Kaszel suchy czy mokry? Jak je od siebie odróżnić?

Kaszel suchy czy mokry? Z pewnością każdy, kto choć raz zachorował na grypę lub przeziębienie, zadawał sobie to pytanie, gdyż kaszel to jeden z najczęstszych objawów infekcji. Zrozumienie różnic między kaszlem suchym a mokrym jest bardzo istotne. Z względu na to, że mają one różne przyczyny, to inaczej się je leczy.

Kaszel suchy czy mokry − dlaczego je trudno odróżnić?

Kaszel suchy i mokry niekiedy trudno od siebie odróżnić głównie dlatego, że mokry, czyli z zalegającą wydzieliną w oskrzelach, często na początku daje objawy typowe dla kaszlu suchego – uporczywego i nieproduktywnego.

Co to jest kaszel suchy?

Kaszel suchy, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się brakiem zalegającej wydzieliny w oskrzelach i nie objawia się jej odkrztuszaniem. Nazywany bywa także kaszlem nieproduktywnym.

Kaszel suchy może być spowodowany:

• reakcją alergiczną (w przebiegu np. alergii sezonowej),
• infekcją,
• może być również objawem poważniejszych chorób.

Szczegółowo opisałam ten rodzaj kaszlu i sposoby walki z nim w artykule: Suchy kaszel jak suchy żart. Bywa męczący. Odsyłam Cię także do mojego artykułu na temat zapalenia oskrzeli: Suchy, męczący kaszel – czy to zapalenie oskrzeli? [OBJAWY]. Jednym z objawów tej choroby jest właśnie suchy i męczący kaszel.

Co to jest mokry kaszel?

Ten rodzaj kaszlu nazywa się inaczej produktywnym.

Najczęściej kaszel mokry można zaobserwować w przebiegu:

• infekcji bakteryjnych,
• infekcji wirusowych,
• gruźlicy.

Jak już wspomniałam wcześniej, mokry kaszel charakteryzuje się obecnością wydzieliny – plwociny, którą odkrztuszasz, kiedy kaszlesz. Może mieć ona najróżniejszy charakter – bywa biaława, żółta lub nawet zielona. Niekiedy może być w niewielkim stopniu podbarwiona krwią, jeśli Twoje drogi oddechowe są podrażnione. Natomiast w przypadku gruźlicy można zaobserwować tzw. krwioplucie – bardzo groźny objaw świadczący o zaawansowaniu choroby. Obecność wydzieliny świadczy o infekcji w drogach oddechowych.

Wydzielina w swoim składzie zawiera między innymi martwe oraz żywe drobnoustroje, które zaatakowały Twój organizm. Można więc powiedzieć, że kaszel mokry jest Twoim sprzymierzeńcem w walce z infekcją, bo pomaga oczyścić organizm z chorobotwórczych wirusów i bakterii. Jest odpowiedzią organizmu na podrażnienie zakończeń nerwowych obecnych w drogach oddechowych – kaszel oczyszcza je ze zbyt dużej ilości zalegającego śluzu.

O tym, jak postępować z wydzieliną, która towarzyszy kaszlowi mokremu, pisze farmaceutka, Irmina Turek:

„W związku właśnie z tą zawartością drobnoustrojów w odkrztuszanej wydzielinie bardzo ważne jest w miarę możliwości zasłanianie ust podczas kaszlania. Jeśli kaszel jest produktywny, można też przysłaniać usta chusteczką, aby w higieniczny sposób zebrać wydzielinę wydostającą się z dróg oddechowych. Takie postępowanie pomoże ograniczyć roznoszenia zakażenia na kolejne osoby. Zwróć również uwagę, w jaki sposób demonstrujesz rodzaj kaszlu na wizycie lekarskiej czy w aptece, chcąc zaprezentować, co Ci dolega. Pamiętaj, aby nie robić tego prosto w osobę, od której chcesz uzyskać fachowej opinii. Pomimo częstego kontaktu z chorymi odporność pracowników służby zdrowia też ma swoje limity”.

Jak odróżnić kaszel suchy od mokrego?

Kaszel suchy a mokry? Czym jeszcze się różnią? Kaszel mokry jest mniej gwałtowny i męczący niż kaszel suchy. Często kaszlesz „na żądanie”, kiedy odczuwasz potrzebę odkrztuszenia wydzieliny. Ten rodzaj kaszlu ma charakterystyczny mokry, bulgoczący dźwięk, któremu towarzyszy uczucie, jakby coś „odrywało się” od ścianek dróg oddechowych.

W odróżnieniu od kaszlu suchego, który zazwyczaj pojawia się na samym początku infekcji, kaszel mokry jest typowy dla środkowej fazy choroby, a objawy zazwyczaj utrzymują się przez kilkanaście dni. Kaszel suchy z kolei trwa zazwyczaj przez 2 – 3 dni. Można, więc powiedzieć, że kaszel mokry często jest niejako „przedłużeniem” kaszlu suchego w czasie zakażenia.

Kaszel mokry − jak z nim walczyć?

Żeby złagodzić kaszel mokry i przyśpieszyć jego wyleczenie, niezbędne jest stosowanie odpowiednich środków.

Na kaszel mokry stosuje się 2 rodzaje leków:

• środki mukolityczne,
• środki wykrztuśne.

Leki mukolityczne rozrzedzają zalegającą wydzielinę i zmniejszają jej lepkość, co skutkuje łatwiejszym odkrztuszaniem śluzu. Do tych preparatów należy między innymi acetylocysteina oraz erdosteina. Erdosteina oprócz działania mukolitycznego unieczynnia też wolne rodniki. To działanie sprawia, że pomaga też w kaszlu u osób palących tytoń.

Leki wykrztuśne z kolei działają na zasadzie pobudzania odruchu kaszlowego i nie wpływają na gęstość samej wydzieliny. Do leków wykrztuśnych zaliczyć można ambroksol oraz bromheksynę.

Oprócz stosowania powyższych preparatów skuteczne mogą okazać się inhalacje. Najczęściej w tym celu stosuje się inhalacje olejkami eterycznymi (np. tymiankowym, eukaliptusowym czy miętowym), które pobudzają zakończenia nerwowe w drogach oddechowych i tym samym wzmagają odruch kaszlowy. Dowiedz się więcej na temat inhalacji z artykułu: Inhalacje na zatoki, katar, kaszel. Na co pomagają inhalacje?.

Irmina Turek kontynuuje:

„Inhalacje z użyciem olejków zalecane są osobom dorosłym i dzieciom powyżej 6. roku życia. Żeby zrobić parówkę, dodaj kilka kropli olejku do miski z gorącą wodą i wdychaj unoszącą się parę. Olejki eteryczne nie nadają się do inhalacji z użyciem nebulizatorów i mogą trwale uszkodzić taki sprzęt.

Jeżeli masz problem z określeniem, czy męczy Cię kaszel suchy, czy mokry, nie pozostajesz na polu walki bez broni. Także w takim wypadku możesz sobie pomóc. W tej sytuacji warto zastosować inhalacje z użyciem soli fizjologicznej (np. z wykorzystaniem nebulizatora). Dobre nawilżenie górnych dróg oddechowych zawsze podziała kojąco na drażniące objawy. Dodatkowo możesz użyć preparatów nawilżających i powlekających na gardło i krtań. Załagodzą one potencjalne podrażnienia na tych strukturach i sprawią, że będzie mniej czynników prowokujących napady kaszlu, a z drugiej strony nie zahamują odruchu kaszlowego, więc jeśli nagromadzi się wydzielina do odkrztuszenia, w dalszym ciągu będziesz w stanie ją odkrztusić”.

Po zażyciu leków lub zrobieniu inhalacji pomocne może okazać się również oklepywanie pleców. Ma ono na celu wywołanie ruchu wydzieliny w drogach oddechowych oraz usprawnienie odkasływania. Wykonuje się je w pozycji siedzącej lub leżącej na boku.

Środki na kaszel suchy i mokry

Irmina Turek komentuje też kwestię preparatów, które mają jednocześnie powstrzymać kaszel suchy i mokry:

„A co z preparatami, które mają pomóc jednocześnie na kaszel suchy i mokry? Otóż osobiście uważam je za niezbyt udane wynalazki. Patrząc na sam mechanizm kaszlu i jego cel, widać, że nie można w efektywny i bezpieczny sposób jednocześnie zahamować kaszlu i sprawić, że pozbędziesz się zalegającej w płucach wydzieliny. Skuteczne działanie na kaszel suchy i mokry jest po prostu fizycznie niemożliwe. Dlatego produkty, które najczęściej reklamuje si jako np. syrop na kaszel suchy i mokry, w praktyce nie przynoszą dużego efektu. Albo są mieszkankami wyciągów ziołowych o działaniu powlekającym i wykrztuśnym, albo lekami łączącymi substancje działające przeciwstawnie.

Dlatego zdecydowanie najlepszym wyjściem jest ustalenie rodzaju kaszlu i stosowanie konkretnie do niego przypisanych preparatów lub ewentualne używanie wyrobów na mokry kaszel w ciągu dnia, a hamujących odkrztuszanie na noc. W ten sposób można ułatwić sobie i innym domownikom spokojny sen w nocy, ale i umożliwić wydalenie zalegającej wydzieliny w dzień”.

Co na kaszel suchy?

Irmina Turek opisuje sposoby leczenia kaszlu suchego:

„Na kaszel suchy zaleca się stosowanie leków przeciwkaszlowych. Do tej grupy zaliczamy działający ośrodkowo dekstrometorfan, butamirat, kodeinę, oraz działającą obwodowo lewodropropizyne. Więcej o kodeinie dowiesz się z artykułu: Kodeina - dlaczego trzeba na nią uważać? Sprawdź!

W praktyce leki działające obwodowo pozostają bez wpływu na koncentrację i są bezpieczniejsze do stosowania, szczególnie dla osób prowadzących pojazdy mechaniczne”.

Kaszel suchy a mokry − co o nich zapamiętać?

Każdy z rodzaju kaszlu spełnia zupełnie inną funkcję w Twoim organizmie. Jeden pomaga pozbyć się nadmiaru wydzieliny z układu oddechowego, drugi to reakcja na podrażnione drogi oddechowe. Ponieważ inne są źródła i przyczyny tych objawów, inaczej podchodzi się do ich leczenia. Naucz się rozróżniać kaszel suchy i mokry, żeby właściwie dobrać środki lecznicze. „Uniwersalny” syrop na kaszel suchy i mokry może okazać się mało skuteczny i w rzeczywistości nie złagodzi żadnego objawu. Dobrą metodą na nawilżenie i powlekanie podrażnionego gardła oraz rozrzedzenie zalegającej wydzieliny są inhalacje.

Sprawdź także artykuł: Leki przeciwkaszlowe: jakie na kaszel suchy, a jakie na mokry?.

Źródła:

1. Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Wyd. 3. Kraków 2011
2. L. Brunton, J.S. Lazo, K.L. Parker: Farmakologia Goodmana i Gilmana
3. Farmakologia i toksykologia. Wyd. III polskie. red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, 2013