Zbijanie gorączki: kiedy obniżać temperaturę?

Gorączka jest naturalnym odruchem obronnym organizmu. To informacja, że Twoje ciało walczy z zarazkami, bakteriami, wirusami czy grzybami. Pojawia się złe samopoczucie, osłabienie, ból mięśni, a Ty, być może z przyzwyczajenia, sięgasz od razu po preparaty zbijające temperaturę. To dobrze czy nie? Kiedy należy obniżać temperaturę, a kiedy warto poczekać?

Czym jest gorączka? Objawy podwyższonej temperatury

Gorączka to wynik mobilizacji układu odpornościowego w celu odparcia ataku wirusów, bakterii i grzybów. Tak naprawdę nie jest niczym złym, a tylko informacją, że siły obronne Twojego organizmu działają w odpowiedni sposób i potrafią Cię bronić!

Owszem, towarzyszą jej negatywne odczucia: ból głowy, mięśni czy ogólny stan rozbicia, ale gdy temperatura ciała nie przekracza 38 – 38,5 stopni C, nie zbijaj jej! Musisz wiedzieć, że obniżenie ciepłoty ciała nie ma nic wspólnego z wyleczeniem – a wręcz przeciwnie! W ten sposób hamujesz naturalną zdolność organizmu do obrony!

Irmina Turek dodaje:

„Warto pamiętać też, że prawidłowa temperatura ciała może lekko różnić się dla każdego człowieka. Jej wartość jest zależna od wieku, płci, aktywności fizycznej czy chociażby temperatury otaczającego powietrza oraz, co ważne, miejsca, na którym się ją mierzy (czoło, odbyt, jama ustna czy pacha). Tak więc ustalone 36,6 stopni C, nie zawsze będzie regularną i prawidłową temperaturą ciała dla każdego”.

Rodzaje gorączki − co warto o nich wiedzieć?

Irmina Turek kontynuuje:

„W zależności od wysokości temperatury ciała i przebiegu gorączki wyróżnia się różne jej rodzaje, m.in. takie jak:

• gorączka przelotna − trwa do 1 dnia,
• gorączka przerywana − temperatura ciała na zmianę rośnie i wraca do normy,
• gorączka trawiąca − występują w niej znaczne wahania temperatury w ciągu doby, nawet do 5 stopni C,
• gorączka umiarkowana, znaczna lub wysoka − tu kryterium kwalifikacji stanowi wysokość temperatury.

Ciekawym typem jest również gorączka FUO, czyli hipertermia o nieznanej przyczynie. Stwierdza się ją, kiedy temperatura powyżej 38,3 stopnia C utrzymuje się powyżej 3 tygodni i pomimo przeprowadzania testów diagnostycznych nie udaje się ustalić jej podłoża”.

Kluczowe pytanie: kiedy należy zbijać gorączkę?

O gorączce u człowieka mówimy, kiedy termometr pokazuje 38 stopni C lub więcej. Natomiast wartość od 37 do 38 stopni C to stan podgorączkowy. Zobacz, na co stan podgorączkowy wskazuje u małego dziecka: Stan podgorączkowy u dziecka. Co może oznaczać?.

W obu przypadkach wysoka temperatura to znak, że w Twoim organizmie toczy się jakaś walka. Wydawałoby się, że dla chorego człowieka jest to sytuacja, która dodatkowo go osłabia, ale jest wręcz odwrotnie. Kiedy masz podwyższoną temperaturę, dochodzi do wzrostu produkcji przeciwciał i proliferacji (rozprzestrzeniania) limfocytów, które są głównymi strażnikami układu odpornościowego. Dodatkowo przyspiesza metabolizm, a Twój organizm szybciej pozbywa się toksyn. Zmniejsza się poziom żelaza i cynku w osoczu krwi, co hamuje namnażanie drobnoustrojów.

W badaniach klinicznych potwierdzono, że umiarkowana temperatura (do 38 stopni C) skraca czas choroby i łagodzi objawy. Jednak jeśli taka temperatura utrzymuje się przez dłuższy czas, przestaje być obroną, a staje się niebezpieczna! Prowadzi do znacznego osłabienia organizmu.

Nasz ekspert blogowy, farmaceutka Irmina Turek dodaje:

„To właśnie dlatego u najmłodszych zaleca się podawanie leków przeciwgorączkowych już w sytuacji, kiedy dziecko ma ponad 37 stopni C. Staraj się też zapewnić maluchowi komfortowe warunki do odpoczynku, aby jego organizm nie tracił niepotrzebnie sił niezbędnych do walki z infekcją”.

Wysoka gorączka – do czego prowadzi?

Problem zaczyna się wtedy, kiedy zostanie przekroczona granica 38,5 stopni C. W tym przypadku koniecznie musisz działać, bo szybki wzrost ciepłoty ciała powyżej granicy obronnej zaczyna stanowić zagrożenie.

Wzrost gorączki o 4 stopnie C w stosunku do normalnego stanu powoduje uszkodzenie komórek i zaburza wiele procesów chemicznych. To bardzo niebezpieczne szczególnie dla Twojego mózgu, który jest najbardziej wrażliwy na zmianę temperatur. Przy gorączce 40-41 stopni C dochodzi do zaburzenia funkcjonowania mózgu − mogą nawet powstać nieodwracalne uszkodzenia jego struktur.

Przy wysokiej temperaturze często pojawiają się zaburzenia świadomości. Mogą też występować omdlenia i drgawki. Polecam Ci artykuł: Dreszcze a drgawki. Czy umiesz odróżnić te 2 objawy?. Często dochodzi do odwodnienia i zahamowania wydzielania potu. U dorosłych może dojść do zapaści nawet przy zmianie pozycji ciała, a u najmłodszych pojawiają się drgawki gorączkowe przypominające atak padaczki.

Dodatkowo do wysokiej tempperatury nie można dopuścić, jeśli leczysz się na niewydolność serca. Gorączka przyspiesza akcję serca, przez co zwiększa się zapotrzebowanie na tlen. W wyniku jego nieodpowiedniej podaży może dojść do niedokrwienia serca.

Poniższa tabela pokazuje, co się dzieje z organizmem człowieka wraz ze wzrostem ciepłoty jego ciała:

Leki na gorączkę, czyli jak obniżyć temperaturę

Irmina Turek pisze:

„Jeśli gorączka nie daje za wygraną i temperatura ciała zbliża się do 38 stopni C lub masz stan podgorączkowy, który utrudnia Ci funkcjonowanie, najlepiej sięgnij po skuteczny preparat przeciwgorączkowy. Na rynku dostępne są różne leki obniżające temperaturę. Zawsze stosuj je z rozwagą i dobieraj, uwzględniając inne choroby czy przypadłości − tak, aby sobie nie zaszkodzić.

Dla dzieci poleca się preparaty na bazie ibuprofenu lub paracetamolu. Zobacz, jaka jest różnica pomiędzy tymi dwoma składnikami leków przeciwgorączkowych: Paracetamol czy ibuprofen? Co uśmierzy ból lepiej?. Można je kupić w formie syropów lub czopków. Starsze dzieci poradzą sobie z tabletkami. Ilość leku, którą powinno się podać dziecku, zależy od jego wagi i wynosi zwykle od 7 do 10 mg/kg masy ciała dla ibuprofenu oraz od 10 do 15 mg/kg masy ciała dla paracetamolu. Na preparatach przeciwgorączkowych dla dzieci umieszczone są pomocnicze tabele, które pokazują dokładnie, ile leku podać. W razie uporczywej gorączki powracającej szybko po podaniu leku, preparaty z ibuprofenem i paracetamolem można stosować na zmianę lub nawet łącznie, ale zawsze po konsultacji z lekarzem.

W przypadku dorosłych wybór składników w lekach przeciwgorączkowych jest większy. Zastosować można kwas acetylosalicylowy (aspirynę), metamizol sodu czy naproksen. Dobór składnika zależy od Twojego stanu zdrowia. Jeśli nie masz alergii na leki, astmy, wrzodów żołądka, zgagi lub nadciśnienia, możesz wybrać dowolny składnik. Zwykle jednak każdy z nas doskonale wie, który preparat działa na niego najlepiej. Jeżeli jednak masz którąś z wymienionych wyżej dolegliwości, lepiej sprawdź dokładnie skład leku na gorączkę. Najbezpieczniejszym wyborem będzie paracetamol, który nie wpływa na ciśnienie, jest bezpieczny dla żołądka i ma najmniejszy potencjał wywołania reakcji alergicznej.

Gorączkę możesz zbijać także za pomocą domowych metod. Możesz je z powodzeniem wprowadzić w terapię obok środków farmakologicznych. W obniżeniu temperatury pomogą Ci chłodne kąpiele, zimne kompresy i okłady, a także napary z lipy, czarnego bzu czy liści malin. Nie zapominaj także o odpoczynku! Tylko wtedy Twój organizm będzie miał optymalne warunki na dojście do siebie!”

To kiedy zbijać gorączkę?

Gorączkę należy zacząć zbijać, kiedy temperatura ciała przekroczy 38,5 stopnia C. Warto wprowadzić wtedy dostępne bez recepty leki przeciwgorączkowe. Mądrym rozwiązaniem będzie także skorzystanie z pomocy lekarza. Jeżeli masz lekki stan podgorączkowy, pozwól organizmowi walczyć z infekcją.

Źródła:

1. Long S.S., Edward K.M.: Prolonged, recurrent, and periodic fever syndromes. (In:) Long S.S. (red.): Principles and Practice of Pediatric Infectious Disease. 4th ed. Philadelphia, PA, Saunders Elsevier, 2012
2. Statler V.A., Marshall G.S.: Characteristics of patients referred to a pediatric infectious diseases clinic with unexplained fever. Pediatric Infect. Dis. Soc. 2016
3. arcy S.M., Kohl K.S., Dagan R., et al.; Brighton Collaboration Fever Working Group: Fever as an adverse event following immunization: case definition and guidelines of data collection, analysis and presentation. Vaccine, 2004