Ukruszony ząb. Jakie mogą być jego przyczyny?

Nie ma nic bardziej irytującego niż nawet lekko ukruszony ząb, a szczególnie ukruszona jedynka. Nie dość, że to nieestetycznie wygląda, to jeszcze każdy, nawet najmniejszy ubytek w zębie jest wyczuwalny pod językiem i po prostu przeszkadza. Ciągłe „sprawdzanie” ukruszonego zęba może nawet podrażnić język. Skąd bierze się ukruszony ząb i jak sobie z nim poradzić?

Ukruszony ząb i uraz mechaniczny

Ukruszony ząb może mieć wiele przyczyn. Jeżeli dokładnie określisz lekarzowi przyczynę ukruszenia zęba, pomoże to w leczeniu zęba i przede wszystkim pomoże Ci uniknąć ponownego uszkodzenia zęba w przyszłości.

Najczęściej ząb ukruszy się przez uraz mechaniczny, który może powstawać w czasie gryzienia twardego jedzenia lub przedmiotów, np. ołówka czy długopisu. Ząb może się także ukruszyć podczas bójki czy przy upadku podczas jazdy na rowerze itp.

Ukruszenie zęba − przyczyny

1. Biżuteria w jamie ustnej

Np. pircing języka lub kolczyk w wardze − przy żuciu i gryzieniu może to uszkodzić tkankę zębową

2. Wady zgryzu

Gdy u pacjenta stwierdzi się zgryz głęboki lub silne stłoczenia, to w takim przypadku zęby bardzo często kontaktują ze sobą zbyt dużą powierzchnią.  Przy ciągłym tarciu tych powierzchni, dochodzi do ścieńczenia, najpierw szkliwa, a potem nawet odsłonięcia zębiny. Taki cienkie, przezroczyste szkliwo jest bardzo kruche i łatwo może się uszkodzić. Proces ten profesjonalnie nazywamy atrycją, a ubytki, które powstają w ten sposób zalicza się do grupy ubytków niepróchnicowego pochodzenia.

3. Bardzo silnie rozwinięte ognisko próchnicowe

Szczególnie wtedy, gdy ubytek tworzy się od „środka zęba”, czyli np. rozpoczyna się na dnie bruzdy zęba trzonowego lub stycznie między dwoma zębami. Pod tkanką szkliwa tworzy się wielki krater i cienka zewnętrzna warstwa niszczy się i odsłania potężną „dziurę”.

4. Zęby martwe

Czyli takie, które poddane zostały leczeniu endodontycznemu. Ząb taki traci swoją naturalną elastyczność i jest mniej odporny na ukruszenie czy złamanie. Dodatkowo, zęby te często z wiekiem nieestetycznie się przebarwiają. Ząb taki jest szczególnie narażony na ukruszenie przez wybielanie wewnątrzkomorowe. Zbyt duże stężenie środków wybielających może doprowadzić do zwiększenia porowatości i kruchości szkliwa.

5. Niedobór wapnia i witaminy D

Te 2 składniki są podstawowym budulcem układu kostnego, w tym także i zębów. Witamina D odpowiada za prawidłowe wbudowywanie wapnia i innych składników mineralnych w struktury tkanek twardych zęba. Dlatego ich niedobór prowadzi do zmiany wewnętrznej struktury szkliwa i jego osłabienia, kruchości i łamliwości. Prawidłowy poziom witaminy D jest szczególnie istotny w przypadku dzieci i młodzieży, których zęby i kości są na etapie intensywnego wzrostu i przebudowy.

Niski poziom witaminy D może doprowadzić do nieprawidłowego wykształcenia szkliwa, zaburzenia kształtu i wielkości zębów. U osób dorosłych natomiast − może skutkować częstszymi wizytami u stomatologa, większym narażeniem na powstawanie ubytków próchniczych i niepróchnicowego pochodzenia. O poziom witaminy D powinny dbać także kobiety w ciąży. Udowodniono, że zęby dzieci tych matek, którym poziom witaminy D w ciąży był zbyt niski, są bardziej narażone powstawanie próchnicy i innych chorób zębów.

6. Kwasowa erozja szkliwa

Polega ona na chemicznym rozpuszczaniu twardych tkanek zęba przez czynniki chemiczne, które są obecne w diecie, lekach czy środowisku zewnętrznym. Stwierdzono częstsze występowanie zmian erozyjnych u sportowców, którzy pływają zawodowo, niż w grupie kontrolnej. A to ze względu na ciągłą ekspozycję na chlor basenowy.

Dodatkowo, problem ten występuję u osób, które cierpią na zaburzenia odżywiania − np. bulimia czy anoreksja. Na kruszenie się zębów może też mieć wpływ zmniejszona ilość wydzielanej śliny przez ślinianki, np. zespół Sjörgena, guzy nowotworowe, przyjmowanie leków wpływających na zmniejszenie wydzielanie śliny, po radio- i chemioterapii, stany zapalne gruczołów ślinowych. Zęby stają się też bardziej kruche przy wrzodach, przepuklinie przełyk czy zespole GERD. Szkliwo poddane erozyjnemu działaniu substancji chemicznych ma znacznie obniżoną jakość i w łatwiej ulega uszkodzeniu.

7.  Metamfetaminowy uśmiech

Metamfetamina bardzo silnie niszczy zęby. Dlaczego zęby się wtedy kruszą? Bo następuje zastąpienie fosforanu wapnia (naturalnie występuje w szkliwie zębów) przez siarczan wapnia, który jest dużo mniej odporny na rozpuszczanie w wodzie. Struktura szkliwa ulega zmianie − staje się ono gąbczaste, miękkie i podatne na urazy. Proces ten jest niezwykle szybki i wystarczy kilka miesięcy, żeby piękny uśmiech zamienił się w totalna ruinę. Mówimy w takim wypadku o zjawisku „metamfetaminowego uśmiechu”.

Ustalenie przez lekarza prowadzącego przyczyny uszkodzeń zębów, nawet gdy masz do czynienia z lekko ukruszonym zębem, jest bardzo istotne dla dalszego leczenia. Sama odbudowa zęba jest zabiegiem szybkim i łatwym, ale może też okazać się zabiegiem nieskutecznym i nietrwałym, gdy w pierwszej kolejności nie wyeliminuje się przyczyny powodującej kruszenie się zębów.