Katar spływający do gardła – przyczyny, leczenie i domowe sposoby

Katar spływający do gardła to wyjątkowo uciążliwa dolegliwość. Polega na przemieszczaniu się nadmiaru gęstej wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła. Objaw występuje na skutek zapalenia zatok, alergii lub infekcji górnych dróg oddechowych. Dowiedz się, w jaki sposób radzić sobie z katarem spływającym po tylnej stronie gardła.

Spływający katar do gardła – przyczyny

Wśród najczęstszych czynników powodujących spływanie wydzieliny do gardła wymieniamy:

• Infekcje górnych dróg oddechowych – schorzenia spowodowane przez wirusy lub bakterie, m.in.: przeziębienie, grypa, angina czy zapalenie krtani, zapalenie zatokRodzaje kataru mogą wskazywać na etiologię zakażenia. Jeśli za infekcje odpowiedzialne są bakterie, wówczas wydzielina ma kolor żółty lub zielony. W infekcji wirusowej jest zazwyczaj przezroczysta,
• Alergie – okresowy lub przewlekły alergiczny nieżyt nosa spowodowany jest reakcją na alergeny takie jak: pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt, pleśnie czy roztocza. Charakterystycznym objawem jest wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, katar alergiczny, uczucie zatkania nosa,
• Skrzywienie przegrody nosowej – schorzenie może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Objawia się upośledzeniem węchu i zaburzeniami drożności nosa. Bardzo często prowadzi do nawracających stanów zapalnych nosa i zatok,
• Zapalenie błony śluzowej nosa – dolegliwość może być spowodowana przez czynnik infekcyjny i nieinfekcyjny,
• Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – choroba może rozwinąć się na skutek niewydolności zwieracza dolnego przełyku. W rezultacie dochodzi do cofania się kwaśnej treść żołądka do przełyku. Treść żołądkowa bardzo często, poza przełykiem dociera również do gardła oraz krtani. Wśród zgłaszanych objawów dominują zgaga, suchy kaszel, chrypka oraz przewlekłe spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• Wady anatomiczne (przerost migdałków) – przerost migdałków powoduje nawracające infekcje górnych dróg oddechowych oraz zapalenia ucha środkowego. U maluchów mogą pojawić się zaburzenia oddychania podczas snu.

Wśród innych przyczyn dolegliwości wymieniane są: ciągłe zmiany temperatury otoczenia oraz ekspozycja na substancje drażniące – dym tytoniowy czy opary środków chemicznych (lakiery, farby). Oprócz tego nadmiar spływającej wydzieliny może mieć związek z przebywaniem w niskich temperaturach.

Katar spływający do gardła powoduje wiele nieprzyjemnych objawów.

• Osoba doświadcza wrażenia przeszkody w gardle, co powoduje ciągłe przełykanie, charczenie, odkasływanie, potrzebę wypluwania wydzieliny i korzystania z chusteczek higienicznych.
• Przewlekłe spływanie wydzieliny może powodować kaszel, który występuje stale lub pojawia się napadowo. Objaw szczególnie dotkliwy jest podczas dłuższego mówienia oraz śmiechu.
• Ponadto spływający katar wywołuje ból gardła, chrypkę i zmianę barwy głosu.
• Jeśli dolegliwość utrzymuje się przez dłuższy czas, może przyczynić się do nieświeżego oddechu, stanów zapalnych gardła i węzłów chłonnych.

W sytuacji, kiedy spływający katar do gardła utrzymuje się przez ponad 3 miesiące, mówimy o zespole przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła – PNDS (ang. post nasal drip syndrome). Schorzenie wymaga pogłębienia diagnostyki oraz specjalistycznego leczenia.

Katar spływający do gardła – leczenie

Katar spływający do gardła wymaga leczenia przyczynowego, dlatego istotna jest właściwe zdiagnozowanie czynnika wywołującego schorzenie. W celu odnalezienia przyczyny lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej zatok, RTG zatok lub posiew.

• Jeśli przyczyną spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła jest infekcja o etiologii wirusowej, w terapii znajdują zastosowanie środki przeciwzapalne do stosowania miejscowego lub doustnego, m.in. leki na katar, leki na zatoki, leki na przeziębienie i grypę.
• Zdecydowana większość preparatów dostępna jest bez recepty, co nie oznacza, że może być bezpiecznie stosowana przez wszystkich pacjentów. Dawkowanie leków na katar u dzieci i niemowląt najlepiej skonsultować z lekarzem.
• Jeśli nadmierna wydzielina spływająca tylną ścianą gardła wywołana jest przez alergię, konieczne będzie wdrożenie leków na katar alergiczny.
• W przypadku, gdy problem spowodowany jest infekcją bakteryjną, wskazane jest włączenie antybiotykoterapii.
• Przy refluksie żołądkowo-przełykowym leczenie opiera się na stosowaniu leków powodujących ograniczenie wydzielania kwasu solnego inhibitorów pompy protonowej, blokerów receptorów H2, a także preparatów osłaniających błonę śluzową. Dobre rezultaty przynosi również włączenie diety antyrefluksowej.

Wśród innych przyczyn dolegliwości wymieniane są: ciągłe zmiany temperatury otoczenia oraz ekspozycja na substancje drażniące – dym tytoniowy czy opary środków chemicznych (lakiery, farby). Oprócz tego nadmiar spływającej wydzieliny może mieć związek z przebywaniem w niskich temperaturach.

Katar spływający do gardła powoduje wiele nieprzyjemnych objawów.

• Osoba doświadcza wrażenia przeszkody w gardle, co powoduje ciągłe przełykanie, charczenie, odkasływanie, potrzebę wypluwania wydzieliny i korzystania z chusteczek higienicznych.
• Przewlekłe spływanie wydzieliny może powodować kaszel, który występuje stale lub pojawia się napadowo. Objaw szczególnie dotkliwy jest podczas dłuższego mówienia oraz śmiechu.
• Ponadto spływający katar wywołuje ból gardła, chrypkę i zmianę barwy głosu.
• Jeśli dolegliwość utrzymuje się przez dłuższy czas, może przyczynić się do nieświeżego oddechu, stanów zapalnych gardła i węzłów chłonnych.

W sytuacji, kiedy spływający katar do gardła utrzymuje się przez ponad 3 miesiące, mówimy o zespole przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła – PNDS (ang. post nasal drip syndrome). Schorzenie wymaga pogłębienia diagnostyki oraz specjalistycznego leczenia.

Katar spływający do gardła – leczenie

Katar spływający do gardła wymaga leczenia przyczynowego, dlatego istotna jest właściwe zdiagnozowanie czynnika wywołującego schorzenie. W celu odnalezienia przyczyny lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej zatok, RTG zatok lub posiew.

• Jeśli przyczyną spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła jest infekcja o etiologii wirusowej, w terapii znajdują zastosowanie środki przeciwzapalne do stosowania miejscowego lub doustnego, m.in. leki na katar, leki na zatoki, leki na przeziębienie i grypę.
• Zdecydowana większość preparatów dostępna jest bez recepty, co nie oznacza, że może być bezpiecznie stosowana przez wszystkich pacjentów. Dawkowanie leków na katar u dzieci i niemowląt najlepiej skonsultować z lekarzem.
• Jeśli nadmierna wydzielina spływająca tylną ścianą gardła wywołana jest przez alergię, konieczne będzie wdrożenie leków na katar alergiczny.
• W przypadku, gdy problem spowodowany jest infekcją bakteryjną, wskazane jest włączenie antybiotykoterapii.
• Przy refluksie żołądkowo-przełykowym leczenie opiera się na stosowaniu leków powodujących ograniczenie wydzielania kwasu solnego inhibitorów pompy protonowej, blokerów receptorów H2, a także preparatów osłaniających błonę śluzową. Dobre rezultaty przynosi również włączenie diety antyrefluksowej.

Katar spływający do gardła – domowe sposoby

Spływający katar i towarzyszące temu dolegliwości da się skutecznie zwalczać za pomocą domowych metod. Większość z nich można stosować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

• W przypadku niedrożności nosa zauważalną ulgę przyniosą odpowiednie pozycje. Warto spać na boku z głową uniesioną wyżej. Pozwoli to swobodniej oddychać i łatwiej usunąć zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę.
• Najskuteczniejszym sposobem na uśmierzenie kataru są inhalacje. Można wykonać je w domowym zaciszu. Wystarczy naczynie wypełnione ok. 2 litrami gorącej wody, do którego trzeba dodać łyżkę soli. Unoszącą się parę wodną należy wdychać przez około 10 min w pozycji pochylonej, z ręcznikiem na głowie, co zapobiegnie jej uciekaniu na boki. Opcjonalnie można wykorzystać roztwór soli fizjologicznej. Do mieszanki warto dodać również wybrany olejek eteryczny, miętowy, eukaliptusowy, olejek z oregano czy z drzewa herbacianego. Olejków nie należy stosować u alergików. Kurację można powtarzać kilkakrotnie w ciągu dnia. Jeśli chcemy zaopatrzyć się w profesjonalny inhalator, warto wybrać sprzęty dostępne w aptekach.
• Do domowego leczenia spływającej wydzieliny po tylnej ścianie gardła można włączyć syrop z cebuli, syrop z czosnku, miodu i cytryny.
• Należy pamiętać także o wypijaniu odpowiedniej ilości wody – zbyt mała podaż płynów powoduje tendencję do zalegania śluzu. Szczególnie polecane są herbaty z dodatkiem imbiru, napar z tymianku o właściwościach wykrztuśnych oraz napar z szałwii, która wykazuje właściwości ściągające i antyseptyczne. Ciepłe napoje rozgrzewają organizm i powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych, co ułatwia spływanie kataru.

Pamiętajmy, że domowe sposoby nie mogą zastąpić leczenia zaleconego przez specjalistę. W sytuacji, gdy objawy nie ustępują lub obserwujesz ich nasilenie, powinieneś jak najszybciej udać się na konsultację lekarską.

Podsumowanie

Katar spływający do gardła może być spowodowany działaniem wielu czynników, dlatego leczenie powinno być zindywidualizowane i skupiać się na znalezieniu przyczyny schorzenia. Nie można bagatelizować objawów spływania wydzieliny, które utrzymują się przez dłuższy czas. Warto skonsultować problem z lekarzem, który zleci badania i wdroży odpowiednie postępowanie. Brak wyeliminowania przyczyny tego stanu może doprowadzić do licznych powikłań oraz obniżenia jakości życia.

Źródła:

1. Grevers, R. Probst, H. Iro, Otorynolaryngologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2019
2. Samolińska, P. Szczęsnowicz-Dąbrowska, Z. Hałat i in. Schorzenia błony śluzowej nosa – zasady diagnostyki, terapii, Przewodnik Lekarza, 2004, https://www.termedia.pl/Schorzenia-blony-sluzowej-nosa-8211-zasady-diagnostyki-i-terapii,8,2150,0,1.html, [dostęp: 17.10.2023 r.]
3. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006