Infekcje intymne – skąd się biorą i jak je wyleczyć?

Infekcje intymne to duża grupa zakażeń układu moczowo-płciowego, które mogą dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet, choć z uciążliwymi objawami, ze względu na różnice anatomiczne, mamy dużo częściej do czynienia w tej ostatniej grupie. Wiele czynników może przyczynić się do rozwoju infekcji intymnej. W przypadku wystąpienia jej symptomów zawsze konieczna jest wizyta u lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie przyczynowe.

Infekcja intymna – przyczyny

Infekcje intymne, czyli zakażenia dotyczące układu moczowo-płciowego, to przypadłości mogące rozwinąć się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Najczęstszą przyczyną chorób okolic intymnych są bakterie oraz grzyby, jednak objawy mogą być też wywołane przez zakażenie wirusowe i pierwotniakowe. Do głównych przyczyn rozwoju infekcji intymnych należą nieprawidłowe nawyki higieniczne oraz ryzykowne kontakty seksualne.

U kobiet stany zapalne pochwy, sromu oraz cewki moczowej są jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się po poradę do ginekologa. W normalnych, fizjologicznych warunkach w pochwie znajduje się miliardy mikroorganizmów. W prawidłowej florze bakteryjnej dominują pałeczki kwasu mlekowego, które wytwarzają kwas mlekowy odpowiedzialny za utrzymanie kwaśnego pH, co jest jednym z czynników mającym chronić przed rozwojem infekcji intymnej. Jednak różne czynniki mogą doprowadzić do zmniejszenia populacji dobroczynnych pałeczek kwasu mlekowego, przez co dochodzi do wzrostu pH pochwy, a patogenne bakterie i grzyby zyskują doskonałe warunki do namnażania się.

Do przyczyn rozwoju infekcji pochwy, rzadziej sromu, u kobiet należą:

• Zbyt agresywna lub niedostateczna higiena miejsc intymnych, stosowanie irygatorów ginekologicznych,
• Antybiotykoterapia i sterydoterapia,
• Przygodne kontakty seksualne bez zabezpieczenia,
• Urazy, otarcia,
• Okres ciąży,
• Zaburzenia hormonalne,
• Stres,
• Nieprawidłowa dieta, bogata w cukry proste,
• Noszenie bielizny wykonanej z materiałów syntetycznych, częste noszenie wkładek higienicznych,
• Zaburzenia odporności.

Zakażenie cewki moczowej to najczęściej objaw infekcji przenoszonej drogą płciową. Zazwyczaj jego przyczyną jest zakażenie rzeżączką lub chlamydią.

Infekcje intymne u mężczyzn występują dużo rzadziej niż u kobiet. Wynika to z różnicy w budowie anatomicznej. Ta przypadłość u pacjentów płci męskiej może się manifestować jako zakażenie żołędzi lub napletka, a także zakażenie cewki moczowej. Do czynników sprzyjających ich rozwojowi należą:

• Nieprawidłowe nawyki higieniczne – niedostateczne oczyszczanie okolicy pod napletkiem, w której gromadzi się tzw. mastka, czyli wydzielina gruczołów śluzowych oraz złuszczonych komórki nabłonka, stanowiąca doskonałą pożywkę dla patogenów,
• Stosowanie zbyt agresywnych środków czystości,
• Urazy fizyczne, otarcia,
• Noszenie nieprzewiewnej bielizny wykonanej z syntetycznych materiałów,
• Przygodne kontakty seksualne bez zabezpieczenia.

Poza tym rozwojowi infekcji intymnej u mężczyzn podobnie jak u kobiet sprzyja nieprawidłowa dieta, stres, zaburzenia odporności, cukrzyca oraz przyjmowanie antybiotyków i sterydów.

Infekcja intymna – objawy

Infekcje intymne mogą dawać zróżnicowane objawy w zależności od czynnika wywołującego zakażenie. Cześć z nich może przebiegać bez żadnych symptomów. U kobiet najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami infekcji intymnych – waginozą bakteryjną, drożdżakowym zapaleniem pochwy oraz rzęsistkowicą, natomiast u mężczyzn – z zapaleniem żołędzi i napletka. Oddzielną grupę infekcji intymnych stanowią choroby przenoszone drogą płciową (STD).

• Waginoza bakteryjna jest zaburzeniem prawidłowej flory bakteryjnej pochwy. Charakteryzuje się zmniejszeniem liczebności lub nawet całkowitym wyparciem pałeczek kwasu mlekowego przez bakterie beztlenowe, najczęściej Gardnerella vaginalis. Do jej głównych objawów należą upławy mające postać jednorodnej, kremowej wydzieliny, a także nieprzyjemny zapach z pochwy, często określany jako „rybi”. Opisanym symptomom często towarzyszy ból, pieczenie i dyskomfort okolic intymnych.
• Drożdżakowe zapalenie pochwy to infekcja wywołana przez grzyby z rodzaju Większość kobiet przechodzi ją przynajmniej raz w ciągu swojego życia. Natomiast u części z nich ma ona charakter nawrotowy. Do objawów grzybicy pochwy należy grudkowa, bezwonna wydzielina z pochwy, określana mianem „serowatych upławów” oraz świąd i pieczenie okolic intymnych. Nierzadko dochodzi również do zaczerwienienia i widocznych pęknięć błony śluzowej pokrywającej wargi sromowe mniejsze i przedsionek pochwy.
• Grzyby z rodzaju Candida mogą również wywołać zapalenie żołędzi i napletka u mężczyzn. Do głównych objawów zalicza się świąd i zaczerwienienie zakażonej okolicy, a także pieczenie podczas oddawania moczu. Pod napletkiem może zbierać się nieprawidłowa wydzielania. Do powikłań nieleczonego zapalenia żołędzi i napletka należy stulejka, czyli pozapalne zwężenie napletka, co może utrudniać codzienną higienę i sprawiać ból podczas stosunku.
• Rzęsistkowica to zakażenie przenoszone drogą płciową wywołane przez pierwotniaka – rzęsistka pochwowego, będącego jedną z najczęstszych przyczyn infekcji pochwy u kobiet. Główną manifestacją choroby są pieniste żółtozielone upławy, którym towarzyszy nieprzyjemny zapach z pochwy oraz podrażnienie zewnętrznych narządów płciowych. U mężczyzn choroba ta najczęściej przebiega bezobjawowo, jednak u części z nich pojawiają się objawy zapalenia cewki moczowej, w postaci bólu i pieczenia podczas oddawania moczu oraz białego wycieku z cewki moczowej.

Ile trwa infekcja intymna?

Czas trwania infekcji intymnej jest zróżnicowany i zależy od czynnika wywołującego, nasilenia objawów oraz zastosowania skutecznej terapii. Zawsze należy podjąć leczenia przyczynowe, dzięki czemu możemy zredukować ryzyko rozwoju groźnych powikłań, jakie może za sobą nieść zakażenie okolicy intymnych.

• Do najgroźniejszych konsekwencji nieleczonej infekcji intymnej należy zapalenie narządów miednicy mniejszej u kobiety, co zwiększa ryzyko problemów z zajściem w ciąże w przyszłości.
• Natomiast u mężczyzn nieleczona infekcja intymna może skutkować zapaleniem jąder, najądrzy i gruczołu krokowego. Efektem czego również może być niepłodność.
• Szczególną opieką należy otoczyć kobiety z infekcją intymną w ciąży, ponieważ stan zapalny tej okolicy zwiększa ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego.

Badania na infekcje intymne

Podczas wizyty u lekarza specjalista na podstawie przeprowadzonego wywiadu i badania będzie mógł postawić właściwą diagnozę.

• U kobiet badanie obejmuje oglądanie pochwy we wzierniku, co pozwala na dokładną ocenę charakteru jej wydzieliny oraz sprawdzenie pH tej okolicy za pomocą papierka lakmusowego. Wzrost pH pochwy wraz z towarzyszącymi objawami sugeruje rzęsistkowice lub waginozę bakteryjną. W zakażeniu grzybiczym odczyn wydzieliny pochwowej mieści się w normie. Diagnozę można potwierdzić, pobierając wymaz z pochwy do badania mikrobiologicznego. W razie współistniejących objawów ze strony układu moczowego dodatkowo wskazana jest analiza moczu.
• U mężczyzn z objawami infekcji intymnej konieczne jest zebranie dokładnego wywiadu i zbadanie okolicy objętej zakażeniem. W przypadku symptomów wskazujących na zakażenie żołędzi i napletka niezbędne może być pobranie wymazu z błony śluzowej pod napletkiem lub wydzieliny wydostającej się z cewki moczowej.

Jak leczyć infekcje intymne?

Leczenie infekcji intymnej zawsze powinno być ukierunkowane na jej przyczynę. Tylko wówczas jesteśmy w stanie osiągnąć sukces terapeutyczny. Na rynku mamy dostęp do szerokiego wyboru globulek, czopków, tabletek i leków dopochwowych, również tych dostępnych bez recepty. Jednak zawsze sięgnięcie po nie powinno być poprzedzone konsultacją lekarską. Ginekolog na podstawie przeprowadzonego wywiadu i badania będzie mógł zdiagnozować przyczynę zakażenia i zlecić odpowiednie postępowanie w postaci:

• Leków przeciwgrzybiczych w przypadku zakażenia grzybiczego,
• Antybiotyków doustnych lub dopochwowych skutecznych w leczeniu waginozy bakteryjnej,
• Leków przeciwpierwotniakowych, jeśli infekcja jest wywołana przez rzęsistka pochwowego,
• Leków na infekcję dróg moczowych, w przypadku występowania objawów ze strony dróg moczowych.

Po zakończonym leczeniu infekcji intymnej warto dodatkowo zastosować probiotyk ginekologiczny, który wspiera odbudowę naturalnej flory bakteryjnej pochwy.

Mężczyźni z objawami infekcji intymnej mogą zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, dermatologa lub urologa. Podobnie jak w przypadku kobiet, najlepsze efekty daje jak najszybsze zastosowanie ukierunkowanego leczenia przyczynowego.

Domowe sposoby na infekcje intymne

Domowe sposoby na infekcje intymne nie są skuteczne w leczeniu objawów zakażenia, a ich stosowanie zamiast ukierunkowanej terapii farmakologicznej może przyczynić się do wydłużenia czasu trwania choroby i rozwoju powikłań. Jednak mogą pomóc w profilaktyce, czyli zapobieganiu nawrotowi infekcji i jako wsparcie podczas leczenia zaleconego przez lekarza.

Do sprawdzonych domowych metod na infekcje intymne należą:

• Rezygnacja z codziennego noszenia wkładek higienicznych,
• Noszenie bawełnianej lub jedwabnej bielizny,
• Spanie w luźnej piżamie,
• Stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety ubogiej w cukry proste,
• Unikanie irygacji pochwy,
• Stosowanie delikatnych płynów do higieny okolic intymnych.

Podsumowanie

Infekcje intymne to zakażenia układu moczowo-płciowego, które mogą dotyczyć obydwóch płci. Do najczęstszych objawów należy świąd i pieczenie tej okolicy, utrudnione oddawania moczu, a u kobiet również nieprawidłowa wydzielina z pochwy. W przypadku pojawienia się opisanych symptomów zawsze wskazana jest wizyta u lekarza.

Źródła:

1. Interna Szczeklika 2022, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022
2. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, Tom 2, PZWL, Warszawa 2020,
3. Recommendations of the Polish Gynecological Society concerning application of GINEintima products in gynecology, Ginekol Pol 2014; 85 (7): 557–9