży prowadzimy regularne badania moczu zmierzające do jego wykrycia. Każda kobieta spodziewająca się dziecka, zgłaszająca się na pierwszą wizytę do ginekologa jest proszona o wykonanie ogólnej analizy moczu wraz z innymi badaniami zalecanym w tym okresie. Kolejne badania kontrolne moczu są przeprowadzane w każdym kolejnym trymestrze ciąży.

Jak uniknąć zapalenia pęcherza w ciąży? Domowe sposoby

Zmiany adaptacyjne zachodzące w czasie ciąży sprzyjają kolonizacji dróg moczowych przez patogenne szczepy bakterii. Można jednak zminimalizować ryzyko rozwoju zakażenia dróg moczowych, stosując się do prostych reguł.

  • Zadbaj we właściwy sposób o higienę intymną w ciążypamiętaj o codziennym myciu okolic intymnych przy pomocy ciepłej wody z mydłem o lekko kwasowym odczynie. Podobne zasady stosuj przed i po każdym stosunku płciowym.
  • Unikaj irygacji pochwy.
  • Unikaj kąpieli w wannie.
  • Podcieraj się w kierunku od przodu do tyłu.
  • Pij minimum 2-2,5 litra wody dziennie.
  • Jeśli odczuwasz potrzebę oddania moczu, nie odwlekaj tej czynności. Pamiętaj o oddawaniu moczu po każdym stosunku płciowym i przed snem.

Rolę ochronną przed rozwojem zakażenia układu moczowego spełnia również regularne spożywanie owoców żurawiny oraz stosowanie probiotyków doustnych lub dopochwowych zawierających szczepy Lactobacillus reuteri i Lactobacillus rhamnosus. Ze względu na wysoką zawartość cukru w suszonej żurawinie lepiej wybierać sok z jej owocówlub kapsułki z żurawiną.

Jak uniknąć zapalenia pęcherza moczowego w ciąży

Podsumowanie

Zakażenie pęcherza moczowego w czasie ciąży to częsta dolegliwość, która zawsze wymaga kontroli i leczenia farmakologicznego. Dzięki temu można szybko zwalczyć infekcję i zminimalizować ryzyko rozwoju groźnych powikłań.

Źródła:

  1. H. Bręborowicz, Położnictwo i Ginekologia, Tom 1, PZWL, Warszawa 2020
  2. Gajewski, Szczeklik 2022, Kraków
  3. Dariusz Moczulski, Leczenie zakażeń układu moczowego u kobiet w ciąży, https://podyplomie.pl/medycyna/10599,leczenie-zakazen-ukladu-moczowego-u-kobiet-w-ciazy, [dostęp 02.06.2023 r.]

    Więcej artykułów na ten temat

    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije w stronę ginekologii i położnictwa, a także endokrynologii. W szczególności interesuje mnie wpływ zdrowej diety na gospodarkę hormonalną człowieka. W wolnych chwilach lubię gotować i testować nowości kosmetyczne. Uwielbiam podróże, dobre jedzonko oraz jogę.
    Przeczytaj więcej od tego autora
    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije...
    Przeczytaj więcej od tego autora