Angina – objawy, przyczyny i leczenie

Czym jest angina? Objawy choroby pojawiają się zwykle bardzo szybko i najczęściej jest to ból gardła. Nasilenie bólu bardzo często zależy od tego, czy angina jest wywołana przez wirusy, czy bakterie. Zobacz, jak wyglądają objawy anginy, jak wygląda leczenie i kiedy sięgnąć po antybiotyk.

Angina – co to jest?

Angina to nic innego, jak ostry stan zapalny błony śluzowej gardła, który często jest połączony z zapaleniem migdałków. Może powstać zarówno w wyniku infekcji, jak i podrażnienia. Często pojawia się przy przeziębieniu, które wywołują wirusy. Dużo rzadziej anginę wywołują bakterie. Bakteryjna postać anginy może być wywoływana przez różne ich szczepy, jednak najbardziej popularna jest angina paciorkowcowa.

Anginą możesz zarazić się najczęściej poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, lub też drogą kropelkową, poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych osoby chorej. Najczęściej źródłem zakażenia są osoby chore, u których występują już objawy. Dlatego też na anginę tak podatne są dzieci w wieku szkolnym. Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę wypada głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną.

Chcesz uchronić się przed anginą, a wiesz, że możesz mieć do czynienia z osobą chorą? Pamiętaj, aby unikać bliskiego kontaktu, lub ubierz maseczkę ochronną na czas przebywania w okolicy osoby chorej, oraz dbaj o higienę rąk. To uniwersalne postępowanie, tak popularne w czasach pandemii, sprawdza się przy wielu chorobach infekcyjnych przenoszonych drogą kropelkową.

Jak długo rozwija się angina? Pierwsze objawy, i to kiedy się pokażą, zależy od tego, jaki czynnik leży u jej podłoża. W przypadku wirusowego zapalenia gardła objawy rozwijają się od 1 do 6 dni od zakażenia, a chory może zarażać od 2 dni przed wystąpieniem objawów do aż 3 tygodni po ich ustaniu.

Bardzo często chory zaraża domowników, gdyż angina o podłożu wirusowym stosunkowo łatwo „się przenosi”. W przypadku anginy paciorkowcowej (o podłożu bakteryjnym) symptomy rozwijają się od 12 godzin do 4 dni od zakażenia. Chory może zarażać do 7 dni od ustąpienia objawów. Co ciekawe, ryzyko zarażenia domowników jest mniejsze w przypadku anginy bakteryjnej, niż w przypadku wirusowej.

Angina – przyczyny

Angina może wynikać z infekcji wirusowej lub bakteryjnej. W przypadku osób dorosłych rozwija się w większości przypadków w efekcie zakażenia wirusowego, rzadziej bakteryjnego. U dzieci angina dużo częściej wiąże się z infekcją bakteryjną. Wirusy odpowiedzialne za anginę to adenowirusy, enterowirusy, czy HSV-1. Głównymi patogenami, które są odpowiedzialne za infekcje u dzieci, są paciorkowce (Streptococcus pyogenes (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – PBHA). U dorosłych czynnikiem wywołującym anginę bakteryjną mogą być również drobnoustroje Fusobacterium necrophorum.

Ciężko jest na podstawie samych objawów ustalić przyczynę choroby. Angina bakteryjna paciorkowcowa jest zwykle dość intensywna.  Podczas jej przebiegu poszkodowanego bardzo boli gardło. Pojawia się też nalot na migdałkach i ich obrzęk. W tym typie anginy często dochodzi również do obrzęków węzłów chłonnych.

Angina związana z przeziębieniami i wirusami ma łagodniejszy przebieg. Towarzyszą jej objawy typowe dla przeziębienia, takie jak katar czy kaszel. Lekarz może Ci zalecić zrobienie wymazu z gardła, żeby potwierdzić, czy infekcja ma podłoże bakteryjne, czy wirusowe. Jeśli masz do czynienia z bakteriami, to wymaz pozwoli określić to, jakiego są typu.

Na zachorowanie na anginę najbardziej podatne są dzieci w wieku szkolnym, oraz osoby z różnego rodzaju zaburzeniami odporności. Infekcje dotykają też częściej osoby narażone na podrażnienia gardła, pracujące głosem, czy podatne na występowanie podrażnień gardła np. w wyniku wysokich stężeń zanieczyszczenia powietrza.

Angina – pierwsze objawy

Jakie są objawy anginy? To, jak będą wyglądać pierwsze objawy choroby, zależy od tego, czy angina wywołana jest przez bakterie, czy wirusa. Jeśli angina ma podłoże wirusowe, to zwykle zaczyna się bólem gardła o umiarkowanym stopniu nasilenia. Objawami towarzyszącymi są wtedy ból głowy, bóle mięśniowo-stawowe, stan zapalny gardła, kaszel i katar. Czasem dodatkowo może wystąpić zapalenie spojówek lub zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej. Gorączka, jeśli wystąpi (nie zawsze tak się dzieje), to nie przekroczy 38°C.

Poszerz swoją wiedzę: Ból gardła przy przełykaniu − czy to infekcja?

Jeżeli to infekcja bakteryjna jest powodem, przez który „zaatakowała Cię” angina, objawy to najczęściej nagły, mocny ból gardła. Pojawi się w nim stan zapalny i możesz mieć podwyższoną temperaturę. Czasami możesz odczuwać nudności i mieć wymioty lub problemy z połykaniem. Często dochodzi do obrzęku języczka i pojawienia się zmian na błonie śluzowej jamy ustnej. W tej postaci anginy, kaszel i katar praktycznie nie występują.

Po pierwszych objawach anginy, choroba zwykle staje się mniej intensywna. Najczęściej po paru dniach ustępuje sama. Szybciej kończą się objawy anginy, którą wywołały bakterie (zwykle do 4 dni). Przy podłożu wirusowym, symptomy mogą utrzymywać się do tygodnia.

Jak przebiega angina? Objawy u dorosłych zwykle koncentrują się na gardle i migdałkach, dodatkowo pojawiają się: poczucie osłabienia, gorączka i bóle głowy.

U dzieci może pojawić się więcej symptomów ogólnych, takich jak bóle brzucha, powiększenie węzłów chłonnych czy nawet lekka biegunka.

Angina – diagnostyka

Anginę zwykle rozpoznaje się na podstawie obserwacji gardła oraz ogólnych objawów, jakie towarzyszą choremu. Na podstawie samych objawów nie da się jednak ostatecznie stwierdzić, czy angina przebiega w wyniku infekcji wirusowej, czy bakteryjnej. Dlatego też, aby ocenić czy potrzebna jest antybiotykoterapia, lekarz może zlecić wykonanie szybkiego testu antygenowego lub posiew wymazu z gardła. Kiedy objawy są bardzo intensywne, i na podstawie wywiadu jest duże prawdopodobieństwo infekcji bakteryjnej, lekarz może zadecydować o przepisaniu antybiotyku przed otrzymaniem wyników badań bakteriologicznych.

Angina – leczenie

Na podstawie wywiadu i ewentualnego wymazu lekarz zadecyduje, czy konieczna będzie terapia antybiotykiem. Warto skonsultować się z lekarzem przy pojawieniu się objawów anginy, dlatego że objawy podobne do tej choroby mogą występować również w przebiegu innych chorób, takich jak np. zapalenie głośni, mononukleoza, refluks żołądkowo-przełykowy czy zmiany nowotworowe w obrębie gardła. Angina może przesłaniać istniejące równolegle stany zapalne dróg oddechowych.

Leczenie anginy ropnej

Jak leczyć anginę ropną? W przypadku stwierdzenia anginy paciorkowcowej leczenie przyczynowe wiąże się z podaniem antybiotyku. Najczęściej lekiem pierwszego wyboru jest penicylina fenoksymetylowa, stosowana 2 razy na dobę przez 10 dni. W niektórych przypadkach (np. przy nadwrażliwości na penicylinę) lekarz może zalecić preparaty na bazie klindamycyny, cefalosporyny lub erytromycyny, czy klarytromycyny. W przypadku zakażenia bakteryjnego bakteriami innego rodzaju niż paciorkowce, zasadne może okazać się zastosowanie innych antybiotyków.

Leczenie objawowe anginy

W przypadku anginy, która nie wynika z infekcji bakteryjnej, nie powinno się stosować antybiotyku. Każdy jej typ można leczyć objawowo, to znaczy łagodzić objawy choroby, a nie działać na jej przyczynę. W tym celu stosuje się leki o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym na bazie ibuprofenu (który dodatkowo działa przeciwzapalnie), lub paracetamolu w tabletkach czy syropach doustnych. Ponadto zaleca się też stosowanie leków o działaniu miejscowym. Będą to aerozole lub tabletki na ból gardła. Produkty te mogą zawierać w swoim składzie również leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (salicylan choliny, benzydaminy), oraz składniki miejscowo znieczulające (lidokaina) czy antyseptyczne (amylometakrezol). Na rynku dostępne są produkty, które łączą w swoim składzie substancje o różnym działaniu, aby jak najskuteczniej zwalczać problemy z gardłem.

Dodatkowo w niektórych przypadkach lekarz może zalecić doraźne zażycie leków sterydowych w formie doustnej.

Leczenie anginy w domu

Niezależnie od przyczyny anginy, bardzo ważny jest odpoczynek i odpowiednie nawadnianie się (w przypadku problemów z połykaniem, pij małymi łyczkami). Nawodnienie organizmu jest szczególnie ważne, kiedy anginie towarzyszy gorączka. Możesz również przygotować sobie odpowiednie napoje ze składników dostępnych w domu.

Domowymi napojami, które pomogą w utrzymaniu prawidłowego nawodnienia, ale również zadziałają korzystnie na gardło, są np. ciepłe herbaty, lub napary z imbirem, miodem i sokiem z cytryny.

Zobacz także: Imbir na przeziębienie i nie tylko! Właściwości imbiru w diecie!

Możesz też przyjmować doustne preparaty przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, które działają ogólnie i są powszechnie dostępne w aptekach bez recepty. Warto również zastosować leki o działaniu miejscowym w tabletkach do ssania czy aerozolach do gardła, o działaniu znieczulającym lub przeciwzapalnym. Przyniosą one ulgę w bólu i zahamują rozwój stanu zapalnego.

Innym zabiegiem, który możesz wykonać w domu, aby przyspieszyć kurację i złagodzić objawy, jest płukanie gardła przestudzonym naparem z szałwii. W każdej aptece dostaniesz bez problemu szałwię w saszetkach do zaparzania. Taki odpowiednio przestudzony napar (aby się nie poparzyć) świetnie nadaje się do płukania gardła. Szałwia ma właściwości odkażające i sprawdzi się w infekcji gardła.

Jeśli nie przeszkadza Ci smak surowej cebuli lub czosnku, możesz w czasie anginy wzbogacić swoje posiłki o te produkty. Są one bogate w składniki stymulujące układ odpornościowy i mające działanie antyseptyczne. W tym celu bardzo dobrze sprawdzi się też sok z cebuli, uzyskiwany starym, babcinym sposobem, poprzez zasypywanie plastrów cebuli cukrem i odstawianiu na noc.

Dowiedz się więcej: Cebula na przeziębienie: polska torpeda w walce z chorobą!

Jeśli połykanie wiąże się z dużym dyskomfortem, konieczne może okazać się spożywanie przez jakiś czas posiłków w formie płynnej lub półpłynnej.

Angina – powikłania

W zależności od podłoża wystąpienia anginy, schorzenie to może mieć różnego rodzaju powikłania. W anginie bakteryjnej mogą pojawić się ropne zapalenia zatok przynosowych, ucha środkowego, czy szyjnych węzłów chłonnych. W skrajnych przypadkach angina może przekształcić się w stany zapalne płuc lub opon mózgowo-rdzeniowych.

Przeczytaj również: Zapalenie płuc – znasz objawy? Nie pomyl go z grypą!

U zdrowych dorosłych powikłania po anginie występują stosunkowo rzadko i choroba ta ma w większości przypadków bardzo dobre rokowania. Angina o podłożu wirusowym zwykle ustępuje samoistnie po paru dniach.

Angina – zapamiętaj!

Mimo że angina jest chorobą, która pojawia się najczęściej przy przeziębieniu i jest spora szansa na to, że ustąpi samoistnie, nie należy jej lekceważyć. Nieleczona może bowiem wiązać się z nieprzyjemnymi powikłaniami. Skonsultuj się z lekarzem, aby określić przyczynę anginy i wdrożyć odpowiednią terapię, a w międzyczasie stosuj polecane domowe sposoby walki z chorobą.

Źródła:

1. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika
2. Mutschler. Farmakologia i toksykologia. Wyd. III polskie. red. Buczko W. Wrocław, MedPharm Polska, 2013

3. Hryniewicz W, Albrecht P, Radzikowski A et al.: Rekomendacje
   postępowania w poza szpitalnych zakażeniach układu oddechowego.
   Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016

4. Schad U B, Kellerhals A, ltwegg M, Swiss Pharyngitis Study Group: Azithromycin versus penicillin V for treatment of acute group A streptococcal pharyngitis, Pediatric Infections Diseases Journal 2002