Zapalenie spojówek – od czego je mam?
Zapalenie spojówek może być wynikiem zakażenia wirusowego, bakteryjnego lub alergii. Wybór odpowiedniego leczenia jest zależny od podejrzewanej przyczyny. Poznaj charakterystyczne objawy!
Spis treści
Świąd oczu, pieczenie, zaczerwienienie, obecność patologicznej wydzieliny w worku spojówkowym to objawy mogące sugerować zapalenie spojówek. Nierzadko współistnieją z nimi symptomy zakażenia górnych dróg oddechowych. Dowiedz się, jak radzić sobie z tym schorzeniem, żeby jak najszybciej zniwelować towarzyszące mu dolegliwości.
Objawy zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek (łac.conjunctivitis) stanowi najczęstszą przyczynę zaczerwienienia oczu. Spojówka to przezroczysta, cienka błona wyścielająca zewnętrzną powierzchnię gałki ocznej oraz wnętrze powiek. Do jej głównych zadań należy ochrona oka przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Jest niezwykle bogato unerwiona i unaczyniona, co bezpośrednio przekłada się na nasilenie objawów zgłaszanych przez pacjenta, kiedy dojdzie do jej zapalenia.
Do głównych symptomów zapalenia spojówek należą:
- Przekrwienie oczu,
- Nadmierne łzawienie,
- Świąd,
- Pieczenie,
- Uczucie ciała obcego pod powieką,
- Obecność wydzieliny o różnym charakterze, w zależności od przyczyny zapalenia – ropnej, surowiczej lub śluzowej,
- Obrzęk powiek.
Nierzadko zapaleniu spojówek towarzyszą objawy ogólne, takie jak powiększenie węzłów chłonnych, a także stan zapalny gardła, kaszel i katar. Są to symptomy infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych lub reakcji alergicznej.
Przyczyny zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek może być wynikiem infekcji bakteryjnej lub wirusowej, a także reakcji alergicznej. Nierzadko za objawy kliniczne stanu zapalnego odpowiada zespół suchego oka spowodowany zaburzeniem wytwarzania filmu łzowego. Zazwyczaj na podstawie samych objawów klinicznych lekarz jest w stanie postawić właściwe rozpoznanie i zlecić odpowiednie leczenie.
Wirusowe zapalenie spojówek
Najczęstszą przyczyną zapalenie spojówek u dzieci jest zakażenie adenowirusami, które może wystąpić w postaci epidemicznego zapalenia rogówki i spojówki lub gorączki gardłowo-spojówkowej. W przypadku tej ostatniej dodatkowo stwierdza się symptomy zakażenia górnych dróg oddechowych i powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Pacjent z wirusowym zapaleniem spojówki skarży się z powodu nadmiernego łzawienia, obecności wydzieliny surowiczej, zaczerwienienia oka, a także uczucia ciała obcego pod powieką. Na wewnętrznej powierzchni powieki może być widoczne charakterystyczne grudkowanie. Towarzyszący światłowstręt wskazuje współtowarzyszące zapalenie rogówki. Do rzadszych przyczyn zapalenia spojówek należy zakażenie wirusem opryszczki zwykłej (HSV) lub ospy wietrznej i półpaśca (VZV).
Bakteryjne zapalenie spojówek
Zapalenie spojówki o podłożu bakteryjnym zazwyczaj wywołuje infekcja paciorkowcowa lub gronkowcowa. Charakterystyczną cechą, która na nią wskazuje, jest obecność ropnej lub śluzowo-ropnej wydzieliny sklejającej powieki i rzęsy po nocy. Na wewnętrznej powierzchni powieki mogą być widoczne zmiany w postaci brodawek. Pacjent skarży się na nadmierne łzawienie i uczucie ciała obcego pod powieką.
Chlamydiowe zapalenie spojówek
Chlamydiowe zapalenie spojówek najczęściej dotyczy aktywnych seksualnie młodych osób – zakażenie rozwija się przez brudne ręce w następstwie przeniesienia patogenu z okolic intymnych na oko. Nierzadkie są również przypadki zachorowania wśród noworodków, u których do infekcji dochodzi w trakcie porodu siłami natury przez kobietę z nierozpoznanym chlamydiowym zapaleniem szyjki macicy. Pierwsze objawy pojawiają się u nich po 5. do 14. dniach od porodu. Charakterystyczną cechą jest obecność śluzowo-ropnej wydzieliny oraz odczynu grudkowego w spojówce.Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek, w zależności od czasu trwania można podzielić nasezonowe oraz przewlekłe. To pierwsze jest wywołane przez alergeny powietrznopochodne, takie jak pyłki traw, drzew lub chwastów, a jego objawy pojawiają się najczęściej w okresie wiosenno-letnim. Przewlekłe alergiczne zapalenie spojówek utrzymuje się przez cały rok. Jest ono spowodowane narażeniem na roztocza kurzu domowego lub sierść zwierząt u osób uczulonych. Do typowych objawów alergicznego zapalenie spojówek należy bardzo nasilony świąd, obecność surowiczej wydzieliny, a także obrzęk powiek.
Zespół suchego oka
Zespół suchego oka powoduje zaburzona produkcja filmu łzowego. W następstwie czego dochodzi do nieprawidłowego nawilżenia powierzchni oka. Objawem zespołu suchego oka jest jego zaczerwienienie i pieczenie. Schorzenie to predysponuje do nadkażeń bakteryjnych oraz wirusowych spojówki. Przyczyną zespołu suchego oka mogą być współistniejące schorzenia autoimmunologiczne, przebyte zabiegi okulistyczne (np.: laserowa korekcja wady wzroku), a także przyjmowanie niektórych leków (np.: antykoncepcyjnych, przeciwhistaminowych).
Zapalenie spojówek – leczenie
Leczenie zapalenia spojówek jest zależne od jego przyczyny. W każdym przypadku zaleca się konsultację okulistyczną. Jej cel to wprowadzenie odpowiedniego leczenia, a także wykluczenie poważniejszych przyczyn zespołu czerwonego oka. Zarówno w przypadku bakteryjnego, jak i chlamydiowego zapalenia spojówek podstawową rolę odgrywa zastosowanie właściwej antybiotykoterapii – najczęściej w postaci maści lub kropli na zapalenie spojówek. Przed ich użyciem rekomenduje się wypłukanie ropnej wydzieliny z worka spojówkowego za pomocą roztworu soli fizjologicznej.
W przypadku wirusowego zapalenie spojówek zastosowanie mają specjalne krople o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Pozytywne efekty łagodzące objawy przynosi również płukanie oczu solą fizjologiczną oraz stosowanie sztucznych łez. Te ostatnie stosuje się również w zespole suchego oka. Przyczynowe leczenia wirusowego zapalenia spojówek jest możliwe tylko w zakażeniach wirusem opryszczki pospolitej. Wówczas zaleca się miejscowe stosowanie maści z acyklowirem.
Krople do oczu na alergię zawierają w swoim składzie substancje o działaniu przeciwhistaminowym oraz sterydy. Wskazaniem do ich stosowania jest zapalenie spojówek wywołane nadwrażliwością na alergeny. Preparaty te działają objawowo i niwelują uciążliwe objawy alergicznego zapalenia spojówek. O podrażnioną skórę okolic oczu warto zadbać przy pomocy delikatnych płynów do przemywania powiek.
Domowe sposoby na zapalenie spojówek
Domowe sposoby mogą wesprzeć farmakologiczne leczenie zapalenia spojówek. Z pewnością słyszałeś o naparze z rumianku. Jest on szczególnie zalecany w przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek do porannego usuwania nagromadzonej w czasie nocy wydzieliny ropnej. Wystarczy, że nałożysz na powiekę wacik nasączony naparem z rumianku i potrzymasz go przez około 5 minut. Następnie przepłukuj worek spojówkowy roztworem soli fizjologicznej i użyj kropli zawierających antybiotyk. Napar z rumianku możesz zastąpić podobnie przygotowanym wywarem z herbaty lub ziela świetlika.
Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Wirusowe oraz bakteryjne zapalenie spojówek są zaraźliwe. Z tego powodu zaleca się unikanie kontaktu z osobami prezentującymi ich objawy. Wirusowe zapalenie spojówek wywołane przez adenowirusy jest szczególnie częste wśród dzieci. Masowe zachorowania w szkole zdarzają się szczególnie często w okresie wiosennym.
Ile trwa zapalenie spojówek?
Czas trwania zapalenia spojówek zależy od jego przyczyny i zazwyczaj wynosi:
- 2 do 3 tygodni w przypadku zakażenia wirusowego,
- 5 do 7 dni, jeśli patogenem odpowiedzialnym za infekcje są bakterie,
- Nawet do miesiąca w chlamydiowym zapaleniu spojówek,
- Cały rok z zaostrzeniem na okres wiosenny w przypadku przyczyny alergicznej.
Co zrobić, by uniknąć zapalenia spojówek?
Oto kilka wskazówek, dzięki którym możesz zmniejszyć ryzyko rozwoju zapalenia spojówek:
- Pamiętaj o częstym myciu rąk i unikaj ich kontaktu z oczami,
- Stosuj soczewki kontaktowe zgodnie z instrukcją producenta,
- Unikaj kontaktu z osobami, które prezentują objawy zapaleniu spojówek,
- Chroń oczy przed słońcem za pomocą okularów z filtrem UV,
- Używaj tylko sprawdzonych kosmetyków do pielęgnacji i makijażu okolic oka oraz pamiętaj o ich zmywaniu na noc,
- Ogranicz czas spędzany przed ekranem telewizora, laptopa lub smartfonu,
- Jeśli jesteś alergikiem, w okresie pylenia roślin ogranicz wychodzenie na zewnątrz, a po powrocie weź prysznic,
- Pamiętaj o regularnej aktywności fizycznej i zdrowej diecie, dzięki temu wzmocnisz swój układ immunologiczny.
Podsumowanie
Zapalenie spojówek stanowi jeden z najczęstszych powodów wizyt u okulisty. Towarzyszące mu objawy sprawiają, że chory szybko szuka pomocy medycznej. Wybór odpowiedniej metody leczenia jest ściśle zależny od przyczyny zapalenia spojówek.
- Pogrzebielski, Zapalenie i zakażenie spojówek, https://www.mp.pl/okulistyka/okulistyka-dla-nieokulistow/artykuly/127099,zapalenie-i-zakazenie-spojowek, [dostęp 09.06.22 r.]
- Stodolska-Nowak, Zapalenie spojówek, https://podyplomie.pl/medycyna/29354,zapalenie-spojowek, [dostęp 09.06.22 r.]
- K. Kaczorowski, Zapalenie spojówek – diagnostyka, leczenie i zapobieganie, https://podyplomie.pl/okulistyka/32898,zapalenie-spojowek-diagnostyka-leczenie-i-zapobieganie, [dostęp 09.06.22 r.]