Opryszczka narządów płciowych – jak ją rozpoznać i wyleczyć?

13. 10. 2022 · 7 minut czytania

Opryszczka narządów płciowych to jedna z chorób wenerycznych, których nie da się całkowicie wyleczyć. Jednak dzięki odpowiedniemu postępowaniu, możliwe jest znaczne ograniczenie ryzyka jej nawrotów.

Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Opryszczka narządów płciowych – jak ją rozpoznać i wyleczyć?

Opryszczka narządów płciowych charakteryzuje się obecnością wykwitów pęcherzykowych oraz nadżerek zlokalizowanych w okolicach intymnych. Jest wywołana przez wirusa opryszczki zwykłej. Do zakażenia tym patogenem najczęściej dochodzi na drodze kontaktów seksualnych z osobą będącą jego nosicielem. Dowiedz się, jak rozpoznać opryszczkę narządów płciowych i czy możliwe jest jej wyleczenie.

Opryszczka narządów płciowych – co to jest?

Opryszczka narządów płciowych to choroba weneryczna wywołana przez wirusa opryszczki zwykłej (HSV), który występuje w dwóch typach – HSV-1 i HSV-2. Dawniej uważano, że tylko HSV-2 jest odpowiedzialny za rozwój zmian opryszczkowych w okolicach intymnych, natomiast HSV-1 wywołuje podobne objawy na twarzy, najczęściej na granicy czerwieni wargowej i otaczającej ją skóry. Jak się jednak okazuje, ta hipoteza była błędna. Zarówno HSV-1, jak i HSV-2 mogą odpowiadać za wystąpienie charakterystycznych zmian chorobowych w okolicy narządów płciowych oraz odbytnicy. Pomimo tego nawracająca opryszczka narządów płciowych częściej występuje u osób zakażonych HSV-2.

Opryszczka narządów płciowych – przyczyny

Opryszczka narządów płciowych to choroba nabywana w czasie kontaktów seksualnych z partnerem, który jest nosicielem tego patogenu. Co ważne, aby doszło do zakażenia, nie musi on mieć aktywnych zmian chorobowych na swoich genitaliach. Przyczyną pojawienia się opryszczki narządów płciowych może być również seks oralny z osobą chorującą na opryszczkę wargową. Po wniknięciu do organizmu przez błonę śluzową narządów płciowych wirus intensywnie się namnaża. Następnie przemieszcza się drogą nerwów czuciowych do zwojów nerwów rdzeniowych, gdzie pozostaje w stanie utajenia już do końca życia. 

Pierwszy epizod opryszczki narządów płciowych charakteryzuje się największym nasileniem objawów. W późniejszym okresie choroba może nawracać ponownie, analogicznie jak w przypadku opryszczki wargowej. Sprzyjają temu wszelkie stany związane z upośledzeniem odporności – infekcje bakteryjne i wirusowe, terapia lekami immunosupresyjnymi, przewlekły stres, niedożywienie, a u kobiet również czas miesiączki.
Opryszczka narządów płciowych przyczyny

Opryszczka narządów płciowych – objawy

Pierwsze objawy opryszczki narządów płciowych pojawiają się najczęściej po upływie od 3 do 7 dni od zakażenia wirusem HSV. Zdarza się, że okres ten może być dłuższy i wynosić nawet 3 tygodnie. Charakterystycznym rodzajem zmian dla opryszczki narządów płciowych, podobnie jak w przypadku opryszczki wargowej, jest osutka pęcherzykowa. Jednak zanim się pojawi, chory może odczuwać pieczenie, mrowienie czy swędzenie. Są to charakterystyczne dla opryszczki miejscowe objawy zwiastunowe. Następnie w tych miejscach pojawia się początkowo grudka, a następnie pęcherzyk, który szybko pęka, tworząc nadżerkę lub owrzodzenie. 

Zakażenie pierwotne cechuje się największym nasileniem objawów i poza zmianami zlokalizowanymi na narządach płciowych często towarzyszą mu dolegliwości ogólne w postaci gorączki, a także bólu głowy oraz mięśni. U części pacjentów, w następstwie seksu oralnego pierwotna opryszczka narządów płciowych może współistnieć z zapaleniem gardła wywołanym przez ten sam patogen.

Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn

Opryszczka narządów płciowych to jedna z częstszych infekcji intymnych u mężczyzn. Wykwity chorobowe zazwyczaj umiejscawiają się na prąciu, rzadziej na mosznie, wewnętrznej części ud czy okolicy okołoodbytniczej. Często towarzyszy im ból, świąd oraz pieczenie. Poza tym pacjenci z opryszczką zlokalizowaną na prąciu mogą skarżyć się na trudności w oddawaniu moczu. W zakażeniu pierwotnym może dojść do powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych, co wiąże się z reakcją na toczący się w pobliżu stan zapalny.

Opryszczka narządów płciowych u kobiet

Zmiany opryszczkowe u kobiet mogą umiejscawiać się na wargach sromowych, w pochwie, na szyjce macicy, kroczu, wewnętrznej części ud oraz w okolicy okołoodbytniczej. Zazwyczaj są bardziej nasilone niż u mężczyzn i utrzymują się średnio 4 dni dłużej. Kobiety również częściej zgłaszają towarzyszący ból głowy, osłabienie i podwyższenie temperatury ciała.
Opryszczka narządów płciowych leczenie

Opryszczka narządów płciowych – leczenie

W leczeniu opryszczki narządów płciowych zastosowanie mają leki przeciwwirusowe – acyklowir, walacyklowir oraz famcyklowir. W zależności od częstości nawrotów, a także ryzyka zakażenia partnera seksualnego lekarz może Ci zalecić ich stosowanie w jednym z dwóch schematów – jako leczenie doraźne lub długotrwałe. Głównym celem tego pierwszego modelu terapii jest zniwelowanie objawów zakażenia pierwotnego oraz nawrotowego. Polega on na stosowaniu leków przeciwwirusowych od momentu pojawienia się objawów prodromalnych opryszczki do zagojenia się wszystkich zmian chorobowych. 

Schemat doskonale sprawdza się u pacjentów, u których objawy opryszczki pojawiają się sporadycznie, i nie są oni aktywni seksualnie. Musisz jednak wiedzieć, że nie ma wpływu na ryzyko, częstotliwość oraz stopień nasilenia objawów nawrotów opryszczki po odstawieniu leków.

Jak zapobiegać nawrotom opryszczki narządów płciowych?

U pacjentów z częstymi nawrotami opryszczki narządów płciowych zalecana jest długotrwała terapia przeciwwirusowa. Udowodniono, że niweluje ona ryzyko ponownej wznowy wykwitów chorobowych aż o 80%. Do dodatkowych korzyści tego modelu leczenia należy zmniejszenie ryzyka transmisji zakażenia na partnera seksualnego. Musisz jednak pamiętać o tym, że leki stosowane w przypadku opryszczki nie eliminują wirusa będącego w stanie utajenia w zwojach nerwowych.

Nawrotom opryszczki narządów płciowych sprzyjają wszelkie stany upośledzające naszą odporność. Z tego powodu, warto zadbać o jej wzmocnienie. Jak to zrobić? 

  • Zacznij od włączenia do swojego codziennego jadłospisu większej ilości warzyw i owoców, a także tłustych ryb obfitujących w działające przeciwzapalnie, kwasy omega-3,
  • Zadbaj o odpowiedni poziom witaminy D3,
  • Pij co najmniej 2 l wody dziennie,
  • Używaj delikatnych kosmetyków i środków do higieny intymnej, które nie podrażniają wrażliwej błony śluzowej okolic intymnych.

Opryszczka narządów płciowych – domowe sposoby

Domowe sposoby na opryszczkę narządów płciowych mają za zadanie łagodzenie przykrych objawów towarzyszących pojawiającym się wykwitom chorobowym. Oto kilka przydatnych wskazówek:

  • W czasie nawrotu opryszczki narządów płciowych noś przewiewną, luźna bawełnianą bieliznę,
  • Zadbaj o to, by miejsce, w którym pojawiła się opryszczka, było suche i czyste – do odkażania pękniętych pęcherzyków możesz używać wody utlenionej, która dodatkowo je wysuszy,
  • Stosuj nasiadówki z wody i sody – ma ona działanie odkażające i przeciwzapalne,
  • Dodatek olejku geraniowego do codziennej kąpieli może złagodzić dolegliwości,
  • Zadbaj o zdrową i zbilansowaną dietę, a w okresie nawrotu objawów unikaj nadmiaru cukrów prostych.

Pamiętaj o tym, że najlepsze efekty daje połączenie leczenia farmakologicznego z odpowiednią dbałością o higienę miejsc intymnych.

Opryszczka narządów płciowych domowe sposoby

Czy opryszczka narządów płciowych jest groźna?

U wielu osób opryszczka narządów płciowych ma bardzo łagodny lub bezobjawowy przebieg, przez co może zostać niewykryta. Konsekwencją tego jest możliwość nieświadomego przeniesienia zakażenia na swojego partnera seksualnego. U osób z niedoborami odporności może dojść do niezwykle ciężkiej postaci zakażenia wirusem opryszczki – zakażenia rozsianego, które może obejmować mózg, płuca, czy też wątrobę. Wówczas konieczna jest hospitalizacja i dożylne podawanie leków przeciwwirusowych.

Opryszczka w ciąży jak każde zakażenie zwiększa ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego. Obecność opryszczki narządów płciowych u kobiety będącej w terminie porodu jest wskazaniem do cięcia cesarskiego. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko rozwoju opryszczki u dziecka, która dla noworodków może być szczególnie niebezpieczna. Warto również pamiętać o tym, że u osób z opryszczką narządów płciowych, przez zmiany chorobowe okolic intymnych ryzyko zakażenia się wirusem HIV jest 3-krotnie wyższe. Z tego powodu, każdy pacjent zgłaszający się do lekarza ze zmianami chorobowymi sugerującymi to schorzenie, poza zaleceniami dotyczącymi leczenia, otrzymuje również skierowanie na badania.

Wiele osób zastanawia się, w jaki sposób nie dopuścić do zakażenia swojego partnera seksualnego opryszczką narządów płciowych? Sumienne stosowanie prezerwatyw nawet wówczas, gdy na genitaliach nie ma zmian chorobowych, a także stałe przyjmowanie leków przeciwwirusowych w znacznym stopniu ograniczają to ryzyko, jednak nie niwelują go całkowicie. W czasie nawrotów opryszczki należy powstrzymać się od współżycia.

Podsumowanie

Musisz pamiętać o tym, że osoba zakażona wirusem opryszczki zwykłej pozostaje jego nosicielem do końca życia. Nawet jeśli ostatni nawrót choroby miała kilkanaście lat temu, nadal może zakażać nim innych. Stosowanie prezerwatyw i ciągła terapia lekami przeciwwirusowymi redukują w istotny sposób ryzyko zakażenia partnera. Jednak nie da się go zmniejszyć do zera.

Źródła:
 
  1. P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2021
  2. K. A. Workowski, L. H. Bachmann, P. A. Chan, C. M. Johnston, C. A. Muzny, I. Park, H. Reno, J. M. Zenilman, G. A. Bolan, Leczenie zakażeń przenoszonych drogą płciową – cz. III. Wytyczne CDC, https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/294317,leczenie-zakazen-przenoszonych-droga-plciowa-cz-iii-wytyczne-cdc,1, [dostęp 12.10.2022r.]
  3. B. Szetela, Zakażenia przenoszone drogą płciową, https://infekcje.mp.pl/ekspert/204074,zakazenia-przenoszone-droga-plciowa, [dostęp 12.10.2022 r.]

    Więcej artykułów na ten temat

    • Kiła − co warto o niej wiedzieć?

      Kiła − co warto o niej wiedzieć?

      · 3 minuty czytania
      Kiła to znana choroba przenoszona drogą płciową, ale nie tylko. Wywojuje szereg niepokojących objawów. Jak można się nią zarazić? Dowiedz się więcej na jej temat!
    • Rzęsistkowica to choroba przenoszona drogą płciową. Na czym polega to schorzenie? Gdzie szukać pomocy? Kto jest szczególnie narażony na zakażenie? Sprawdź!
    • Wirus HPV − jak można się zarazić?

      Wirus HPV − jak można się zarazić?

      · 3 minuty czytania
      Czym jest wirus HPV? Jak dochodzi do zakażenia? Jakie objawy świadczą o rozwoju infekcji? Jak diagnozować i leczyć wirusa brodawczaka ludzkiego? Dowiedz się więcej!
    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije w stronę ginekologii i położnictwa, a także endokrynologii. W szczególności interesuje mnie wpływ zdrowej diety na gospodarkę hormonalną człowieka. W wolnych chwilach lubię gotować i testować nowości kosmetyczne. Uwielbiam podróże, dobre jedzonko oraz jogę.
    Przeczytaj więcej od tego autora
    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije...
    Przeczytaj więcej od tego autora