Gorączka przy alergii – jakie są objawy i jak leczyć gorączkę sienną?

Gorączka sienna to potoczne określenie zespołu objawów uczulenia na pyłki roślin. Ten rodzaj alergii ma charakter sezonowy, a jego największe nasilenie obserwuje się wiosną. Natężenie schorzenia związana jest z ilością ziaren pyłków roślin znajdujących się w powietrzu. Jakie są objawy gorączki siennej i w jaki sposób przebiega jej leczenie? Podpowiadamy!

Czy przy alergii może być gorączka?

Organizm alergika po kontakcie z substancją uczulającą (alergenem) zaczyna rozwijać różne symptomy toczącej się kaskady alergicznej. Objawom alergii z reguły nie towarzyszy podwyższona temperatura ciała. Jednak mocno osłabia organizm, co czyni go podatnym na zakażenia i inne choroby. W praktyce więc alergicy często zmagają się z gorączką, ponieważ zaatakowała ich jednocześnie inna infekcja.

Alergia a przeziębienie – co różni te dwa stany? Obydwie choroby mają wiele cech wspólnych, jednak można znaleźć kilka objawów różnicujących. Świąd nosa i oczu, napadowe kichanie świadczą o alergicznym nieżycie nosa. Natomiast gorączka, ból gardła i inne dolegliwości związane są raczej z przeziębieniem. Przy wysokiej gorączce konieczne może być zastosowanie leków przeciwgorączkowych.

Czym jest gorączka sienna?

Termin „gorączka sienna” po raz pierwszy został użyty w 1918 r. przez Johna Bostocka na posiedzeniu Londyńskiego Królewskiego Towarzystwa Lekarskiego. Angielski medyk określił w ten sposób całe spektrum objawów, jakie doznawał po każdym kontakcie z sianem, na które był uczulony. Dziś wiadomo, że wbrew powszechnie przyjętej nazwie „gorączka sienna” nie musi przebiegać z gorączką oraz nie wynika wyłącznie z ekspozycji na siano.

Gorączka sienna, zwana również pyłkowicą, to alergia na pyłki roślin wiatropylnych i należy do alergicznych schorzeń układu oddechowego.

• Cechą charakterystyczną gorączki siennej jest jej sezonowość, która pojawia się najczęściej wiosną i latem. Zazwyczaj chorują osoby w młodym wieku, około 20. roku życia i młodsze. Wzrost zachorowań obserwuje się u dzieci w wieku przedszkolnym. Natomiast osoby starsze są mniej narażone na wystąpienie jej objawów.
• Symptomy schorzenia dotyczą najczęściej zapalenia błony śluzowej nosa (katar sienny) oraz zapalenia spojówek. 
• Pyłkowica to choroba zapalna, a mechanizm powstawania schorzenia oparty jest na reakcji alergicznej typu I. Na rozwój choroby mają wpływ rośliny, ich ilość, a także gatunek i stopień zanieczyszczenia środowiska, które w miastach jest znacznie większe w porównaniu z obszarami wiejskimi.

Co pyli w Polsce? W okresie od lutego do połowy kwietnia pylą drzewa, następnie od połowy maja do połowy lipca trawy i zboża, natomiast chwasty pylą w sierpniu i wrześniu. Do najbardziej uczulających alergenów w naszym kraju należą pyłki:

• Traw – kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa,
• Chwastów – bylica pospolita, komosa, pokrzywa,
• Drzew – dąb, wierzba, leszczyna, olcha, topola, brzoza, jesion.

Gorączka sienna – objawy

Objawy gorączki siennej uaktywniają się niemalże od razu po kontakcie alergenu z drogami oddechowymi.

• Symptomy alergiczne mogą być zróżnicowane, co powoduje, że alergia wziewna często bywa mylona z przeziębieniem lub infekcją wymagającą leczenia antybiotykami.
• W pyłkowicy pojawia się katar sienny, czyli objawy nieżytu nosa, którego cechy charakterystyczne to obfity wodnisty katar, uczucie blokady nosa oraz napadowe kichanie i problemy z węchem.
• Z gorączką sienną często współwystępuje alergiczne zapalenie spojówek – łzawienie oczu, obrzęk, przekrwienie spojówek, świąd i pieczenie.
• Gorączka sienna może dotknąć również skórę: do najczęstszych dolegliwości skórnych należą pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, czy nawet zaostrzenie atopowego zapalenia skóry.
• Objawom towarzyszy brak koncentracji i ogólne rozbicie, zaburzenia snu oraz stany depresyjne.
• U pacjentów uczulonych na pyłki traw, drzew i chwastów mogą wystąpić również nietypowe objawy alergii, jak np. zespół miejscowej anafilaksji ustnej (OAS), czyli alergia krzyżowa.

Gorączka sienna – leczenie

Rozpoznanie i diagnostyka gorączki siennej opierają się głównie na szczegółowym wywiadzie lekarskim, a także na badaniach dodatkowych.

• Stosowane są przede wszystkim punktowe testy skórne, które mogą wykluczyć, bądź potwierdzić wrażliwość chorego na dany alergen.
• Lekarz wykonuje czasem również badanie wziernikowe nosa, dzięki któremu można ocenić stan błony śluzowej (u osób uczulonych obserwuje się bladą barwę śluzówki nosa).
• Pomocne w diagnozie jest także oznaczenie poziomu immunoglobulin IgE w surowicy krwi.

Istnieją dwie metody postępowania leczniczego w walce z pyłkowicą. Terapia obejmuje leczenie przyczynowe i objawowe.

• Do terapii objawowej zostają włączone leki na alergię, takie jak:

• Leki antyhistaminowe – dzięki zawartości substancji takich, jak cetyryzyna lub loratadyna blokują wytwarzanie histaminy odpowiedzialnej za reakcję alergiczną. Największą skuteczność wykazują wówczas, gdy środki włączy się do leczenia co najmniej kilka dni przed pyleniem uczulającej rośliny,
• Glikokortykosteroidy – działają na błonę śluzową, łagodząc objawy alergiczne. Stosowane są najczęściej w formie aerozoli, kropli do oczu lub preparatów doustnych.

• Leczenie przyczynowe polega przede wszystkim na eliminacji alergenu z otoczenia chorego, czyli po prostu unikaniu kontaktu z czynnikiem uczulającym. Nie zawsze jest to jednak w pełni możliwe. Można również poddać się immunoterapii, czyli terapii odczulającej. Odczulanie polega na wprowadzaniu do organizmu (stopniowo) coraz wyższych dawek alergenu, dążąc po pewnym czasie do jego tolerancji przez ustrój.

Osoby, które zmagają się z objawami gorączki siennej, powinny planować codzienne aktywności tak, aby uporczywe objawy alergii dokuczały im w jak najmniejszym stopniu.

• Podstawową wskazówką dla alergika jest kalendarz pyleń. Warto być na bieżąco z tymi informacjami i na tej podstawie planować aktywności.
• W okresie wysokiego stężenia pyłków w powietrzu dobrze jest zrezygnować z długich aktywności na zewnątrz – długich spacerów, uprawiania sportu czy wyjazdów w tereny zalesione. Wyjątek od tej reguły stanowi przebywanie nad morzem, gdzie wiatr wiejący w kierunku brzegu pozbawiony jest pyłków, dlatego osoby cierpiące na alergię w tym okresie najlepiej czują się w nadmorskim klimacie.
• Jeśli w czasie intensywnego pylenia przebywamy na powietrzu, po powrocie do domu należy przemyć twarz wodą i zmienić ubranie. W ten sposób usuniemy znaczną część alergenów.
• Warto również zadbać o jakość powietrza w mieszkaniu. Aby to osiągnąć w warunkach domowych, dobrze jest rozważyć założenie filtrów przeciwpyłowych czy zakup oczyszczaczy powietrza.
• W radzeniu sobie z objawami alergii ważna jest też nasza codzienna dieta. Jadłospis powinien zawierać potrawy wspomagające nasz układ odpornościowy. Unikajmy spożywania wysoko przetworzonej żywności i produktów bogatych w cukier. Warto stawiać na dużą liczbę owoców i warzyw, wypijanie odpowiedniej ilości wody.

Nieleczona gorączka sienna może przejść w schorzenie przewlekłe, szczególnie gdy do alergii na trawy czy zioła dołączy się np. uczulenie na sierść.

Podsumowanie

Gorączka sienna to całe spektrum objawów, które może pojawić się u osoby cierpiącej na alergię wziewną. Jej symptomy mogą przypominać przeziębienie. Z tego powodu niezwykle ważne jest umiejętne różnicowanie tych dwóch schorzeń.

Źródła:

1. Rapiejko, Reakcje krzyżowe u chorych z uczuleniem na alergeny pyłku roślin, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/62825,reakcje-krzyzowe-u-chorych-z-uczuleniem-na-alergeny-pylku-roslin, Medycyna Praktyczna, [dostęp 17.04.2023 r.]
2. McLain, Alergie – kalendarz pylenia roślin w Polsce 2001
3. Rutkowski, B. Kosztyła-Hojna, J. Rutkowska, Alergiczny nieżyt nosa – problem epidemiologiczny, ekonomiczny i społeczny XXI wieku, Pneumonologia i Alergologia Polska, 2008