Udar niedokrwienny – objawy i pierwsza pomoc

Udar niedokrwienny najczęściej występująca postać udaru. Zwykle powodowany jest przez zwężenie lub zamknięcie światła tętnic, które doprowadzają krew do mózgu. Jak rozpoznać udar niedokrwienny i jakie kroki podjąć w razie jego podejrzenia?

Co to jest udar niedokrwienny?

Udar mózgu to nagłe zaburzenia czynności mózgu, które trwają dłużej niż 24 godziny. Spowodowany jest gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu na skutek zwężenia lub całkowitego zamknięcia tętnicy.

Aby mózg właściwie działał, potrzebuje ciągłego przepływu krwi. W zależności od tego, jak długo brakuje mu tlenu i glukozy, może dochodzić do różnych zmian. Krótkie niedokrwienie wywołuje zaburzenia czynności komórek, natomiast dłuższe ich martwicę i nieodwracalne zmiany.

Udar mózgu: rodzaje

Ze względu na przyczynę udaru, wyróżniamy udar niedokrwienny, który stanowi około 80% przypadków oraz udar krwotoczny. Ten pierwszy powstaje najczęściej wskutek zamknięcia tętnicy i ograniczenia dopływu krwi do mózgu, a drugi na skutek pęknięcia naczynia wewnątrz mózgu i dostania się krwi poza układ krążenia, co również zaburza dopływ krwi do tkanki mózgowej.

Ponieważ udar niedokrwienny występuje częściej, w tym artykule skupiłem się głównie na nim: na omówieniu jego przyczyn, objawów i postępowania w przypadku jego rozpoznania.

Zamknięcie tętnic mózgu: przyczyny

Kiedy tętnice mózgu zamykają się albo są zwężone, dochodzi do jego niedokrwienia.

Oto przyczyny zamknięcia tętnic mózgu:

• zmiany miażdżycowe,
• zmiany zwyrodnieniowe w naczyniach, które są efektem np. długotrwałego nieleczonego nadciśnienia tętniczego,
• zatory pochodzenia sercowego w przebiegu migotania przedsionków, wad w budowie serca (drożny otwór owalny),
• wady zastawkowe, w tym stan po wszczepieniu sztucznych zastawek, które zwiększają ryzyko powstania zakrzepu,
• zapalenie wsierdzia (wewnętrznej warstwy ściany serca).

Udar niedokrwienny mózgu: objawy

Objawy udaru mózgu zależą od lokalizacji i rozległości jego uszkodzenia.

Wyróżnia się kilka grup objawów, które mogą występować samoistnie lub razem.

1. Zaburzenia czucia: nagle pojawia się uczucie drętwienia (np. sztywność karku), mrowienia lub całkowita utrata czucia w twarzy i/lub w jednej lub więcej kończynach.
2. Zaburzenia siły mięśniowej: częściowe porażenie lub całkowity niedowład jednej lub więcej kończyn, opadanie kącika ust, brak możliwości pełnego zaciśnięcia oka, zmarszczenie czoła, nagle pojawiająca się asymetria twarzy.
3. Zaburzenia aparatu mowy: nagle pojawia się problem z rozumieniem mowy lub z mówieniem. Chory nie potrafi wypowiedzieć całego zdania, nie potrafi zebrać myśli, sprawia wrażenie zagubionego, splątanego, myli słowa, traci orientację co do czasu i miejsca, w niektórych przypadkach pojawia się całkowity bezgłos (utrata dźwięczności głosu).
4. Zaburzenia widzenia: nagle pojawia się ograniczenie częściowe lub całkowite. Chory przestaje widzieć na jedno oko lub skarży się na ograniczenie pola widzenia.

Co robić w przypadku udaru?

Udar mózgu jest stanem zagrożenia życia. Jeśli u kogoś bliskiego lub u siebie zaobserwujesz jeden lub kilka powyższych objawów, niezwłocznie skontaktuj się z pogotowiem ratunkowym lub przewieź Twojego bliskiego do najbliższego szpitala, aby prędko potwierdzić lub wykluczyć udar.

Pozwolą to stwierdzić badania obrazowe: tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.

Co robić podczas oczekiwania na przyjazd pogotowia?

Po wykonaniu telefonu, aby poprawić komfort chorego, możesz zrobić kilka rzeczy:

• Zapewnij odpowiedni dopływ tlenu. Otwórz okna lub wyprowadź chorego na zewnątrz budynku. Unikaj małych i zamkniętych pomieszczeń.
• Jeśli pojawi się gorączka  (> 37,5°C), obniż ją i podaj np. paracetamol.
• Podaj choremu aspirynę (kwas acetylosalicylowy), jednorazowo 150 - 300 mg.
• W przypadku utraty przytomności, ale przy zachowanym oddechu, ułóż chorego w pozycji bezpiecznej.
• W przypadku utraty przytomności i zatrzymania oddechu, rozpocznij resuscytację krążeniowo - oddechową (w schemacie 30 uciśnięć : 2 wdechy).

Sprawdź leki przeciwbólowe.

Udar mózgu: jak zapobiegać?

Jesteś w grupie ryzyka, jeśli masz nadciśnienie tętnicze i podwyższony cholesterol (LDL), cukrzycę i cierpisz na migotanie przedsionków.

Aby maksymalnie zmniejszyć możliwość powstania udaru, przestań palić (sprawdź, jak rzucić palenie), ogranicz alkohol, zwiększ aktywność fizyczną oraz zmień dietę, by obniżyć cholesterol. 

Sprawdź produkty na obniżenie cholesterolu.