Zatoki
Lek na zatoki – co można zastosować bez recepty?
Do sięgnięcia po leki bez recepty na zatoki najczęściej zmusza stan zapalny. Niekiedy zdarza się również, że w podczas niedoleczonego przeziębienia lub innej infekcji dochodzi do nadkażenia bakteryjnego i powstania kataru zatokowego. Ze względu na czas trwania choroby wyróżniamy:
- Ostre zapalenie zatok ‒ pojawia się sporadycznie (np. raz w roku) i trwa krócej niż 12 tygodni (zazwyczaj około 10 dni). Zwykle ma ono podłoże wirusowe, rzadziej bakteryjne lub grzybicze,
- Przewlekłe zapalenie zatok ‒ rozwija się z nieprawidłowo leczonego ostrego, często nawracającego zapalenia zatok. Choroba trwa dłużej niż 12 tygodni, a leki na zatoki jedynie zmniejszają nasilenie objawów.
Objawowe leczenie zapalenia zatok polega głównie na łagodzeniu bólu i stanu zapalnego, zmniejszaniu obrzęku śluzówki oraz usunięciu wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Preparaty dostępne w sprzedaży to między innymi:
- tabletki na zatoki,
- krople, aerozole i spraye do nosa,
- roztwory do płukania i oczyszczania zatok,
- ziołowe leki na zatoki.
Zapalenie zatok najczęściej spowodowane jest infekcją wirusową. Mogłoby się wydawać, że w leczeniu konieczne jest zastosowanie leków przeciwwirusowych, jednak w tym przypadku terapia skupia się głównie na leczeniu objawowym. W leczeniu infekcji stosuje się zatem leki na zatoki, jak również leki na katar, leki na kaszel suchy czy leki na kaszel mokry.
Sprawdź również leki na przeziębienie i grypę.
Co zawierają leki na zapalenie zatok?
Preparaty na zatoki mogą zawierać różne połączenia substancji o odmiennym mechanizmie działania. Jednym z częstszych zestawień jest lek przeciwbólowy, np. paracetamol lub ibuprofen, połączony z pseudoefedryną lub fenylefryną. Taki skład umożliwia redukcję bólu, typowego przy zapaleniu zatok, a także poprawia drożność nosa i odpływ zalegającej wydzieliny.
Inny wariant stanowią preparaty ziołowe w formie kapsułek lub tabletek – zawarte w nich składniki mogą działać przeciwzapalnie, rozrzedzać śluz oraz wspierać odporność i funkcjonowanie górnych dróg oddechowych. Leki te mogą zawierać w swoim składzie dodatki witaminy C i cynku, a także:
- korzeń goryczki,
- kwiat pierwiosnka,
- kwiat bzu czarnego,
- ziele werbeny,
- kwiat dziewanny,
- liść eukaliptusa,
- ziele tymianku.
Doustne środki na zatoki można często bezpiecznie łączyć z roztworami soli morskiej do płukania nosa i zatok. Wśród leków miejscowych znajdują się również preparaty do nosa, np. zawierające wodę morską z dodatkiem jonów srebra. Popularne są także saszetki z substancjami upłynniającymi śluz w zatokach, takimi jak acetylocysteina lub erdosteina.
Jak działają ziołowe leki na zatoki?
Ziołowe leki na zatoki wykazują wielokierunkowe działanie, w tym wspomagają naturalne mechanizmy oczyszczania dróg oddechowych. Preparaty na zatoki zawierające wyciągi roślinne mogą:
- stymulować wydzielanie wodnistego śluzu (właściwości sekretolityczne),
- ułatwiać usuwanie zalegającej wydzieliny,
- wspierać transport rzęskowy w nabłonku oddechowym,
- rozrzedzać gęsty śluz (działanie mukolityczne),
- działać przeciwzapalnie,
- wykazywać właściwości przeciwbakteryjne i/lub przeciwwirusowe.
Zastosowanie tabletek na zatoki w łagodzeniu dokuczliwych objawów
Do uśmierzenia bólu i wyciszenia stanu zapalnego stosuje się między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. preparaty zawierające ibuprofen. Specjalistyczne tabletki na zatoki, oprócz ibuprofenu, mogą zawierać również chlorowodorek pseudoefedryny, obkurczający śluzówkę nosa oraz zatok i umożliwiający pozbycie się uciążliwej wydzieliny.
Wśród dostępnych bez recepty leków na zapalenie zatok wyróżnia się także tabletki o działaniu przeciwbólowym, leki przeciwgorączkowe oraz preparaty zmieniające konsystencję wydzieliny, np. leki mukolityczne. Są to preparaty zawierające bromheksynę i ambroksol – substancje zmniejszające lepkość śluzu, a przez to ułatwiające usuwanie go z jam nosa i zatok. Należy przy tym pamiętać, że leki na zapalenie zatok powinny być przyjmowane wyłącznie doraźnie, maksymalnie do 3 dni bez konsultacji z lekarzem.
Jakie składniki aktywne znajdują się w kroplach do nosa?
Krople do nosa na zatoki to preparaty o działaniu miejscowym. Substancje czynne obecne w ich składzie, np. chlorowodorek ksylometazoliny lub oksymetazoliny, zmniejszają obrzęk i przekrwienie błony śluzowej, dzięki czemu przewody nosowe stają się drożne, a zatoki przynosowe lepiej wentylowane. Niektóre preparaty na zatoki do miejscowej aplikacji wzbogacone są olejkami eterycznymi, aloesem lub kwasem hialuronowym. Warto zaznaczyć, że krople do nosa mogą powodować nadmierną suchość i podrażnienie błony śluzowej, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu, w związku z czym powinny być używane nie dłużej niż 5-6 dni.
Wielokierunkowe działanie sprayów na zatoki i roztworów do płukania zatok
Spray na zatoki to niezwykle skuteczny sposób na zatkany nos, polecany w przypadku nieżytu nosa oraz niedrożności zatok. Efektywnie niweluje katar, udrożnia nos i ujścia zatok przynosowych, dzięki czemu ułatwia oddychanie. W sytuacji nawracającego zapalenia zatok, warto wprowadzić działania profilaktyczne, czyli oczyszczanie przewodów nosowych i jam zatok, zapobiegające rozwinięciu się stanu zapalnego. W tym celu sprawdzą się roztwory do płukania zatok, takie jak:
- Izotoniczny roztwór soli morskiej, który umożliwia rozpuszczenie zalegającej wydzieliny, usunięcie z dróg oddechowych zanieczyszczeń, bakterii, wirusów czy alergenów, a także nawilżenie podrażnionej błony śluzowej.
- Hipertoniczny roztwór soli morskiej, który powoduje, że komórki błony śluzowej tracą wodę i się kurczą, wskutek czego zmniejsza się przekrwienie i obrzęk śluzówki. Ułatwia to usunięcie wydzieliny, która stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii i wirusów.
Co składa się na zestaw do płukania zatok, który można stosować w ostrym i przewlekłym zapaleniu zatok? Wyróżnia się w nim:
- irygator i butelkę do płukania zatok wielokrotnego użytku,
- saszetki do płukania zatok, które służą do przygotowania izotonicznego lub hipertonicznego roztworu.
Warto podkreślić, że preparaty do płukania zatok to bezpieczna metoda walki z zapaleniem zatok również u kobiet w ciąży i mam karmiących piersią.