Data ważności leku – jak czytać? Farmaceuta wyjaśnia!

Tak samo, jak żywność, każdy lek, suplement diety oraz wyrób medyczny może się przeterminować. Bardzo ważne jest, abyś zwracał uwagę na to, ile czasu upłynęło od otwarcia opakowania. Na pewno zdarzyła Ci się sytuacja, kiedy trudność sprawiło ci sprawdzenie, jaka jest data ważności leku. Jak czytać taki zapis? 

Czym różni się data ważności od daty przydatności po otwarciu? 

Datę ważności każdego produktu leczniczego znajdziesz na jego opakowaniu. Jest to czas, do którego lek zachowuje ważność, pozostając w oryginalnym opakowaniu. Czymś zupełnie innym jest data przydatności po otwarciu. Określa, jak długo po pierwszym rozpakowaniu produktu leczniczego możesz go używać, aby zachował swoje właściwości lecznicze.

Dlaczego te dwie daty są różne? Wszystko zależy od postaci leku oraz opakowania. Tabletki doustne zapakowane w blister, w którym każda tabletka znajduje się w osobnej, szczelnej przegródce z tworzywa sztucznego (najczęściej aluminium), mają jednakową datę ważności i przydatności po otwarciu. Dzieje się tak dlatego, że każdą tabletkę rozpakowujesz osobno. Ponadto sama postać tabletek jest bardziej odporna na działanie czynników zewnętrznych niż na przykład płynne postaci leku. W przypadku płynów, po otwarciu do reszty mieszaniny dostaje się powietrze, co znacznie zmienia termin ważności leku. Pamiętaj, że określony termin ważności przechowywania leków dotyczy każdego rodzaju leku, ale data ważności nie zawsze się pokrywa z datą przydatności po otwarciu!

Data ważności leku – jak czytać?

Data ważności musi znajdować się na opakowaniu wszystkich produktach leczniczych. Jednak czasem ciężko ją odnaleźć. Jeśli chodzi o tabletki pakowane w blistrach, okres przydatności znajduje się na kartoniku, najczęściej w jej najwęższej części bocznej. Powinna być wytłoczona lub nadrukowana na każdym blistrze W przypadku buteleczek i słoiczków najczęściej widnieje się z boku, lub na spodzie. 

Najczęściej oznacza się ją w formacie dzień – miesiąc – rok, ale może też zdarzyć się sam miesiąc i rok. W najrzadszym przypadku ujrzysz jedynie datę produkcji i konieczne będzie obliczenie daty ważności leku wg danych producenta. 

Jak ustalana jest data ważności produktów leczniczych i od czego zależy?

Podczas produkcji leków, podmiot odpowiedzialny za cały proces produkcji i dystrybucji produktu leczniczego przeprowadza szereg badań nad oznaczeniem daty ważności. Opiera się on o dokładnie wykonywane pomiary, publikacje na temat każdego z półproduktów, oraz substancji, które są wykorzystywane w procesie produkcji. Ogromne znaczenie dla wyznaczania daty ma rodzaj i jakość opakowania, w którym produkt będzie dystrybuowany. 

Istnieje szereg czynników, przez które po otwarciu skraca się data ważności leku. Jak czytać dokładnie, aby w pełni zrozumieć, do kiedy bezpieczne jest stosowanie farmaceutyku? Oprócz istotnego terminu spożycia (sprawdź go konieczne przed zażyciem leku!), w ulotce lub na opakowaniu znajdziesz informacje, jaki czas po otwarciu możesz zażywać produkt leczniczy. Zobacz, jakie leki obniżają odporność.

Istnieją grupy leków, które mają ograniczoną datę ważności. 

Antybiotyki

Antybiotyki to najczęściej występujące leki, mające krótki termin. W szczególności dotyczy to antybiotyków w postaci zawiesin. Taka forma leku ma przewagę nad tabletkami, ponieważ z łatwością podasz je zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Niestety zawiesina, która powstaje po rozrobieniu w wodzie proszku znajdującego się w opakowaniu, w zależności od producenta może być przechowywana przez okres od 5 do 10 dni. Zwróć uwagę na warunki przechowywania antybiotyków. Zazwyczaj po przygotowaniu zawiesiny należy trzymać ją w lodówce.

Krople do oczu 

Aby krople do oczu nie stanowiły zagrożenia, muszą zachować szereg cech – między innymi jałowość. Jej brak skutkuje poważnym zakażeniem oka, które nieodpowiednio leczone może zakończyć się nawet utratą wzroku! Producenci kropli do oczu wytyczyli więc odpowiednie procedury, m.in.:

• zastosowanie konserwantów – utrzymują sterylność, jednak nie dla każdego bezpieczne jest stosowanie kropli do oczu zawierających substancje konserwujące. Jest to przeciwwskazane na przykład u pacjentów krótko po zabiegach chirurgicznych oka;
• opakowania jednodawkowe (minimsy) – są to małe ampułeczki, posiadające jednorazową dawkę do zastosowania bezpośrednio do oka. Po aplikacji całą ampułkę wyrzucasz do kosza. Dzięki temu przechowujesz lek do końca daty ważności produktu, ponieważ otwierasz tylko jeden pojemniczek przy aplikacji;
• opakowania typu abak i comod – są to systemy opakowań, które pozwalają na stosowanie kropel przez długi czas bez zastosowania substancji konserwujących. Konstrukcja abak posiada szereg sączków, które przy każdym podawaniu kropli filtruje ją, zapewniając sterylność. Za to comod zapewnia jałowość kropel poprzez stosowanie pompki dozującej, dzięki której powietrze z zewnątrz nie jest zasysane do środka buteleczki. Dzięki mechanizmom abak i comod, krople do oczu możesz stosować aż 6 miesięcy od pierwszego użycia. 

Przeczytaj też: Krople do oczu: soczewki potrzebują specjalnych preparatów?

Przeterminowane leki – zagrożenie dla Twojego zdrowia!

Już wiesz, że data ważności leku zależy od rodzaju preparatu i opakowania, w którym jest przechowywany. Najdłuższą przydatność do spożycia mają tabletki pakowane w blistry, ponieważ każda pigułka znajduje się w osobnym, szczelnym opakowaniu. Co jakiś czas sprawdzaj ważność syropów i płynnych farmaceutyków, gdyż najszybciej tracą one swoje właściwości. Nigdy nie stosuj leków po upływie terminu ważności! Przeterminowane leki mogą działać bardzo toksycznie na Twój organizm. Jeśli w domu posiadasz produkty lecznicze po dacie ważności, umieść je w kontenerze na leki przeterminowane, dostępnym w większości aptek. 

Co ciekawe, w wielu punktach sprzedających leki znajdziesz leki z krótkim terminem ważności, nierzadko w obniżonych cenach. Przed ich kupnem zastanów się, czy wykorzystasz dany produkt przed upływem jego przydatności. Sprawdź także, czy można zwrócić leki do apteki?