Torbiel pajęczynówki − kiedy trzeba leczyć ją chirurgicznie?

Torbiel pajęczynówki to przestrzeń wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym, która położona jest wewnątrzczaszkowo. Brzmi tajemniczo? Nic dziwnego, bo mało kto wie, czym właściwie ona jest. Zobacz, jak powstaje torbiel pajęczynówki i na czym polega jej leczenie. Czy w ogóle trzeba to leczyć?

Co to jest pajęczynówka?

Mózg i rdzeń kręgowy człowieka to struktury niezwykle delikatne. Dlatego wymagają specjalnej ochrony, którą zapewniają im 3 opony: najgrubsza opona twarda, opona pajęcza i, zrośnięta z mózgiem i rdzeniem kręgowym, opona miękka.

Opona pajęcza, czyli pajęczynówka, znajduje się pomiędzy dwiema pozostałymi oponami. Pajęczynówka oddzielona jest od opony miękkiej, struktur mózgowia i rdzenia kręgowego przestrzenią podpajęczynówkową, którą wypełnia krążący płyn mózgowo-rdzeniowy. W niektórych przypadkach dochodzi do rozszczepu lub zdwojenia błony pajęczej i powstania torbielowatej przestrzeni wypełnionej płynem mózgowo-rdzeniowym… czyli torbieli!

Rodzaje torbieli pajęczynówki

Jak powstają torbiele pajęczynówki? Zmiany pierwotne, które stwierdzane są najczęściej, są wynikiem zaburzeń rozwojowych. Dlatego uznawane są za wady wrodzone. Torbiele wtórne zaś tworzą się w wyniku urazu lub stanu zapalnego danej okolicy.

Patofizjologia powstawania torbieli pajęczynówki jest nadal niejasna i istnieje na ten temat wiele hipotez.

Torbiel podpajęczynówkowa może powstawać wszędzie tam, gdzie jest błona pajęcza (np. torbiel pajęczynówki okolicy skroniowej), najczęściej jednak tworzy się w środkowym dole czaszki (30 − 50% przypadków). Na drugim miejscu, co do częstości występowania, jest torbiel pajęczynówki tylnego dołu czaszki (25 − 30% przypadków).

Torbiele podpajęczynówkowe mogą osiągać różne rozmiary i z tego względu dzieli się je na małe, średnie i duże. Podział ten jest ważny w wyborze strategii leczenia.

Torbiel pajęczynówki – leczenie

Torbiele pajęczynówki, mimo, że są zmianami łagodnymi, mogą zmieniać swoje rozmiary. Część z nich może się zmniejszyć lub nawet spontanicznie wchłonąć! To, jaką metodę leczenia przyjmie lekarz, zależy od rozmiaru torbieli.

Małe torbiele podpajęczynówkowe najczęściej są bezobjawowe i wymagają jedynie regularnych wizyt kontrolnych u neurologa lub neurochirurga i badań obrazowych. W razie wzrostu, wymagana być może interwencja chirurgiczna.

Średnie torbiele usuwa się wówczas, gdy dają objawy kliniczne. Rosnąca torbiel może uciskać na sąsiednie struktury i wywoływać tak zwany „efekt masy”, czyli ucisku. Do objawów należą bóle głowy, nudności, zaburzenia widzenia, oczopląs czy nawet niedowłady.

Torbiele o dużych rozmiarach operowane są niezależnie od tego, czy dają objawy, czy są bezobjawowe.

Metody leczenia torbieli pajęczynówki

Ze względu na to, że większość torbieli pajęczynówki jest mała i bezobjawowa, nie wymagają one leczenia.

Co jednak z większymi zmianami? Podstawą terapii w tych przypadkach są metody zabiegowe, a ewentualne leczenie farmakologiczne torbieli pajęczynówki może jedynie pomóc łagodzić objawy, np. nudności czy bóle głowy.

Celem zabiegu jest zmniejszenie ciśnienia w cyście. Torbiel przestaje wówczas uciskać sąsiadujące z nią struktury i dawać przykre objawy.

Jedną z metod jest założenie specjalnej przetoki, która drenuje płyn mózgowo-rdzeniowy, który ją wypełnia.

Innym sposobem jest kraniotomia, czyli utworzenie otworu w czaszce i radykalne wycięcie torbieli. Jest to jednak zabieg bardzo inwazyjny.

Do nieinwazyjnych sposobów leczenia należą m. in. endoskopowe metody usuwania torbieli również z użyciem lasera. Metody endoskopowe dają dobre efekty, są coraz bardziej udoskonalane i mają przewagę nad metodami radykalnymi, bo zabieg nie tak inwazyjny. Niektóre torbiele pajęczynówki można usunąć również poprzez nakłucie zmiany igłą.

Metoda leczenia dobierana jest zawsze indywidualnie do pacjenta, w zależności od typu torbieli. Ale wziąć pod uwagę trzeba również ogólny stan zdrowia chorego oraz leki, jakie bierze.