Ścieranie zębów – przyczyny, objawy i leczenie

Statystyki pokazują, że nawet 7 na 10 osób cierpi na nadmiernie ścieranie zębów. Problem wywołuje nie tylko defekt kosmetyczny, ale również trudności z przeżuwaniem, wrażliwość na pokarmy oraz większą podatność na choroby przyzębia. Jak rozpoznać, że zęby się ścierają? Jak wygląda leczenie? Sprawdź, co warto wiedzieć! 

Ścieranie zębów – przyczyny

Ścieranie zębów to proces naturalny i nieunikniony, do którego dochodzi podczas fizjologicznych czynności takich jak przeżuwanie pokarmów, wysiłek fizyczny, czy sen. Na skutek tego ścieramy ok. 65 nanometrów szkliwa rocznie. Niestety w ostatnim czasie obserwuje się nasilenie i pogłębienie objawu ścierania zębów – staje się on procesem patologicznym dotykającym coraz większej liczby osób.

Istnieje szereg potencjalnych powodów ścierania zębów. Możemy wyszczególnić dwie grupy: związane z obniżonym pH w jamie ustnej oraz wynikające z zaburzeń w budowie i funkcjonowaniu układu stomatognatycznego.

• Do pierwszej grupy zaliczamy przede wszystkim nieprawidłowe nawyki żywieniowe, oparte na częstym spożywaniu np. kwaśnych pokarmów (owoców cytrusowych, soków owocowych czy napojów gazowanych), które sprzyjają utrzymywaniu się w jamie ustnej kwaśnego odczynu pH.
• Powodem mogą być również choroby, takie jak: refluks żołądkowo-przełykowy, bulimia oraz nieprawidłowa higiena jamy ustnej, a takżestosowanie szczoteczek z twardym włosiem oraz past ścierających szkliwo o dużej abrazyjności.
• Inne możliwe przyczyny to:

• Przesunięcia zębów na skutek ekstrakcji zęba bądź wyżynania się ósemek,
• Ubytki w uzębieniu,
• Źle dobrane wypełnienie zębów.

• Do problemów stomatologicznych może prowadzić również przewlekły stres. Jego objawy są bardzo dobrze widoczne w naszej jamie ustnej. Mogą to być starte zęby, nawracające owrzodzenia w jamie ustnej oraz skłonność do infekcji dziąseł.
• Jedną z coraz częstszych przyczyn utraty szkliwa jest bruksizm (zgrzytanie zębami). To zaburzenie mięśniowo-powięziowe w obrębie narządu żucia i stawu skroniowo-żuchwowego. Jego istota to nadmierne i niekontrolowane zaciskanie zębów, co prowadzi do ich ścierania. U większości osób występuje nieświadomie, dlatego pacjenci nie zdają sobie sprawy z problemu. Osobą, która jako pierwsza zauważa niepokojące objawy, jest najczęściej partner słyszący w nocy charakterystyczne dźwięki zgrzytania zębami.

Ścieranie zębów – objawy

Odczuwane objawy ścierania zębów zależą w głównej mierze od konkretnej przyczyny.

• Dolegliwości mogą się wiązać z nadwrażliwością odsłoniętej zębiny, czyli środkowej warstwy zęba. Wówczas osoba dotknięta tym problemem doświadcza nadwrażliwości zębówna ciepłe, zimne, a także kwaśne pokarmy.
• Jednym z symptomów schorzenia jest także wizualna zmiana wyglądu uzębienia – zęby stają się krótsze, ostro ścięte, a ich brzegi są przebarwione.
• Do późnych objawów, które sygnalizują zaawansowany stan chorobowy w jamie ustnej, należą: 

• Widoczna utrata tkanek zęba w okolicy dziąseł tzw. ubytki przyszyjkowe,
• Pionowe pęknięcia szkliwa,
• Choroby przyzębia,
• Skrócenie dolnego odcinka twarzy,
• Problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym,
• Bóle głowy, szyi, karku i ramion.

Jeśli problem trwa przez długi czas, następuje przerost mięśni żwaczy – można zaobserwować zgrubienie policzków i uwydatnienie rysów twarzy (kwadratowy wygląd twarzy). Najbardziej niebezpiecznym rezultatem ścierania się zębów jest zapalenie lub obumarcie miazgi.

Ścieranie się zębów – leczenie

W celu rozpoznania problemu ścierania się zębów warto udać się do stomatologa, który obejrzy stan naszej jamy ustnej oraz przeprowadzi badanie palpacyjne stawu skroniowo-żuchwowego. Nieodzownym elementem diagnozowania jest również zebranie wywiadu dotyczącego między innymi stosowanych leków, przebytego leczenia stomatologicznego oraz nawyków higienicznych i żywieniowych. Sposób leczenia zależy od stopnia starcia szkliwa, konkretnej przyczyny problemu oraz objawów towarzyszących.

• W terapii ścierania szkliwa może wystarczyć zmiana nawyków żywieniowych, szczoteczki czy pasty do zębów.
• Dodatkowo lekarz może zalecić stosowanie produktów z dużą zawartością fluoru w celu zabezpieczenia zębów i zniesienia nadwrażliwości.
• Jeśli pacjent ma ubytki w uzębieniu, stomatolog w pierwszej kolejności planuje leczenie naprawcze za pomocą implantów lub protez.
• Dentysta może zaproponować założenie szyn zgryzowych, które chronią zęby przed nadmiernym tarciem. Należy je precyzyjnie dopasować, dlatego też konieczne jest wcześniejsze pobranie wycisku.
• Kolejną metodą jest zastosowanie relaksującej płytki podjęzykowej, którą stosuje się w trakcie snu. Umieszczona za dolnymi zębami płytka niweluje nadmierne napięcia mięśni żuchwy.

W przypadku dużego starcia potrzebny będzie kompleksowy i długotrwały plan leczenia, trwający nawet ok. 2 lat. Niestety bardzo często to kosztowne przedsięwzięcie, dlatego ważne jest, aby zapobiegać lub leczyć starcie na początkowym etapie występowania. Jeśli za stan uzębienia odpowiadają problemy emocjonalne lub behawioralne, warto wdrożyć terapię psychologiczną. Ciągłe napięcie psychiczne, spowodowane przez stres w domu czy stres w pracy może bardzo niekorzystnie odbić się na zdrowiu jamy ustnej. Aby uniknąć nieprzyjemnych skutków, warto kształtować w sobie umiejętności radzenia sobie z napięciem nerwowym i jego konsekwencjami. Sprawdzone sposoby to:

1. Ćwiczenie rozluźniające – bardzo dobry rezultat daje regularny trening rozciągający, szczególnie mięśni szyi i kręgosłupa. Polecamy m.in. jogę oraz trening autogenny Schultza, 
2. Ćwiczenia oddechowe – świadoma kontrola oddechu ma zbawienny wpływ na łagodzenie napięć. To doskonałe narzędzie redukcji stresu. Uspokajające techniki można wdrożyć za pomocą medytacji lub wizualizacji, 
3. Pomoc psychoterapeuty – bardzo dobrą ścieżką jest skorzystanie z fachowej pomocy terapeuty, który nakieruje Cię na bardziej efektywne metody wyciszania emocji i uzyskania odporności na stres. W niektórych przypadkach niezbędne bywa leczenie farmakologiczne za pomocą leków na uspokojenie oraz leków poprawiających nastrój.

Podsumowanie

Starte zęby nie tylko wyglądają nieestetycznie, ale także niosą ze sobą szereg konsekwencji zdrowotnych. Przewlekły problem będzie miał wpływ na wizualny wygląd oraz integralność strukturalną zębów, co może prowadzić do nadwrażliwości, próchnicy, a w skrajnych przypadkach ostatecznej utraty uzębienia. Dlatego w przypadku wszystkich problemów stomatologicznych, najważniejsza jest profilaktyka oraz regularna kontrola. Prawidłowa higiena jamy ustnej i odpowiednia dieta zwiększą odporność szkliwa na ścieranie, a systematyczne wizyty w gabinecie dentystycznym pozwolą na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i szybkie przeciwdziałanie.

Źródła:

1. M. Tomaszewska, Ścieranie zębów, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-zebow/104769,scieranie-zebow, [dostęp 20.05.2023]
2. Becker Irwin, Okluzja w praktyce stomatologicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020
3. Górska, Choroby przyzębia – klasyfikacja 2017, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017