Przodozgryz. Leczenie? Aparat ortodontyczny!

Przodozgryz to wada zgryzu, która polega na tym, że łuk zębowy jest wysunięty w stosunku do górnego. Przy tej wadzie bardzo charakterystyczna jest wysunięta do przodu broda. Co ciekawe, przodozgryz jest wadą dziedziczną. Zobacz, na czym polega leczenie przodozgryzu na różnych etapach życia i kiedy zakłada się aparat ortodontyczny.

Przodozgryz − objawy

Przodozgryzem nazywane są ogólnie wszystkie wady doprzednie, gdzie dolny łuk zębowy wysunięty jest w stosunku do górnego. Cechą charakterystyczną pacjentów z tym typem zaburzenia jest ustawienie zębów przednich dolnych przed górnymi tzw. odwrotny (czy też ujemny) nagryz poziomy. Dolna warga jest wysunięta w stosunku do górnej, a bruzda, która prawidłowo występuje pomiędzy brodą a wargą dolną (tzw. bruzda wargowo-bródkowa) jest wygładzona lub całkowicie niewidoczna.

Dolny odcinek twarzy, liczony od końcówki nosa do brody, jest wydłużony w stosunku do reszty twarzy. Broda dominuje w profilu pacjenta, tym bardziej, że szczęka często zostaje zahamowana w swoim wzroście. Przez to wydaje się jeszcze większa niż w rzeczywistości.

Pacjenci borykają się z nieprawidłową wymową (niektóre zgłoski są źle przez nich artykułowane, język napiera na dolną część uzębienia), upośledzona może być zarówno funkcja żucia, jak i odgryzania. 

Przodozgryzem nazywa się:

• Przodozgryz częściowy lub całkowity − to zaburzenie w relacji części zębodołowej żuchwy
• Przodozgryz rzekomy − jest to zahamowanie doprzedniego wzrostu szczęki w stosunku do mózgowej części czaszki
• Przodożuchwie czynnościowe − wada, gdzie zmienione jest ustawienie całej żuchwy
• Podorzuchwie morfologiczne inaczej zwane progenią − to wrodzona wada, gdzie zmieniona jest budowa żuchwy

Przodozgryz − przyczyny

Przodozgryz bardzo często dziedziczony jest po rodzicach lub dziadkach. Na najpoważniejszą odmianę przodozgryzu, a mianowicie progenię, cierpieli członkowie rodziny Habsburgów, dynastii rządzącej w Europie od XIII do XVIII wieku. Przez to, że umacniali oni swoje wpływy przez polityczne małżeństwa i byli skoligowani praktycznie z każdym innym rodem rządzącym w krajach europejskich, dziedziczność progenii widoczna jest w wielu rodach królewskich, w tym również i w polskich. Nadmiernie wysunięta i rozwinięta żuchwa i dolna warga to znak rozpoznawczy Habsburgów. Dlatego bardzo mocno rozwinięta broda popularne określana jest jako broda Habsburgów.

Jeżeli mówimy o dziedziczności to przodozgryzy często występują w takich zespołach genetycznych jak: zespół Downa, zespół Crouzona, zespół Aperta czy ahondroplazja.

Przodozgryz − leczenie

Jako, że przodozgryzy są dość charakterystyczne, rodzice łatwo i szybko orientują się, że ich dziecko wymaga leczenia ortodontycznego. Kiedy więc najlepiej je rozpocząć? Z ortodontycznego punktu widzenia najlepiej zacząć terapię jak najwcześniej, jeszcze przed okresem dojrzewania. Pierwszy etap leczenia może być wprowadzany nawet u dzieci, które mają tylko zęby mleczne, a więc około 3 − 4. roku życia. Warunkiem jest oczywiście gotowość do współpracy małego pacjenta.

Przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, pacjent powinien być zdiagnozowany zarówno przez logopedę lub neurologopedę i laryngologa. Nieprawidłowa praca mięśni twarzoczaszki, oddychanie przez otwarte usta i zła praca języka to czynniki powodujące rozwój i pogłębianie się wad doprzednich. Nie bez znaczenia (negatywnego) są takie parafunkcje jak ssanie wargi górnej, ssanie palca z zahaczeniem go o zęby dolne, napieranie językiem na dolny łuk zębowy.

Laryngolog z kolei może zdiagnozować nieprawidłowe oddychanie przez górne drogi oddechowe. Najczęściej spowodowane przez różnego rodzaju zaburzenia ich drożności takie jak: przerośnięte migdały podniebienne, czy migdał gardłowy, alergie, polipy. Sprzyjają one zaburzeniom w prawidłowym wzroście szczęki, oddychaniu z otwartą buzią, a tym samym rozwojowi przodozgryzów. Gdy mamy do czynienia z zahamowaniem wzrostu szczęki w stosunku do prawidłowo rozmijającej się żuchwy to jest to tzw. przodozgryz rzekomy. Podobnie wielkość szczęki jest zmniejszona przy rozszczepie podniebienia.

Przodozgryz − aparat ortodontyczny

Jak powinno się leczyć przodozgryzy? Wszystko zależy od tego w jakim wieku jest pacjent. U najmłodszych stosuje się szlifowanie korekcyjne guzków zębów, które znajdują się w zgryzie krzyżowym (czyli dolne zęby są zlokalizowane przed górnymi) w połączeniu z miękkimi, czynnościowymi aparatami, typu reteiner. Często dodatkowo laryngolog zaleca ćwiczenia na przodozgryz. Te mało inwazyjne działania pozwalają na prawidłowy rozwój szczęki przy jednoczesnym cofaniu żuchwy.

U starszych dzieci z uzębieniem mieszanym zalecane są różnego rodzaju płytowe aparaty wyjmowane plus czasami, gdy jest taka potrzeba, dodatkowe elementy hamujące doprzedni wzrost żuchwy (np. proca bródkowa).

Aparat stały zakłada się już nawet nastolatkom tak, żeby zmienić nieprawidłowy wzorzec wzrostu żuchwy i zapobiec przodozgryzom. Dodatkowo, po zakończonym leczeniu ortodontycznym, pacjenci w fazie retencji kierowani są na ekstrakcje zatrzymanych, częściowo zatrzymanych lub zawiązków zębów ósmych w żuchwie. Ich rozwój stymuluje żuchwę do dalszego wzrostu.

U pacjentów dorosłych, u których zakończył się okres wzrostu stosowane są aparaty stałe cienkołukowe. Zdarza się, że żeby uzyskać u nich prawidłowe relacje zgryzowe trzeba zastosować kamuflaż ortodontyczny, czyli usunąć zęby stałe w dolnym łuku lub czasem nawet wykonać operacje ortognatyczną (zabieg chirurgiczny mający na celu zmianę relacji szczęki i żuchwy względem siebie).

Dokładny plan leczenia ustalany jest przez lekarza ortodontę na podstawie badania wewnątrzustnego i badań dodatkowych, takich jak obrazy rentgenowskie wykonywane w różnych płaszczyznach.

Źródła:

1. Zarys współczesnej Ortodoncji, Irena Karłowska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

2. Biomechanika i estetyka w ortodoncji, Rivindra Nanda, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009