Choroby weneryczne – jakie występują najczęściej i jak je leczyć?

Choroby weneryczne to schorzenia przenoszone drogą kontaktów seksualnych. Najczęściej występują wśród osób młodych, jednak do zakażenia może dojść w każdym wieku. Głównym czynnikiem ryzyka jest kontakt intymny bez zabezpieczenia z osobą chorą lub nosicielem infekcji wenerycznej. Dowiedz się, jakie choroby przenoszone drogą płciową występują najczęściej i poznaj metody ich leczenia!

Co to jest choroba weneryczna?

Choroby weneryczne (STD) to grupa schorzeń infekcyjnych rozwijających się w następstwie kontaktu seksualnego z osobą zakażoną wywołującym je patogenem. Część z nich może być również przenoszona innymi drogami np.: przez kontakt z zakażoną krwią lub podczas porodu. Infekcje weneryczne należą do najczęściej występujących chorób zakaźnych i stanowią poważny problem zdrowotny szczególnie wśród ludzi młodych w krajach rozwijających się. Jednak nie są rzadkością również w naszym społeczeństwie. Do ich rozpowszechniania się predysponują takie czynniki jak:

• Przygodne kontakty seksualne bez zabezpieczenia,
• Urazy okolic intymnych,
• Często bezobjawowy przebieg tych chorób, zwłaszcza u kobiet,
• Bagatelizowanie problemu, jeśli objawy nie są nasilone lub mijają samoistnie po pewnym czasie,
• Leczenie na „własną rękę”, które przyczynia się do rosnącej lekooporności patogenów.

Wiele osób myśli, że problem chorób wenerycznych ich nie dotyczy, ponieważ mają jednego partnera seksualnego. Tymczasem infekcja przenoszona tą drogą może wystąpić u każdego aktywnego seksualnie człowieka. Natomiast brak odpowiedniego leczenia nierzadko doprowadza do konsekwencji groźnych dla zdrowia i życia.

Jakie są choroby weneryczne?

Obecnie znamy ponad 40 drobnoustrojów, które rozpowszechniają się drogą seksualną. Patogenne bakterie, wirusy, pierwotniaki i pasożyty są przenoszone przez kontakt z płynami ustrojowymi lub skórą i błonami śluzowymi okolic intymnych osoby zainfekowanej podczas seksu waginalnego, oralnego oraz analnego. Co ważne, nie każda choroba weneryczna daje objawy ze strony narządów intymnych, a część z nich może przebiegać bezobjawowo.

Do infekcji przenoszonych drogą płciową wywołanych przez bakterie należą:

• Rzeżączka,
• Chlamydioza,
• Kiła,
• Wrzód weneryczny,
• Ziarniniak pachwin.

Choroby weneryczne wywołane przez wirusy to:

• AIDS,
• Kłykciny kończyste, a także rak szyjki macicy spowodowany infekcją wirusem HPV,
• Opryszczka narządów płciowych,
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz C,
• Mięczak zakaźny.

Rzęsistkowica wywołana przez rzęsistka pochwowego to najczęstsza pierwotniakowa choroba weneryczna, natomiast wszawica łonowa jest spowodowana przez zakażenie pasożytnicze. Jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób wenerycznych jest zakażenie wirusem HPV. Niektóre z typów tego wirusa są odpowiedzialne za rozwój raka szyjki macicy. Szacuje się, że ryzyko bliskiego kontaktu z jego nosicielem u każdej aktywnej seksualnie osoby wynosi aż 80%.

Choroby weneryczne u mężczyzn

Infekcje intymne u mężczyzn przenoszone drogą płciową mają zróżnicowany przebieg w zależności od patogenu wywołującego. Do najczęściej występującej należy zapalenie cewki moczowej, które można podzielić na dwie kategorie:

• Rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej wywołane przez bakterię dwoinkę rzeżączki,
• Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, najczęściej jest wywołane przez chlamydię, rzadziej mykoplazmę lub rzęsistka pochwowego.

Do typowych objawów należy wyciek treści ropnej lub surowiczo-ropnej z cewki moczowej, pieczenie po wytrysku, a także ból i świąd tej okolicy. Konsekwencją braku lub nieprawidłowego leczenia może być zapalenie gruczołu krokowego oraz najądrzy. To ostatnie wiąże się z ryzykiem niepłodności w przyszłości.

Choroby weneryczne u kobiet

Choroby weneryczne u kobiet mają zróżnicowany przebieg i mogą różnić się od objawów prezentowanych przez mężczyzn. Tak jest w przypadku zakażenia rzeżączkowego oraz chlamydiowego. U płci żeńskiej może ono wystąpić w postaci zapalenia cewki moczowej, ale znacznie częściej przybiera postać zapalenia szyjki macicy. Objawy takie jak: ropne upławy z pochwy, pieczenie i mrowienie w pochwie, ból podczas stosunku, ból podbrzusza, a także bolesne oddawanie moczu sugerują to rozpoznanie. 

W tym przypadku wskazane jest przeprowadzenie badań diagnostycznych wyjaśniających przyczynę opisanych symptomów oraz włączenie odpowiedniego leczenia. Jednak niemal 70% zakażeń rzeżączkowych oraz chlamydiowych u kobiet przebiega bezobjawowo. Konsekwencją braku leczenia może być zapalenie narządów miednicy mniejszej, które prowadzi do upośledzenia drożności jajowodów i problemów z zajściem w ciążę.

Choroby weneryczne – objawy

Choroby weneryczne to duża grupa schorzeń o zróżnicowanym przebiegu, które nie zawsze dają objawy ze strony narządów płciowych. Tak jest w przypadku zakażenie wirusem HIV, który atakuje układ odpornościowy, doprowadzając do stopniowego upośledzenia jego funkcji i rozwoju AIDS. Kolejnym przykładem jest infekcja wirusami zapalenia wątroby typu B oraz C (HBV oraz HCV), które wywołują ostre oraz przewlekłe zapalenie wątroby.

Do objawów sugerujących chorobę weneryczną, na które warto zwrócić szczególną uwagę, należą:

• Pojawienie się ropnej wydzieliny z pochwy lub z cewki moczowej,
• Świąd okolic intymnych,
• Pojawienie się owrzodzeń, grudek, brodawek lub pęcherzy wypełnionych treścią surowiczą w miejscach intymnych – pamiętaj, że niebolesne, twarde owrzodzenie, które znika nawet pomimo braku leczenia, jest pierwszym objawem kiły,
• Bolesność w okolicy podbrzusza oraz podczas stosunku,
• Krwawienie z pochwy poza miesiączką,
• Powiększenie węzłów chłonnych w okolicy pachwinowej,
• Pojawienie się wysypki na całym ciele, a także ograniczonej do wewnętrznej powierzchni dłoni oraz stóp,
• Obecność owrzodzeń w jamie ustnej, które pojawiły się po seksie oralnym niezabezpieczonym prezerwatywą lub specjalną ochroną na usta.

Jeśli podejrzewasz, że możesz być zakażony chorobą przenoszoną drogą płciową lub miałeś kontakt z osobą zakażoną, koniecznie udaj się do lekarza ginekologa, dermatologa lub urologa. Nie bagatelizuj dolegliwości, ponieważ brak leczenia może być groźny dla Twojego zdrowia, a nawet stanowić zagrożenie życia.

Leczenie chorób wenerycznych

Choroby weneryczne stanowią dużą grupę schorzeń zakaźnych, a ich leczenie zależy od przyczyny ich rozwoju. Co ważne, nie każdą z nich da się wyleczyć. Wówczas celem terapii jest zmniejszenie objawów choroby oraz ograniczenie jej negatywnego wpływu na organizm, a także ryzyka zakażenia partnera seksualnego. Tak jest w przypadku większości infekcji wirusowych – opryszczki narządów płciowych, zakażenia wirusem HIV oraz wirusem zapalenia wątroby typu B. 

• Obecnie posiadamy możliwości pozwalające na wyleczenie przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C. 
• Nadal nie mamy leku aktywnego wobec wirusa HPV. 
• W leczeniu kłykcin kończystych zastosowanie ma terapia inwazyjna – wycięcie chirurgiczne, krioterapia, elektrokoagulacja, laseroterapia oraz leczenie zachowawcze polegające na miejscowym stosowaniu preparatów antyproliferacyjnych i keratolitycznych.

W przypadku schorzeń wywołanych przez bakterie konieczne staje się zastosowanie antybiotykoterapii. Wybór konkretnego preparatu, droga jego podania oraz czas trwania leczenia jest zróżnicowany i zależny od rodzaju schorzenia. W leczeniu zakażenia rzęsistkiem pochwowym zastosowanie znajduje lek przeciwpierwotniakowy – metronidazol, a we wszawicy łonowej miejscowe preparaty przeciwpasożytnicze (np.: permetryna).

Badania na choroby weneryczne

W diagnostyce chorób wenerycznych duże znaczenie ma szczegółowo zebrany wywiad dotyczący zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości oraz ryzykownych kontaktów seksualnych, a także badanie fizykalne. Kolejnym krokiem w poznaniu przyczyn objawów jest wykonanie badań laboratoryjnych. Musisz wiedzieć, że występowanie jednej choroby wenerycznej to czynnik ryzyka rozwoju również innych infekcji przenoszonych drogą płciową. Z tego powodu w czasie diagnostyki lekarz zleca jednocześnie wykonanie badań na inne choroby weneryczne. Należą do nich:

• Badanie serologiczne z próbki krwi – wykorzystywane w diagnostyce kiły, HIV, HBV oraz HCV,
• Badanie bakteriologiczne wymazów pobranych z cewki moczowej oraz pochwy, a także ze zmian na błonach śluzowych i skórze – służące do diagnostyki rzeżączki, zakażenia chlamydią, a także początkowego stadium kiły,
• Badanie cytologiczne w kierunku zakażenia wirusem HPV.

Konieczna jest również równoczesna diagnostyka partnera seksualnego, nawet jeśli nie zgłasza żadnych objawów, a w razie stwierdzenia zakażenia wdrożenie leczenia.

Choroby weneryczne – profilaktyka

Pamiętaj o tym, że możesz zapobiec lub w znacznym stopniu ograniczyć ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową. Oto kilka wskazówek:

• Do zakażenia chorobami wenerycznymi najczęściej dochodzi u osób często zmieniających partnerów seksualnych oraz uprawiających przypadkowy seks. W takiej sytuacji zawsze powinieneś pamiętać o zastosowaniu prezerwatywy, która stanowi pewną barierę dla patogenów przenoszonych drogą płciową. Zrób to, nawet jeśli korzystasz z innych metod antykoncepcji np. wkładki hormonalnej lub tabletek, 
• Zastosowanie prezerwatywy zmniejsza ryzyko zakażenia się chorobami wenerycznymi w trakcie seksu penetracyjnego. Jednak stosunek oralny również jest nim obarczony. Aby zmniejszyć to ryzyko, w trakcie seksu oralnego z nowym partnerem korzystaj ze specjalnych chusteczek lateksowych. Możesz je również zrobić z prezerwatywy, wystarczy, że przetniesz ją wzdłuż,
• Zanim zrezygnujecie z zabezpieczenia barierowego z nowym partnerem, przebadajcie się oboje pod kątem nosicielstwa chorób wenerycznych,
• Zaszczep się przeciwko HPV. Na rynku dostępne są szczepionki zmniejszające ryzyko zachorowania na raka oraz kłykciny kończyste wywołane przez niektóre typy tego patogenu. Szczepionka jest odpłatna. Warto ją wykonać jeszcze przed pierwszą inicjacją seksualną zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt, 
• Dbaj o higienę miejsc intymnych. Otarcia oraz stany zapalne zwiększają ryzyko zakażenia patogenami odpowiedzialnymi za rozwój chorób wenerycznych, 
• Jeśli zauważysz podejrzane zmiany, jak najszybciej zgłoś się do ginekologa, urologa lub dermatologa, 
• Każda kobiet powinna raz w roku wykonywać cytologię. Jest to badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy.

Podsumowanie

Choroby weneryczne nadal stanowią istotny problem w naszym kraju. Powszechne postrzeganie ich w kategorii schorzeń wstydliwych, sprawia, że wizyta u lekarza jest dla pacjenta często niezwykle krępująca. Z tego powodu wielu z nich nie zgłasza się do niego od razu, ale próbuje leczyć się na własną rękę lub czeka, aż objawy same miną. Jednak ich ustąpienie nie jest równoznaczne z wyzdrowieniem.

Źródła:

1. Gąsiorowski, Ł.  Łapiński, A. Cichewicz, Choroby przenoszone drogą płciową, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/80452,choroby-przenoszone-droga-plciowa, [dostęp 29.06.2022 r.]
2. B. Młynarczyk-Bonikowska, I. Rudnicka, S. Majewski, Praktyczne wytyczne postępowania w chorobach przenoszonych drogą płciową, https://podyplomie.pl/medycyna/21377,praktyczne-wytyczne-postepowania-w-chorobach-przenoszonych-droga-plciowa, [dostęp 29.06.2022 r.]
3. W. Fuchs, N. H. Brockmeyer, Sexually transmitted infections, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24889293/, [dostęp 29.06.2022 r.]