Cukrzyca ciążowa – czym jest i jak wpływa na dziecko?

Cukrzyca ciążowa dotyka co 10. kobietę w ciąży. Jest konsekwencją wysokiego stężenia hormonów ciążowych, które wykazują działanie przeciwstawne do wydzielanej przez trzustkę insuliny. U większości zdrowych kobiet w odpowiedzi na to dochodzi do zwiększenia poziomu insuliny, co zapobiega wzrostowi glukozy we krwi. Jednak, jeśli trzustka nie sprosta temu zapotrzebowaniu, może dojść do rozwoju cukrzycy ciążowej. Dowiedz się, czym charakteryzuje się ta jednostka chorobowa i jak może wpłynąć na rozwój dziecka!

Co to jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca to nie jedna choroba, a cała grupa zaburzeń metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią, czyli podwyższeniem poziomu glukozy we krwi. Dochodzi do tego w następstwie defektu wydzielania lub działania insuliny - hormonu produkowanego przez trzustkę, którego głównym zadaniem jest regulacja poziomu glukozy we krwi. Następuje to poprzez umożliwienie jej transportu z krwi do wrażliwych na działanie insuliny komórek organizmu - komórek mięśni, tkanki tłuszczowej oraz wątroby.

Jednym z rodzajów cukrzycy, który może zostać rozpoznany u kobiety spodziewającej się dziecka, jest cukrzyca ciążowa. W zależności od stopnia nasilenia hiperglikemii po raz pierwszy zdiagnozowanej w ciąży wyróżniamy cukrzycę ciążową oraz cukrzycę w ciąży.

• Cukrzyca ciążowa to zaburzenie występujące tylko w czasie ciąży, wraz z porodem ustępuje. Jest rozpoznawana, gdy zostanie spełnione przynajmniej 1 kryterium w teście doustnego obciążenia 75 g glukozy (OGTT), który najczęściej jest wykonywany pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży:

1.  Glikemia na czczo 5,1-6,9 mmol/l (92-125 mg/dl),
2. Glikemia w 1 h OGTT 10 mmol/l (180 mg/dl),
3. Glikemia w 2 h OGTT 8,5-11,0 mmol/l (153-199 mg/dl). 

• Natomiast kiedy w czasie ciąży kobieta spełnia ogólne kryteria rozpoznania cukrzycy, rozpoznajemy cukrzycę w ciąży:

1. 2-krotnie oznaczona w 2 różnych dniach glikemia na czczo 7,0 mmol/l (126 mg/dl),
2. Glikemia w 2 h 75 g OGTT 11,1 mmol/l (200 mg/dl),
3. Glikemia przygodna 11,1 mmol/l (200 mg/dl), czyli zmierzona o dowolnej porze z towarzyszącymi objawami hiperglikemii (osłabieniem, wielomoczem, wzmożonym pragnieniem i głodem).

O cukrzycy w ciąży mówimy również, gdy kobieta wcześniej chorująca i lecząca się z powodu cukrzycy zachodzi w ciąże.

Rozróżnienie cukrzycy ciążowej i cukrzycy w ciąży jest niezwykle ważne, ponieważ te dwa rozpoznania mają inne konsekwencje kliniczne zarówno dla matki, jak i dla płodu. W tym artykule zostanie omówiona cukrzyca ciążowa.

Cukrzyca ciążowa - jak wpływa na dziecko?

Cukrzyca ciążowa jest niebezpieczna w szczególności dla płodu. 

• Krążąca we krwi matki glukoza przechodzi przez barierę łożyskową do jego krwiobiegu. Właśnie dlatego hiperglikemia u matki spowoduje również ten sam efekt u płodu. Z kolei insulina matczyna nie przechodzi przez łożysko. Trzustka płodu sama produkuje ten hormon. Nadmiar substancji budulcowej, czyli glukozy w jego krwi pobudza wydzielanie insuliny. Prowadzi to do przerostu wrażliwych na działanie tego hormonu komórek budujących tkankę tłuszczową, mięśniową, w tym mięsień sercowy oraz wątrobę. Mamy wówczas do czynienia z powikłaniem, jakim jest makrosomia płodu. Mówimy o niej, gdy jego masa przekracza 4 200 g. Również istotnym powikłaniem jest wielowodzie, czyli zwiększenie objętości wód płodowych, wywołane przez wielomocz u płodu.

• Dzieci z ciąż powikłanych cukrzycą ciążową, pomimo że rodzą się duże, są niedojrzałe. Wszytko dlatego, że hiperinsulinemia u płodu powoduje opóźnienie rozwoju jego płuc, co może być przyczyną pojawienia się zaburzeń oddychania po porodzie. Z chwilą urodzenia dziecko traci również źródło dużej ilości glukozy, jaką jest matka, co może doprowadzić do epizodów hipoglikemii. Mówimy o niej, gdy stężenie glukozy we krwi spada < 70mg.

Cukrzyca ciążowa a poród

W przypadku cukrzycy ciążowej, gdy doszło do makrosomii płodu, rośnie ryzyko porodu urazowego - pęknięcia krocza u matki, uszkodzenia tkanek miękkich płodu, a nawet dystocji barkowej, czyli zakleszczenia jednego z barków dziecka w drogach rodnych, co uniemożliwia dalszy poród. Z tego powodu, gdy przewidywana masa ciała płodu ustalona na podstawie USG przekracza > 4,5 kg, ciążę należy zakończyć cięciem cesarskim.

Cukrzyca ciążowa - powikłania

Cukrzyca ciążowa wiąże się z licznymi powikłaniami zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Większość z nich została omówiona powyżej. 

• Sama cukrzyca ciążowa ustępuje wraz z porodem i spadkiem poziom hormonów ciążowych upośledzających działanie inuliny. Jednak kobiety, u których wystąpiła, mają zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy w późniejszym wieku oraz ponownego zachorowania na cukrzycę ciążową w kolejnej ciąży.
• Co ważne, udowodniono, że dzieci z ciąż powikłanych cukrzycą ciążową mają wyższe ryzyko rozwoju otyłości oraz innych chorób związanych z nadmiernym wzrostem masy ciała w przyszłości, takich jak nadciśnienie tętnicze, stan przedcukrzycowy czy właśnie cukrzyca.