Depresja – przyczyny, objawy i leczenie. Jak pomóc osobie z depresją?

Depresja to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych. Zalicza się ją do chorób cywilizacyjnych. Szacuje się, że choruje na nią nawet kilkanaście procent populacji osób dorosłych. Z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny choroby. Poznasz też objawy, które powinny wzbudzić niepokój i skuteczne metody leczenia. 

Co to jest depresja? 

Depresja to zaburzenie psychiczne wiążące się z głębokim i uporczywym uczuciem przygnębienia, złym samopoczuciem oraz utratą zdolności do czerpania przyjemności z codziennych aktywności, które wcześniej dawały radość.  

• Depresja stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Może prowadzić do znacznego obniżenia jakości życia i utrudniać normalne funkcjonowanie zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej.  
• Osoby dotknięte depresją często doświadczają chronicznego stresu, co wpływa negatywnie na układ immunologiczny i zwiększa ryzyko wystąpienia chorób fizycznych, takich jak choroby serca czy cukrzyca.  
• Co istotne, choroba niesie ze sobą ryzyko samookaleczeń oraz myśli samobójczych. Zaniedbywanie leczenia depresji lub długotrwałe bagatelizowanie problemu prowadzi do chronicznego przebiegu choroby i utrudnia skuteczną interwencję terapeutyczną. 

Przeczytaj, czym jest depresja oddechowa i depresja poporodowa. 

Depresja – przyczyny 

Depresja jest złożonym zaburzeniem psychicznym, a jej przyczyny są wielorakie i wynikają z interakcji różnych czynników. Poniżej najistotniejsze przyczyny: 

• Genetyka – osoby mające biologicznych krewnych z depresją mogą być bardziej podatne na zaburzenie, 
• Zmiany neurobiologiczne – nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina odgrywających kluczową rolę w przekazywaniu sygnałów między komórkami nerwowymi, 
• Czynniki hormonalne – zaburzenia w układzie endokrynnym, zwłaszcza te związane z regulacją hormonów stresu, takich jak kortyzol,  
• Czynniki psychospołeczne – doświadczenia życiowe, między innymi utrata bliskiej osoby, problemy rodzinne, trudności w pracy lub inne wydarzenia życiowe, skomplikowane relacje interpersonalne, trudności w komunikacji, brak wsparcia społecznego mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia depresji, zwłaszcza u osób predysponowanych genetycznie,  
• Choroby somatyczne – choroba Parkinsona, choroby serca, choroby tarczycy, cukrzyca czy chroniczne zespoły bólowe mogą być związane z ryzykiem depresji i pozostają we wzajemnym, niekorzystnym oddziaływaniu. 

Niezbędna dla pełnego zrozumienia mechanizmów zaburzenia jest analiza wzajemnych relacji między różnymi czynnikami przyczynowymi. Na rozwój depresji wpływa kombinacja kilku determinantów. Współdziałanie elementów może potęgować wzajemne efekty i zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzenia.  

Depresja – objawy 

Depresja to choroba, której mechanizmy nadal są przedmiotem intensywnych badań, a jej etiologia może być różnorodna. Zdarza się, że pierwsze objawy depresji są niezauważane przez najbliższych i samych pacjentów. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10 stwierdzenie występowania epizodu depresyjnego wymaga obecności co najmniej dwóch z trzech kluczowych objawów przez okres nie krótszy niż dwa tygodnie. Do symptomów wskazujących na zaburzenie należą: 

• Obniżenie lub wahania nastroju, 
• Utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności (anhedonia), 
• Brak sił i energii, co prowadzi do wzmożonej męczliwości i ograniczenia aktywności. Sprawdź również, czym jest zespół chronicznego zmęczenia. 

Ponadto konieczne jest wystąpienie co najmniej dwóch spośród następujących objawów: 

• Osłabienie koncentracji i uwagi, 
• Niska samoocena i brak wiary w siebie, zniekształcenia poznawcze, 
• Poczucie winy i obniżonej wartości, 
• Pesymistyczne, negatywne spojrzenie na przyszłość, 
• Myśli o śmierci lub samobójstwie, 
• Problemy ze snem – nadmierna senność (hipersomnia) lub niedobór snu (hiposomnia), 
• Zmniejszony apetyt. 

Depresja – leczenie 

Pacjenci z depresją często wymagają kompleksowej oceny klinicznej i interdyscyplinarnej opieki. Kluczowe dla zmniejszenia ryzyka poważnych konsekwencji zdrowotnych oraz poprawy jakości życia są wczesna identyfikacja i wdrożenie właściwej metody leczenia. Wybór konkretnych metod zależy od indywidualnych cech pacjenta, stopnia nasilenia objawów oraz ewentualnych współistniejących schorzeń. Leczenie depresji skupia się na złagodzeniu objawów, ale także na przywróceniu zdolności funkcjonowania pacjenta na poziomie sprzed choroby. 

Główne formy leczenia depresji to: 

• Farmakoterapia – leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), inhibitory zwrotnego wychwytu noradrenaliny (SNRI) czy trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne działają na regulację poziomu neuroprzekaźników w mózgu, co pomaga złagodzić objawy depresji, 
• Psychoterapia – za jedną ze skuteczniejszych form terapii w depresji uważa się terapię poznawczo-behawioralną (CBT), która pomaga pacjentowi zidentyfikować i zmieniać negatywne wzorce myślowe oraz modyfikować szkodliwe zachowania, 
• Elektrowstrząsy (ECT) – ECT może być stosowane w przypadkach ciężkich depresji, szczególnie, gdy inne formy leczenia nie przynoszą rezultatów. Rowiązanie polega na wywołaniu kontrolowanego napadu padaczkowego. 

W trakcie leczenia specjaliści monitorują pacjenta pod kątem ewentualnych nawrotów depresji. W przypadku osób, które doświadczyły epizodu depresyjnego, istnieje zwiększone ryzyko ponownego wystąpienia tego stanu psychicznego w przyszłości. Dlatego ważne jest, aby opracować plan długoterminowego zarządzania chorobą obejmujący między innymi regularne kontrole, terapię podtrzymującą, a także zmianę stylu życia. 

Depresja – domowe sposoby 

Depresja jest podstępną chorobą, która w każdym przypadku wymaga specjalistycznego leczenia, jednak nie bez znaczenia są takie kwestie, jak styl życia czy dieta. Jak naturalnymi, domowymi sposobami wesprzeć terapię depresji?  

• Ćwiczenia fizyczne – regularna aktywność fizyczna jest niezwykle korzystna dla zdrowia psychicznego. Zaangażowanie ciała i umysłu łagodzi objawy depresji. Ćwiczenia przyczyniają się do zwiększenia poziomu hormonów szczęścia, takich jak serotonina i dopamina, co przekłada się na poprawę samopoczucia. 
• Medytacja – trening uważności, znany również jako mindfulness, kształtuje umiejętność kontrolowania myśli, emocji i umysłu. W trakcie praktyki osoby z depresją skupiają się na teraźniejszości, pozostawiając za sobą zmartwienia związane z przeszłością i niepokoje o przyszłość. Technika medytacji mindfulness ogranicza negatywne wpływy hormonów stresu na zdrowie, a także wpływa pozytywnie na funkcje poznawcze, takie jak pamięć i koncentracja. 
• Dieta – w jadłospisie osoby dotkniętej depresją nie powinno zabraknąć pokarmów bogatych w kwasy omega-3 (tłuste ryby morskie i owoce morza), kwas foliowy (ciecierzyca, szpinak, kurze jaja, brukselka brokuły), witaminę B12 i witaminę B6 (podroby, ryby, nabiał, kurczak, indyk) oraz witaminę D (ryby morskie). 

W uzasadnionych przypadkach i po konsultacji medycznej zapotrzebowanie na witaminy i minerały można również uzupełniać za pomocą suplementów, przy czym suplementacja nie powinna zastępować racjonalnej, właściwie zbilansowanej diety: 

• Witamina b12 active methylocobalamin, suplement diety, 500mcg, 
• Vitamin D 1000 IU Dr. Max, 
• Witamina B Complex Dr. Max, suplement diety, 
• Naturell Omega-3 1000, suplement diety. 

Sprawdź także zioła na depresję. 

Czy depresja jest dziedziczna? 

Wskazuje się, że istnieje skłonność do dziedziczenia depresji. Osoby mające bliskich krewnych z historią depresji mogą być bardziej narażone na jej rozwinięcie, przy czym samo dziedziczenie genów zwiększających podatność na depresję nie oznacza, że osoba na pewno będzie cierpieć na to zaburzenie. Znaczącą rolę w rozwoju depresji odgrywają również środowisko, doświadczenia życiowe oraz szereg innych czynników i zależności. 

Podsumowanie 

Depresja to złożony stan psychiczny charakteryzujący się obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań, zmęczeniem, trudnościami w koncentracji i myśleniu, a w przypadkach bardziej zaawansowanych, nawet myślami samobójczymi. Ważne jest zrozumienie, że zaburzenie wymaga profesjonalnej pomocy i wsparcia. Skuteczne leczenie przynosi pacjentowi ulgę, przywracając zdolność do normalnego funkcjonowania.  

Źródła:

1. J. Pełka-Wysiecka, Depresja — czy faktycznie zróżnicowana farmakoterapia?, https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/40400 [dostęp 22.11.2023 r.]
2. K. Poniatowska-Leszczyńska, K. Małyszczak, Depresja a patologia osobowości w ujęciu psychodynamicznym, https://www.ppn.ipin.edu.pl/aktualne/2013/10/05_PPiN_03-2013.pdf [dostęp 22.11.2023 r.]
3. Gold PW, Machado-Vieira R, Pavlatou MG. Clinical and biochemical manifestations of depression: relation to the neurobiology of stress. Neural Plast. 2015;2015:581976. doi: 10.1155/2015/581976. Epub 2015 Mar 24. PMID: 25878903; PMCID: PMC4387963., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25878903/ [dostęp 22.11.2023 r.]