Jakie są przyczyny bólu mięśni i stawów?
Wymieniona wyżej lista pytań i badań wydaje się może długa, ale to tylko dlatego, że przyczyn bólu mięśni i stawów też jest sporo. Diagnostyka w tym przypadku to prawdziwa zabawa w detektywa. Przy objawach takich jak ból mięśni czy wędrujące bóle stawów przyczyny mogą być różne.
Oto główne przyczyny:
- przeciążenie (zbyt intensywny wysiłek fizyczny) i związane z nim zakwasy oraz często nadmierne obciążenie stawów,
- czynniki fizyczne (uraz),
- zakażenia: wirusowe (grypa, różyczka, ospa wietrzna), bakteryjne (borelioza), pasożytnicze (toksoplazmoza, włośnica),
- zaburzenia endokrynologiczne (choroby tarczycy, choroby przytarczyc, otyłość, cukrzyca),
- zaburzenia elektrolitowe,
- choroby układowe tkanki łącznej, takie jak: zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe, choroba Stilla,
- choroby z odkładania soli wapnia (chondrokalcynoza, artropatia apatytowa).
Sprawdź też, czy można uniknąć kontuzji w sporcie.

O chorobach tkanki łącznej, które często objawiają się bólami mięśni i stawów, pisze farmaceutka Irmina Turek:
Reumatoidalne zapalenie stawów
Jest to przewlekła choroba tkanki łącznej o podłożu immunologicznym i nie do końca poznanych przyczynach. Najczęściej przebiega z objawami zapalenia na symetrycznych stawach i symptomami ogólnymi.
Polimialgia
Zespół chorobowy o nieznanym podłożu występujący głównie u osób powyżej 50. roku życia, w którym dominują ból i sztywność mięśni szyi, obręczy barkowej lub miednicy.
Toczeń rumieniowaty układowy
Choroba autoimmunologiczna o nie do końca poznanym mechanizmie. Prowadzi do przewlekłego procesu zapalnego w wielu tkankach i narządach. Więcej o tej chorobie dowiesz się z artykułu: Choroba Seleny Gomez – co to jest toczeń?.
Twardzina układowa
Choroba tkanki łącznej, która objawia się włóknieniem skóry i narządów wewnętrznych zaburzeniami morfologii i funkcji naczyń krwionośnych oraz nieprawidłowościami układu immunologicznego.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Przebiega ona z uszkodzeniem tkanek w obrębie stawu i patologicznymi zmianami w strukturze chrząstki stawowej.

Dna moczanowa
Czyli stan zapalny stawów, który wynika z krystalizacji moczanu sodu w płynie stawowym, fagocytozą kryształów i powstawaniem ich złogów w tkankach stawowych oraz w innych tkankach i narządach. O tym, jak zapobiegać chorobie, przeczytasz tu: Dna moczanowa – zapobieganie podagrze u mężczyzn.

Jak złagodzić bóle mięśni i stawów?
Leczenie bólu mięśniowo-stawowego zależy od jego przyczyny. Zadbaj przede wszystkim o profilaktykę. Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną – dzięki temu wzmocnisz mięśnie i stawy, a także utrzymasz prawidłową masę ciała. Pamiętaj o odpowiednim podnoszeniu ciężarów i właściwej pozycji podczas leżenia i siedzenia.
Jeśli boli Cię tu i teraz (i do tego mocno), mam dla Ciebie 5 dobrych rad:
1. Jeśli to tylko możliwe − odciążaj stawy. Ogranicz ich nadmierną aktywność.
2. Zastosuj środki działające miejscowo, np. okłady z lodu, maści, żele, plastry.
Irmina Turek opisuje szerzej ich działanie:
„Okłady i preparaty o działaniu miejscowym mają wiele zalet. Przede wszystkim unikasz obciążania organizmu przez łykanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które mogą podrażniać żołądek lub wchodzić w interakcje z innymi stosowanymi środkami. Dowiedz się więcej na temat często wykorzystywanych w sytuacjach bólowych lekach z grupy NLPZ: Niesteroidowe leki przeciwzapalne: na ból, gorączkę i stany zapalne. Jak działają?. Jeśli chodzi o produkty do stosowania miejscowego na ból mięśni i stawów, to można użyć tych, które rozgrzewają bądź chłodzą dany obszar ciała. Możesz też sięgnąć po takie, które zawierają substancje chemiczne łagodzące ból i stan zapalny.
Pierwsza grupa to maści, plastry czy okłady chłodzące lub rozgrzewające. W silnym bólu lub po kontuzjach zwykle najlepiej sprawdzą się produkty chłodzące, które znieczulą i zahamują tworzenie się obrzęku. W aptekach dostępne są też preparaty w aerozolach ze sztucznym lodem, które można użyć w wypadku bolesnych kontuzji. Jeśli natomiast pojawia się ból mięśniowy związany z zakwasami lub powstały na skutek narażenia na niskie temperatury, pomocne mogą okazać się preparaty rozgrzewające. W przypadku zakwasów ciepły okład spowoduje szybsze rozkładanie się kwasu mlekowego oraz lepsze ukrwienie i regeneracje mięśnia. W sytuacji przykurczonych mięśni w wyniku przewiania czy nadwyrężenia ciepło powinno zadziałać rozluźniająco. Dowiedz się także więcej o działaniu plastrów rozgrzewających: Plastry rozgrzewające na ból mięśni − kiedy pomogą?.

W aptekach dostępne są też środki przeciwbólowe do stosowania miejscowo w plastrach lub do smarowania w formie kremów, maści i żeli. Jeśli odczuwasz bardziej ból związany z pracą stawów niż ten mięśniowy, dobrym wyborem będą produkty, które zawierają diklofenak. Substancja ta ma zdolność większego kumulowania się w organizmie właśnie w obrębie stawów, dlatego dobrze sprawdza się, kiedy to właśnie tam toczy się stan zapalny i występuje ból. Inne substancje dobre na bóle mięśni i stawów to: ibuprofen, naproksen czy etofenamat”.

3. Polecam lekkie ćwiczenia rozciągające i relaksacyjne, ale tylko w wypadku, gdy nie powodują zwiększenia bólu.
4. Poszukaj fizjoterapeuty! Być może ulgę przyniesie Ci fizykoterapia, kinezyterpia, terapia manualna, masaż czy kinesiotaping.
5. Doraźnie możesz zastosować leczenie farmakologiczne – paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane doustnie lub miejscowo. Można je stosować samodzielnie przez kilka dni, nie przekraczając zalecanych dawek.

Bóle stawów i mięśni − o czym warto pamiętać?
Bóle mięśni i stawów mogą mieć wiele różnych przyczyn: od zwykłego przeciążenia, po dużo poważniejsze choroby tkanki łącznej czy ogólnoustrojowe. Bóle mięśniowe możesz zwykle złagodzić za pomocą stosowanych miejscowo maści chłodzących lub rozgrzewających i maści czy żeli z substancjami leczniczymi. Zanim je zastosujesz, przeczytaj ulotkę czy skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Jeżeli ból nie ustaje, udaj się do ortopedy lub lekarza pierwszego kontaktu (ten pokierować może Cię do specjalisty). Odpowiedz szczegółowo i dokładnie o rodzaju bólu oraz jego umiejscowieniu. Wtedy medyk będzie mógł jasno określić przyczynę bólu i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Źródła:
- Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Wyd. 3. Kraków 2011
- Sarzi-Puttini P., Cimmino M.A., Scarpa R. i wsp.: Osteoarthritis: an overview of the disease and its treatment strategies. Arthritis Rheum., 2005
- Mantyh P.W.: The neurobiology of skeletal pain. European Journal of Neuroscience, 2014