Hiperdoncja − skąd biorą się dodatkowe zęby w buzi i jak się je leczy?

Hiperdoncja to stan, kiedy w jamie ustnej pojawiają się dodatkowe zęby. Prawidłowo w jamie ustnej człowieka  rozwija się 20 zębów mlecznych i 32 zęby stałe. Zobacz, skąd może brać większa liczba zębów i jak wygląda leczenie hiperdoncji.

Hiperdoncja − przyczyny

Hiperdoncja częściej występuje u dorosłych niż u dzieci − zdecydowanie częściej pojawia się w uzębieniu stałym (2 − 3%) niż mlecznym (0,3 − 1,8%). Jednak zauważono, że u pacjentów, u których pojawiają się zęby dodatkowe w uzębieniu mlecznym, zdecydowanie częściej dochodzi do rozwoju ich również w uzębieniu stałym.

Hiperdoncja towarzyszy chorobom głównie o podłożu genetycznym, m. in.:

• dysplazji obojczykowo-czaszkowa
• zespołowi Aperta
• zespołowi Cruzona (wadliwe kostnienie twarzowo-czaszkowe)
• zespołowiDowna
• zespołowi Ehlersa-Danlosa
• zespołowiLeoparta
• zespołowi Franceschettiego
• zespołowi Hallermana- Streiffa
• zespołowi Gardnera
• zespół nosowo-włosowo-policzkowy
• zespołowi Curtiusa
• rozszczepieniu wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia

Sprawdź też, skąd się bierze próchnica u dorosłych.

W większości przypadków zęby te występują pojedynczo, jednak u 12 − 26% pacjentów z zębami nadliczbowymi występują jako para. U mniej niż 1% pacjentów obserwuje się większą ich liczbę.

Hiperdoncja częściej dotyka mężczyzn. Obserwuje się też zwiększona liczbę zębów w szczęce w porównaniu z żuchwą.

Zęby na podniebieniu − co to jest?

Najczęściej dodatkowo pojawiającym się zębem jest mezjodens–ząb pośrodkowy. Taki ząb zlokalizowany jest w linii pośrodkowej szczęki lub żuchwy i może wyrznąć się na podniebieniu lub pomiędzy zębami siecznymi lub zatrzymać się i być niewidocznym w kości. Jest niewielki, a jego korona ma kształt stożka. Zdarza się, że jego położenie jest na tyle niekorzystne, że koliguje z zębami siecznymi przyśrodkowymi (jedynkami) i utrudnia ich wzrost, przez co mogą nie pojawić się w jamie ustnej, wyrznąć się tylko częściowo, przemieszczać się, tłoczyć lub tworzyć diastemę (szparę pomiędzy zębami). Każda niepokojąca zmiana położenia siekaczy powinna być skontrolowana przy pomocy zdjęcia radiologicznego.

Sprawdź też, czym jest ząb zatrzymany.

Zęby nadliczbowe − jak powstają?

Zęby sieczne i przedtrzonowe to najczęściej zęby dodatkowe, o prawidłowym kształcie i budowie, natomiast zęby trzonowe to z reguły zęby nadliczbowe, czyli twory o nieprawidłowej budowie anatomicznej.

Wyróżnia się 2 rodzaje zębów nadliczbowych:

• zęby zatrzonowe − zlokalizowane jak sama nazwa wskazuje za 3. zębem trzonowym (ósemką) i stanowią pozostałość występującego u naszych przodków 4. zęba trzonowego. Częściej zdarzają się w szczęce i są zazwyczaj bardzo małych rozmiarów (szczątkowe). Występowanie takiego zęba zazwyczaj jest bez znaczenia i nie trzeba w niego ingerować.
• zęby przytrzonowcowe − znajdują się po stronie policzkowej lub językowej pomiędzy 1. a 2. lub 2. a 3. trzonowcem. Mają kształt stożka, rzadziej rozwija się klasyczna korona z 2 lub więcej guzkami. Zwiększona ilość zębów nadliczbowych występuje zazwyczaj symetrycznie po obu stronach szczęki lub żuchwy.

„Trzecie ząbkowanie” u człowieka − co oznacza?

Ekstermalnie rzadko, ale zdarza się tzw. trzecie ząbkowanie (dentidio tertia), czyli wyrzynanie zębów po usunięciu zębów stałych. Trzecie ząbkowanie to nie to samo co potocznie zwane „trzecie zęby u człowieka”, czyli wyrzynanie zębów zatrzymanych − trzecich trzonowców, które z różnych powodów, najczęściej braku miejsca, nie pojawiły się w jamie ustnej albo ich wyrzynanie jest opóźnione. Zawiązki zębów trzonowych występują fizjologicznie. 

Sprawdź też, co zrobić, kiedy wyrzynają się ósemki.

Hiperdoncja − leczenie

Jak postępować z dodatkowymi czy nadliczbowymi zębami? Najważniejsza jest dokładna diagnostyka. Po wykonaniu odpowiednich zdjęć radiologicznych, lekarz może ustalić, które zęby powstały nadliczbowo i ustalić dalszy plan leczenia. W przypadku hiperdoncji w uzębieniu mlecznym najczęściej nie stosuje się żadnego leczenia (zęby mleczne są na tyle małe lub są między nimi wystarczające luki, że wszystkie się mieszczą). Ewentualnie interwencja lekarska jest potrzebna wtedy, gdy ząb sam nie chce wypaść.

W uzębieniu stałym takie zęby najczęściej  usuwa się. Mogą one powodować powstawanie wad zgryzu, zapaleń dziąsła i przyzębia, zaburzeń funkcji narządu żucia lub po prostu wyglądać nieestetycznie. O ile pojedynczy mezjodens wyrznięty na podniebieniu wystarczy tylko usunąć, to niestety w przypadku zębów nadliczbowych lub dodatkowych zlokalizowanych pomiędzy prawidłowymi zębami, po ich usunięciu trzeba dodatkowo przeprowadzić leczenie ortodontyczne, aby uszeregować pozostałe zawiązki zębowe i poprawić warunki zgryzowe.