Uczulenie na alkohol – jak się objawia i czy można leczyć alergię na alkohol?

Alergia na alkohol może pojawić się po wypiciu właściwie każdego rodzaju napoju alkoholowego. Zdarza się również, że poważnie szkodzi nawet niewielka jego ilość. Jak objawia się uczulenie? W jaki sposób zapobiegać występowaniu niepożądanych reakcji po spożyciu wysokoprocentowych trunków? Dowiesz się tego z naszego artykułu!

Czy można mieć uczulenie na alkohol?

Wiele osób zastanawia się, czy uczulenie na alkohol jest w ogóle możliwe. Okazuje się, że tak! Alergia na alkohol to inaczej niefizjologiczna odpowiedź układu odpornościowego na substancje w nim zawarte. Objawy uczuleniowe mogą pojawić się natychmiast po spożyciu alergenu lub po jakimś czasie. Warto natomiast zaznaczyć, że nietolerancja alkoholu i alergia na alkohol nie są tożsamymi stanami. 

Nietolerancja to genetyczne zaburzenie metaboliczne układu pokarmowego. Wówczas organizm nie jest zdolny do prawidłowego przetwarzania alkoholu. Schorzenie powoduje nietolerancja enzymów potrzebnych do metabolizowania alkoholu w komórkach, do których należą: dehydrogenaza alkoholowa (ADH) lub dehydrogenaza aldehydowa (ALDH). W konsekwencji organizm nie potrafi wyeliminować toksyn, które mają tendencję do gromadzenia się we krwi. Co ciekawe, zjawisko w większości dotyczy osób pochodzenia azjatyckiego, tzw. Oriental flush. Niestety na to zaburzenie nie ma jak dotąd lekarstwa. Jedynym sposobem jest unikanie alkoholu.

Alergia na alkohol jest natomiast nadmierną reakcją układu immunologicznego, który w kontakcie z trunkiem rozpoznaje zagrożenie i wytwarza przeciwko niemu przeciwnika – immunoglobuliny E (IgE). Można być uczulonym np.: na któryś ze składników drinka, substancję chemiczną, z której powstał alkohol oraz środek konserwujący dodawany do wina. Najlepiej tolerowany jest czysty alkohol etylowy np. wódka bez jakichkolwiek dodatków, dlatego zwykle nie należy do bezpośrednich alergenów. Głównymi winowajcami są produkty spożywcze oraz substancje wykorzystywane do produkcji tego rodzaju trunku, takie jak: owoce, ziemniaki, zboże, ryż oraz drożdże, a także środki konserwujące i barwniki.
Znaczna część alkoholi zawiera w swoim składzie salicylany. Nadwrażliwość na substancje objawia się uczuleniem na salicylany. W większości nadwrażliwość na napoje procentowe wynika z działania alergenów zawartych w kolorowych wódkach oraz winach. Jest to rodzaj alergii pokarmowej.

Uczulenie na alkohol – objawy

Niepożądane reakcje mogą wystąpić od razu lub po kilku godzinach od spożycia trunków. Symptomy uczulenia w dużym stopniu przypominają objawy alergii wziewnej. Mogą pojawić się:

• Zmiany skórne: czerwone wykwity, pokrzywka,
• Objawy ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych: wodnisty katar, duszności,
• Skurcz oskrzeli, czy nasilenie objawów astmy,
• Przyspieszone bicie serca, obniżenie ciśnienia krwi,
• Dolegliwości układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka,
• Łzawienie, swędzenie oczu, zaczerwienienie spojówek.

Dokładna lokalizacja i charakter zmian skórnych, a także pozostałe symptomy uczulenia na alkohol zależą od indywidualnych predyspozycji, spożywanego gatunku, a także od ilości oraz tempa picia.

• Charakterystyczne dla uczulenia na czerwone wino jest zaczerwienienie twarzy, szyi i tułowia, katar i ból głowy. 
• Po spożyciu piwa najczęściej występującymi objawami są dolegliwości ze strony układu oddechowego. 
• Na ilość wypijanych trunków szczególnie powinny uważać osoby chorujące na dolegliwości układu oddechowego, np. astmę. Napoje alkoholowe mogą spowodować, że stan ich zdrowia znacznie się pogorszy. Alkohol nie jest jednak bezpośrednią przyczyną tego stanu, ale tzw. kofaktorem, czyli czynnikiem współistniejącym z innym alergenem. 

Zwykle postać alergii jest umiarkowana bądź lekka, jednak w bardzo rzadkich przypadkach mogą wystąpić nietypowe objawy alergii przypominające wstrząs anafilaktyczny. Stan ten objawia się:

• Bladością skóry, 
• Obniżeniem ciśnienia krwi, 
• Obrzękiem gardła, 
• Uczuciem dezorientacji,
• Nudnościami. 

Anafilaksja to wprawdzie bardzo rzadkie, lecz teoretycznie możliwe zjawisko, które jednocześnie jest stanem zagrażającym życiu. Dlatego taka osoba powinna bezwzględnie jak najszybciej znaleźć się pod opieką pogotowia oraz lekarza.

Uczulenie na alkohol – jak je leczyć?

Pierwszym etapem leczenia uczulenia na alkohol jest właściwa diagnostyka i ustalenie, jaki rodzaj napoju wywołuje powyższe objawy. W tym celu lekarz przeprowadza z pacjentem dokładny wywiad, z uwzględnieniem pytań dotyczących przyjmowanych leków, współistniejących schorzeń oraz innych reakcjach alergicznych. 

• Objawy występujące po spożyciu jednego typu alkoholu wymagają dokładniejszej diagnostyki w kierunku nadwrażliwości na substancje obecne w trunku (barwniki, konserwanty, antyoksydanty oraz alergeny z roślin, z których wytwarzany jest dany produkt).
• Najważniejszym i najskuteczniejszych krokiem w przeciwdziałaniu alergii na alkohol jest jego całkowite odstawienie. Wówczas istnieje duża szansa, że objawy ustąpią same i nie będą wymagały leczenia. 
• Można również wspomóc się dostępnymi bez recepty lekami na alergię, które zwalczają uporczywe dolegliwości.
• Bardzo ważna jest świadomość, że alkohol znajduje się w różnych produktach spożywczych i kosmetycznych codziennego użytku, np.: w płynach do płukania ust, syropie na kaszel, słodyczach czy produktach fermentowanych. Do bardzo często spotykanych alergii spowodowanych stosowanymi kosmetykami należy uczulenie na płyny do dezynfekcji. Dlatego warto w miarę możliwości zrezygnować z tych produktów i zastąpić je specyfikami na bazie naturalnych składników do cery alergicznej.

Jak sprawdzić uczulenie na alkohol?

Zastanawiasz się, jak sprawdzić, czy masz uczulenie na alkohol? Jeśli podejrzewasz, że możesz cierpieć z powodu nadwrażliwości, zdecydowanie warto skierować swoje kroki do gabinetu alergologa. 

• Specjalista może zdecydować o przeprowadzeniu testów alergicznych, a w niektórych przypadkach o podaniu enzymu blokującego histaminę. 
• Istotnym elementem diagnozy jest wykonanie testów skórnych, na przykład pod postacią punktową z aldehydem i etanolem, a także testów płatkowych.
• Potwierdzenie alergii na alkohol umożliwia również przeprowadzenie próby prowokacyjnej. Polega ona na doustnym podaniu pacjentowi 96% alkoholu z sokiem z czarnej porzeczki, z dodatkiem aromatów pomarańczowych, w stopniowo większych dawkach. Wyniki badania pozwalają ustalić związek pomiędzy objawami chorobowymi a substancjami, które ją wywołuje. Pacjent wykonanych testach obserwowany jest pod kątem występowania dolegliwości.

Podsumowanie

Oznaki nadwrażliwości na alkohol mogą obejmować szerokie spektrum objawów klinicznych, począwszy od upośledzenia tolerancji alkoholu, poprzez zmiany narządowe aż do reakcji uogólnionych. Dlatego jeśli po spożyciu alkoholu występują symptomy nadwrażliwości, ważne jest, aby ograniczyć ilość wypijanych trunków i tym samym nie dopuścić do wystąpienia stanów zagrażających zdrowiu oraz życiu.

Źródła:

1. Bocheńska-Marciniak, Nietolerancja alkoholu w praktyce lekarza alergologahttp://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Nietolerancja-alkoholu-w-praktyce-lekarza-alergologa.pdf [dostęp 19.12.2022]
2. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/86056,czy-istnieje-alergia-na-alkohol [dostęp 19.12.2022]
3. P. Gajewski, Interna Szczeklika, Kraków 2015.