Ból trzustki − jak go rozpoznać i co oznacza?

Ból trzustki opisywany jest jako ból w nadbrzuszu, który promieniuje do pleców. Może on oznaczać choroby tego organu. Trzustka to narząd odpowiedzialny za wydzielanie soku trzustkowego do układu pokarmowego i produkcję hormonów takich jak insulina czy glukagon. Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki to poważne choroby i warto wiedzieć, jakie objawy mogą na nie wskazywać.

Trzustka − gdzie boli?

Trzustka jest usytuowana w górnej części jamy brzusznej. Ma wydłużony kształt i składa się z głowy, trzonu i ogona. Jej głowę oplata dwunastnica. Trzon i ogon kierują się poprzecznie w stronę wnęki śledziony.

Trzustka pełni 2 podstawowe funkcje:

• zewnątrzwydzielniczą − produkuje enzymy trawienne, które trafiają do jelit
• wewnątrzwydzielniczą − wydziela hormony, takie jak insulina, glukagon, somatostatyna czy polipeptyd trzustkowy.

Jak boli trzustka? Objawy poczujesz w górnej części brzucha (na środku lub nieco z lewej strony), może być opasający, promieniować do kręgosłupa i lewej łopatki.

Ból brzucha a ból trzustki? Objawy nie są jednoznaczne

Objawy z jamy brzusznej często nie są oczywiste i nie wskazują wprost na swoje pochodzenie. Sam ból brzucha może być spowodowany przez schorzenia żołądka, jelit, wątroby, dróg żółciowych, trzustki, śledziony, układu moczowo-płciowego i wielu innych.

Czy wiesz, że…

choroby z narządów z klatki piersiowej i choroby naczyń też możesz odczuwać jako ból brzucha?

Dlatego tak ważne jest całościowe spojrzenie nie tylko na dolegliwości główne, ale i objawy towarzyszące, Twój wiek, płeć, wywiad rodzinny czy historię chorób. Ból trzustki także lepiej rozpatrywać kompleksowo, w połączeniu z innymi objawami.

Ból trzustki − objawy chorób trzustki

Ostre zapalenie trzustki to ostry stan zapalny, którego przyczyną jest zbyt wczesna i niekontrolowana aktywacja proenzymów trzustkowych i związane z tym uszkodzenie sąsiadujących tkanek i narządów. Za około 80% zachorowań odpowiadają choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych i nadużywanie alkoholu. Zwykle pierwszym, wyraźnym objawem jest nagły, silny i ciągły ból brzucha − lokalizuje się właśnie w nadbrzuszu, często promieniuje do pleców i w lewą stronę, a czasem także w dół brzucha i do klatki piersiowej. Towarzyszą mu nudności, wymioty, wzdęcia, przyspieszenie akcji serca, czasem gorączka. U niektórych osób występuje zażółcenie skóry i białkówek. W cięższych przypadkach może dojść do zaburzeń świadomości, objawów wstrząsu, czy widocznych na skórze krwawych podbiegnięć.

Przewlekłe zapalenie trzustki charakteryzuje się stopniowo narastającą niewydolnością narządu, związaną z nawrotowymi epizodami ostrego zapalenia. W wielu przypadkach głównym winowajcą jest przewlekle nadużywany alkohol, ale znane są także inne przyczyny. Dolegliwości bólowe w typowej lokalizacji występują stale lub pojawiają się co jakiś czas, z różnym natężeniem. Często obserwowany jest ból trzustki po jedzeniu − około 15 − 30 minut po skończeniu posiłku.

U niektórych natomiast, szczególnie w przypadku autoimmunologicznego zapalenia trzustki, trzustka może nie dawać objawów bólowych. Po upływie kilku- czy kilkudziesięciu lat pojawiają się symptomy niedomogi narządu.

Z zaburzeniami zewnątrzwydzielniczej funkcji trzustki związane będą wzdęcia, dyskomfort w jamie brzusznej, biegunki tłuszczowe i niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Zaburzenia trawienia i wchłaniania, spadek apetytu i ograniczenie spożywanego jedzenia ze względu na ból poposiłkowy skutkują niedożywieniem, a nawet wyniszczeniem organizmu. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do zaburzeń tolerancji glukozy i cukrzycy.

Dolegliwości bólowe ze strony trzustki mogą także dawać torbiele trzustki, które stosunkowo często występują u osób chorych na przewlekłe zapalenie trzustki (ale nie tylko), oraz rak trzustki w zaawansowanym już stadium.

Ból trzustki − diagnostyka i leczenie

Jeśli powyższe objawy wydają Ci się znajome, koniecznie udaj się do lekarza. Zwróć uwagę na charakterystykę dolegliwości: natężenie, lokalizację, czy coś je nasila lub łagodzi, objawy towarzyszące, związek z posiłkiem czy piciem alkoholu.

Pamiętaj także, że to niekoniecznie musi być trzustka! Ból brzucha może mieć rozmaite pochodzenie i zwykle ciężko go samodzielnie przypasować do konkretnego narządu. Co więcej, w wielu przypadkach wywiad lekarski i dokładne badanie fizykalne również nie wystarcza i konieczne jest pogłębienie diagnostyki w postaci badań laboratoryjnych, obrazowych lub endoskopowych.

Zapamiętaj, że jeśli ból jest nagły i silny, towarzyszą mu inne niepokojące objawy lub stale nawraca − nie zwlekaj z wizytą u specjalisty.

Źródła:

P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika

A. Dąbrowski, Budowa i funkcje trzustki

W. Noszczyk, Chirurgia