
Orinox 0,1 % Dr.Max, aerozol do nosa, 10 ml
- Lek OTC
Zapalenie zatok to schorzenie, które może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Jest następstwem różnorodnych infekcji górnych dróg oddechowych, takich jak np. grypa, czy przeziębienie. Zapalenie zatok może mieć różną postać w zależności od tego, jak długo trwa, czy które zatoki zostały zaatakowane. Zobacz, czym dokładnie jest ta choroba, jakie są jej objawy i jak możesz sobie z nią poradzić?
Nim wyjaśnię, czym jest zapalenie zatok, warto przedstawić, czym ta struktura anatomiczna w rzeczywistości jest.
Lek. med. Karolina Rudowska pisze:
„Zatoki przynosowe, czyli zatoki oboczne nosa, to pneumatyczne przestrzenie wyścielone śluzówką. Zlokalizowane są w kościach w otoczeniu jamy nosowej i są z nią połączone”.
U człowieka występują aż 4 pary zatok przynosowych: szczękowe, czołowe, sitowe i klinowe. Każda z zatok ma połączenie z jamą nosową. Dzięki temu wydzieliny, które są produkowane w zatokach, mają drogę ujścia na zewnątrz, a same zatoki posiadają zdolność wentylacji. Głównym zadaniem zatok, podobnie jak i jamy nosowej, jest ogrzanie, oczyszczenie i nawilżenie wdychanego powietrza, które pobrane z zewnątrz ma trafić do płuc.
Lek. med. Karolina Rudowska kontynuuje:
„Zatkane zatoki to uciążliwy i dość powszechny problem. Rozwój stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok obocznych nosa związany jest aktywacją komórek zapalnych i wydzielaniem rozmaitych substancji, które prowadzą do wzrostu przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych.
Obrzęk błony śluzowej, zaburzenia transportu śluzowo-rzęskowego, uszkodzenia nabłonka przez patogeny, wzrost lepkości śluzu i gromadzenie patologicznej wydzieliny prowadzi do zablokowania ujść zatok przynosowych. Blokada ujść zatok lub ich zwężenie utrudnia ewakuację zalegającej wydzieliny, a zatkane zatoki dają nieprzyjemne i dokuczliwe objawy. Zablokowanie kompleksu ujściowo-przewodowego i zaleganie śluzu sprzyja wtórnym nadkażeniom bakteryjnym”.
Pod pojęciem zapalenia zatok rozumiane jest zarówno zapalenie błony śluzowej nosa, jak i zatok. Zmiany zapalne przebiegają bowiem w obu tych miejscach równocześnie.
Zapalenie zatok dzielimy na różne rodzaje ze względu na to, które dokładnie zatoki zaatakowała infekcja. Choroba ta może mieć postać:
W dwóch pierwszych przypadkach błona śluzowa po chorobie wraca do stanu prawidłowego. W zapaleniu przewlekłym, które trwa ciągiem ponad 6 tygodni lub występuje w postaci ostrych epizodów, ale częściej niż 4 razy w roku, dochodzi do zmian w błonie śluzowej.
Lek. med. Karolina Rudowska dodaje:
„Jeśli objawy zapalenia zatok trwają powyżej 12 tygodni, mówimy o zapaleniu przewlekłym. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej zatok to złożona jednostka chorobowa. Dzieli się ją na podstawie obecności polipów w nosie na przewlekłe zapalenie z polipami nosa i bez polipów. Polipy nosa to gładkie, niebolesne i nienowotworowe formy przerostu śluzówki przewodów nosowych lub zatok w odpowiedzi na przewlekły proces zapalny. Za podłoże ich powstania uważa się kombinację czynników zapalnych, alergicznych, genetycznych i anatomicznych, ale dokładna etiologia pozostaje nieznana. Polipy często umiejscawiają się w okolicy ujść zatok do jam nosa i blokują je. Więcej na temat leczenia polipów przeczytasz w artykule: Polipy w nosie – czy potrzebna mi operacja? Lekarz odpowiada!”.
Tak więc, zapalenie zatok, czy potocznie zwane „zapchane zatoki”, to w praktyce obrzęk zapalny błony śluzowej nosa i zatok oraz zwężenie ujść zatok. Obrzęk rozwija się jako następstwo infekcji wirusowych, takich jak grypa, czy przeziębienie. Blokuje ujścia zatok do nosa i prowadzi do zalegania w zatokach śluzu. Zalegający śluz jest doskonałą pożywką dla bakterii, co sprzyja rozwojowi zakażenia i stanu zapalnego.
Dodać należy, że zapalenie zatok może przebiegać wieloetapowo. Kolejno mogą po sobie wystąpić:
W zależności od etapu choroby zarówno objawy, jak i sposoby leczenia będą się zmieniać.
Kto choruje najczęściej na zapalenie zatok? Agnieszka Dusza pisze:
„Uogólniając, można powiedzieć, że zapaleniu zatok sprzyjają zaburzenia odporności, wszelkie utrudnienia prawidłowego mechanizmu oczyszczania nosa i stany zapalne górnych dróg oddechowych. Tak jak wspominałam, zatoki „nie lubią” próchnicy zębów.
Częściej chorują alergicy, astmatycy i osoby z alergicznym nieżytem nosa. Nie bez wpływu pozostają też nieprawidłowości w anatomii, np. skrzywienie przegrody nosowej czy przerost migdałków – zwiększają ryzyko zachorowań.
Dodatkowo chorobami, przy których warto zwrócić uwagę, czy zatoki działają prawidłowo, są:
Istnieje parę czynników, które sprzyjają zachorowaniu na zapalenie zatok po grypie. Na powikłania po grypie bardziej narażone są np. osoby z wadami w budowie nosa (m.in.: ze skrzywioną przegrodą nosową). Jeśli masz skłonność do zapalenia zatok, lepiej nie bagatelizuj infekcji takich jak przeziębienie, czy grypa. Ważne jest, abyś pozostał wtedy w domu, odpoczywał i brał zalecone leki. Na zapalenie zatok bardziej narażone będą też osoby cierpiące na alergiczny nieżyt nosa, czy astmę oskrzelową.
Pamiętaj też o tym, że dym tytoniowy i zanieczyszczenia powietrza dodatkowo podrażniają błonę śluzową, co prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia lub nawrotu infekcji. Z tego powodu unikaj przebywania w zadymionych lokalach, a jeśli jesteś palaczem, to lepiej zrezygnuj z tego nałogu, chociażby na czas choroby.
Lek. med. Karolina Rudowska opisuje:
„Stan zapalny zatok i „zapchane” zatoki mogą mieć różne przyczyny. Należą do nich:
Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych to jedna z najczęstszych chorób w Polsce. Z reguły trwa poniżej 12 tygodni, a po tym czasie objawy całkowicie ustępują. Najczęstszą przyczyną są infekcje wirusowe (rynowirusy, które stanowią do 50% przyczyn, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, koronawirusy i inne) i wówczas objawy przeziębienia trwają zwykle około tygodnia, do 10 dni. Nasilenie choroby po upływie 5 dni lub czas trwania powyżej 10 dni świadczą zwykle o nadkażeniu bakteryjnym.
Do niewirusowej infekcji przyczyniają się Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, rzadziej inne bakterie. Grzybicze zakażenia występują nieczęsto i dotyczą zwykle osób z zaburzeniami odporności (np. chorych na AIDS, leczonych immunosupresyjne czy po przeszczepieniach narządów) lub cukrzyków. Pamiętaj, że kolor wydzieliny z nosa ani obecność gorączki, nie pozwalają rozróżnić infekcji wirusowej i bakteryjnej. Przekonanie, jakoby żółtawa czy zielonkawa barwa kataru z całą pewnością świadczyła o zakażeniu bakteryjnym, jest błędne. Przeczytaj też artykuł: Katar zatokowy – co to jest i jak go leczyć?”.
Najbardziej charakterystycznym objawem przy zapaleniu zatok jest ból w okolicy nosa, policzków lub nad oczami.
Farmaceutka Agnieszka Dusza pisze:
„Niestety pierwsze symptomy zapalenia zatok przynosowych nie są charakterystyczne i bardzo możesz je zbagatelizować… Masz katar i tłumaczysz sobie, że przecież to tylko pozostałość po przebytym przeziębieniu. Dopiero z czasem dołącza do tego ból głowy zlokalizowany w okolicy czoła oraz ból w okolicach nosa i oczodołów. Objawy stają się bardzo nieznośne”.
Lek. med. Karolina Rudowska pisze:
„W jaki sposób manifestuje się nieżyt nosa i zapalenie zatok?
Objawy zatkanych zatok istotnie pogarszają jakość życia, negatywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie i aktywność fizyczną”.
Agnieszka Dusza dodaje także inne objawy zapalenia zatok:
„Poza klasycznymi objawami nieżytu nosa, takimi jak trudności w oddychaniu, zatkany nos czy spływająca wydzielina, dochodzą objawy charakterystyczne dla zatok:
Lek. med. Aleksandra Malewska pisze:
„Skąd biorą się zatkane uszy przy zatokach? Jama nosowa wysłana jest błoną śluzową i posiada liczne połączenia anatomiczne ze strukturami z nią sąsiadującymi. Do jamy nosowej uchodzą zatoki przynosowe, czyli swoiste powietrzne przestrzenie w kościach czaszki. Z tyłu, jama nosowa przez nozdrza tylne łączy się z nosową częścią gardła. Tam mieści się ujście gardłowe trąbki słuchowej. Wszystkie te struktury wysłane są błoną śluzową, która je ze sobą łączy. Stąd stan zapalny, który toczy się w zatokach i jamie nosowej z łatwością szerzy się na trąbkę Eustachiusza i powoduje jej obrzęk i niedrożność”.
Lek. med. Karolina Rudowska pisze:
„Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych to uciążliwa i nieprzyjemna choroba. Ostra infekcja zwykle przemija samoistnie lub po zastosowaniu odpowiedniego leczenia. Zapalenie przewlekłe może wymagać rozszerzenia diagnostyki i specjalistycznych konsultacji.
Pamiętaj, że zapalenie zatok, choć zwykle nie pozostawia trwałych uszkodzeń, niesie ryzyko poważnych powikłań.
Nie ignoruj więc niepokojących objawów, a w razie pojawienia się obrzęku powiek lub okolicy czołowej, pogorszenia ostrości widzenia lub podwójnego widzenia, zaburzeń ruchomości gałki ocznej, silnego bólu głowy, objawów neurologicznych czy zaburzeń świadomości, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem lub wezwij pomoc”.
Lek. med. Karolina Rudowska pisze:
„Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy, które wskazują na stan zapalny zatok (niedrożność nosa lub wycieki z nosa, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, zaburzenia węchu, bóle głowy lub twarzy), koniecznie udaj się do lekarza. Dokładny wywiad i badanie fizykalne często wystarczają do zdiagnozowania ostrej infekcji.
Przy podejrzeniu powikłań lub w przypadku przewlekłego problemu z zatokami bez oczekiwanych efektów po leczeniu wskazane może być wykonanie badań obrazowych. Tomografia komputerowa może uwidocznić brak powietrzności, płyn w zatokach, obecność i lokalizację polipów, nieprawidłowości anatomiczne czy powikłania. W diagnostyce nowotworowej lub infekcji grzybiczej potrzebne może okazać się wykonanie rezonansu magnetycznego.
Kiedy leczenie antybiotykami jest nieskuteczne, masz silne dolegliwości bólowe czy podejrzewasz powikłania, lekarz może zdecydować także o konieczności nakłucia zatoki i badaniu mikrobiologicznym uzyskanego materiału.
Badania laryngologiczne obejmują rynoskopię przednią (czyli oglądanie jamy nosowej za pomocą wziernika) oraz endoskopię jam nosa i zatok przynosowych (czyli dokładną ocenę jam nosa i ujść zatok przy użyciu endoskopu). Podczas poszukiwania przyczyny przewlekłego zapalenia zatok przydatne będą badania w kierunku alergii, mukowiscydozy czy niedoborów odporności”.
W sezonie jesienno-zimowym, a także wczesną wiosną, warto dbać o zatoki, bo nieleczone mogą doprowadzić do poważnych powikłań. Sama budowa zatok i ich fizjologia sprawia, że u zdrowego człowieka w zatokach nie ma bakterii. Jednak w przypadku infekcji lub pojawienia się stanu zapalnego dochodzi do obrzęku błony śluzowej wyścielającej zatoki. To właśnie na skutek tego obrzęku może dojść do zablokowania ujścia zatok do jamy nosowej i gromadzenia wydzieliny. W efekcie odczuwasz silne bóle zatok i głowy, które nasilają się jeszcze przy pochylaniu. Nadmiar zgromadzonej wydzieliny w zatokach to dogodne środowisko do namnażania się bakterii i wirusów. Tu będą dalej rozwijać się zakażenia.
Zazwyczaj infekcja wirusowa zatok ma dużo łagodniejszy przebieg od infekcji bakteryjnej i raczej przechodzi bez konieczności stosowania leków. Forma bakteryjna przechodzi dużo ciężej i może prowadzić do groźnych powikłań. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zapalenia zatok.
Jesień i zima to czas, kiedy zatoki są bardziej narażone na infekcje. Żeby się ich ustrzec, pamiętaj o noszeniu ciepłego nakrycia głowy w chłodne dni. Wystrzegaj się także wychodzenia na zewnątrz z niedosuszonymi włosami.
Aby odpowiednio nawilżyć zatoki, wspomóż się inhalacjami parą wodną. Przy problemach z katarem dodaj do wody parę kropli olejków eterycznych. Na odpowiednie nawilżenie zatok pomogą też wizyty w saunach parowych i gorące kąpiele i oczywiście prawidłowe nawodnienie organizmu. Zobacz też, czy sauna jest dobra na przeziębienie: Sauna na katar i przeziębienie: szkodzi czy pomaga?
Czynnikiem, który niekorzystnie wpływa na naturalną odporność błon śluzowych, oprócz ich przesuszenia, jest zanieczyszczenie powietrza. Dlatego, aby chronić zatoki przed infekcją, unikaj pyłów i dymu tytoniowego. Rozważ również zakup oczyszczacza powietrza do domu.
Często problemy z zatokami bywają efektem źle leczonej alergii. Wtedy zapalenie zatok może być powikłaniem niedoleczonych objawów alergii. Dlatego w przypadku alergików warto zwrócić uwagę na regularne zażywanie leków i możliwie najskuteczniejsze odseparowanie się od alergenów.
Dodatkowo problemy z zatokami nawracają również ze względu na częste przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach lub przestrzeniach o niskiej wilgotności. W naszym klimacie tak naprawdę cały sezon grzewczy (jesień i zima) jest czasem, kiedy w domach i mieszkaniach zwykle jest bardzo niska wilgotność. Z kolei latem nierzadko mamy do czynienia z klimatyzacją. Dlatego też przy częstych problemach z zatokami warto rozważyć zakup nawilżacza powietrza lub starać się podnosić wilgotność w mieszkaniach domowymi sposobami, np. położyć mokry ręcznik na kaloryferze.
Utrzymanie zatok w dobrej kondycji opiera się także na dobrej higienie nosa. Pomogą Ci ją utrzymać np. irygatory do nosa.
W przypadku rozwoju stanu zapalnego w zatokach możesz ratować się różnymi sposobami. Przy łagodnych infekcjach pomocne okaże się płukanie zatok. Jest to stosunkowo prosty zabieg, który oczyści zatoki z zalegającej wydzieliny i zniweluje uczucie ucisku. W infekcjach wirusowych lub dodatkowo w infekcjach bakteryjnych skorzystaj z preparatów działających objawowo. Ułatwiają one schodzenie wydzieliny z zatok, obkurczają naczynia krwionośne w błonie śluzowej, powodując mniejszą produkcję wydzieliny i hamują rozwój stanu zapalnego.
W przypadku zapalenia zatok stosuje się często:
Lek. med. Aleksandra Malewska pisze:
„Jak radzić sobie z zapaleniem zatok? Początkowo problem ma zwykle podłoże wirusowe, stąd podstawę stanowi leczenie objawowe i zabiegi obkurczające błonę śluzową górnych dróg oddechowych.
Więcej o domowych sposobach na zatoki przeczytasz tu: Sprawdzone domowe sposoby na zatoki. Mogą one zarówno wspomóc leczenie, jak i działać profilaktycznie na utrzymanie zatok w dobrej kondycji.
Istotnym czynnikiem jest też zadbanie o odpowiednie nawilżanie powietrza w mieszkaniu, bo pomaga to w samooczyszczeniu dróg oddechowych i łagodzi objawy dotkniętych chorobą zatok. Ulgę przyniosą Ci też ciepłe okłady na czoło i policzki (możesz w tym celu wykorzystać np. nagrzany ręcznik).
Lek. med. Aleksandra Malewska dodaje:
„Zabiegi pomagające obkurczyć błonę śluzową i zniwelować bolesne zatoki to:
Ze względu na to, że tylko część przypadków zapalenia zatok będzie wiązać się z nadkażeniem bakteryjnym, stosowanie antybiotyku powinno być ograniczone i poprzedzone wizytą u lekarza i potwierdzeniem nadkażenia bakteryjnego.
Lek. med. Karolina Rudowska pisze:
„W przypadku cięższych objawów lekarz zaleci donosowy glikokortykosteroid oraz antybiotyki. Niemniej jednak pamiętaj, że antybiotyków nie używa się rutynowo, a jedynie w razie podejrzenia zakażenia bakteryjnego. U pacjentów z alergią ulgę mogą przynieść leki przeciwhistaminowe.
Przy przewlekłym zapaleniu zatok stosuje się glikokortykosteroidy donosowe, leki przeciwhistaminowe czy leczenie biologiczne, a u osób z polipami nosa można rozważyć glikokortykosteroid doustny. Jeśli taka terapia nie przynosi oczekiwanej poprawy, jedynym wyjściem może okazać się zabieg chirurgiczny. Funkcjonalna endoskopowa operacja zatok przynosowych umożliwia usunięcie polipów i tkanek, które blokują ujścia zatok, korekcję ewentualnych innych nieprawidłowości i przywrócenie odpowiedniej powietrzności”.
Co ważne, bóle zatok mogą świadczyć o innych dolegliwościach – m.in. problemach laryngologicznych czy neurologicznych. Dlatego, szczególnie jeśli występuje u Ciebie ból zatok bez kataru, sprawdź ogólnie swój stan zdrowia u lekarza.
Lek. med. Karolina Rudowska podsumowuje:
„Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych to jedna z najczęstszych chorób. Zatkane zatoki objawiają się katarem, zablokowanym nosem, bólami głowy czy twarzy. Przyczyną są infekcje wirusowe, alergie czy zakażenia bakteryjne. U podłoża blokady ujść zatok do nosa mogą leżeć nieprawidłowości anatomiczne, zaburzenia hormonalne i wiele innych. Ostre zapalenie zwykle samoistnie przemija, ale pamiętaj, że nadkażenie bakteryjne lub przewlekający się stan zapalny wymagają odpowiedniej diagnostyki i leczenia”.
Źródła:
Objawy ucha pływaka mogą powodować duży dyskomfort. Pojawia się ból ucha, obrzęk stan zapalny i kłopoty ze słuchem. Schorzenie wymaga specjalistycznego leczenia laryngologicznego.
Zapalenie spojówek może być wynikiem zakażenia wirusowego, bakteryjnego lub alergii. Wybór odpowiedniego leczenia jest zależny od podejrzewanej przyczyny. Poznaj charakterystyczne objawy!
Zatkane ucho to częsty problem w praktyce otolaryngologicznej. Towarzyszące temu nieprzyjemne uczucie sprawia, że pacjenci szybko szukają pomocy u lekarza. Poznaj sposoby na odetkanie ucha.
Zaćma powoduje pogorszenie ostrości widzenia spowodowane zmętnieniem soczewki oka. Sprawdź, jak wygląda leczenie i czy można jej zapobiegać!
Jaskra to choroba dotycząca uszkodzenia nerwu wzrokowego. Sprawdź, jak wyglądają pierwsze objawy i jak ją rozpoznać!
Na czym polega zespół suchego oka? Jakie są jego przyczyny i w jaki sposób można poradzić sobie z uciążliwymi objawami? Sprawdź w artykule!
Co jest, aby dbać o wzrok? Jakie witaminy i minerały dostarczać wraz z pożywieniem? Sprawdź, jaka powinna być dieta na oczy!
Doświadczasz uczucia mrowienia w uchu? Sprawdź, z jakimi chorobami może wiązać się ten objaw i kiedy udać się do lekarza!
Zapalenie ucha u dzieci to częsta dolegliwość, ale żeby ją wyleczyć, niezbędne jest dobranie odpowiedniej kuracji. Czy antybiotyk to jedyna forma pomocy? Na co należy uważać, aby uniknąć powikłań?
Kurza ślepota to zaburzenie widzenia pojawiające się po zmierzchu. Czym jeszcze się objawia? Kiedy udać się do lekarza? Na czym polega leczenie? Sprawdź szczegóły!
Łzy pełnią kluczową rolę – chronią przed zanieczyszczeniami, nawilżają, odżywiają. W nadmiernej ilości mogą jednak świadczyć o patologii. Dowiedz się, dlaczego oczy łzawią!
Na skutek niskich temperatur dochodzi do odwracalnego lub nieodwracalnego uszkodzenia naskórka. Jak dbać o skórę w czasie zimy? Jak chronić się przed odmrożeniem? Sprawdź!
Dokucza Ci nieustanny katar, a do tego często odczuwasz bóle głowy? Takie objawy mogą świadczyć o polipach w nosie. Co trzeba wiedzieć na ten temat? Na czym polega diagnostyka? Sprawdź!
Zatoki, alergia, polipy – to tylko niektóre przyczyny zatkanego nosa. Co jeszcze może przeszkadzać w swobodnym oddychaniu przez nos? Czy istnieją sposoby na pozbycie się dyskomfortu? Sprawdź!
Chcesz, by Twoje zęby były zdrowe? Nie zapominaj o ich regularnym szczotkowaniu i nitkowaniu! Zadbaj o pełnowartościową dietę i regularnie odwiedzaj dentystę!
Bóle fantomowe, czyli odczuwane w miejscu amputacji części ciała, są bardzo uciążliwe. Skąd się biorą i jak im zapobiegać? Wskazówki na ten temat znajdziesz w naszym artykule!