Niedobór witaminy D – objawy i skutki zdrowotne
Witamina D, powszechnie nazywana witaminą słońca, należy do grupy związków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Uczestniczy w wydzielaniu niektórych hormonów, a także koordynuje działanie wielu narządów. Niestety każdy z nas narażony jest na niedobory. Dowiedz się, czym objawia się deficyt witaminy D oraz jak skutecznie podnieść jej poziom!
Niedobór witaminy D – przyczyny
Podaż witaminy D do organizmu może być zakłócona przez różne czynniki. Co można wyróżnić wśród najważniejszych przyczyn?
- Niewystarczająca ekspozycja na słońce. Największym źródłem witaminy D jest promieniowanie słoneczne – synteza skórna pod wpływem promieniowania UVB może pokryć aż 90% dziennego zapotrzebowania na tę substancję. Efektywność ekspozycji słonecznej w wielu przypadkach jest bardzo utrudniona. Wpływ ma na to: klimat, szerokość geograficzna, pora dnia, roku, poziom zanieczyszczenia powietrza. W Polsce synteza skórna naturalnej witaminy D praktycznie nie zachodzi w okresie od września do kwietnia.
- Dostarczanie małej ilości witaminy D z pożywieniem. Nasza codzienna dieta zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na witaminę D zaledwie w 3-5%, dlatego u większości z nas występują niedobory, co znacznie zaburza gospodarkę fizjologiczną i zwiększa ryzyko pojawienia się wielu chorób przewlekłych.
- Różnego rodzaju choroby. Wśród nich wymienia się między innymi: cukrzycę, niewydolność nerek, mukowiscydozę, chorobę Leśniowskiego-Crohna, chorobę Whipple’a, schorzenia wątroby itp. Należy zaznaczyć, że nerki i wątroba to strategiczne narządy biorące udział w prawidłowym metabolizmie witaminy D w ustroju.
- Przyjmowane leki. Niektóre środki farmakologiczne mogą wpływać na zmniejszoną przyswajalność witaminy D. Lekami, które mogą powodować jej deficyt w organizmie, są: ryfampicyna, izoniazyd, czy leki przeciwpadaczkowe.
Objawy niedoboru witaminy D
U osób cierpiących na niedobory witaminy D obserwujemy następujące objawy:
- Osłabienie mięśni,
- Częste infekcje,
- Obniżenie nastroju – stany przygnębienia, spadek motywacji, może dojść do rozwoju zaburzeń depresyjnych,
- Zwiększoną wrażliwość na bodźce – uczucie bólu całego ciała,
- Silne bóle głowy niewiadomego pochodzenia,
- Senność,
- Zmniejszoną odporność na stres,
- Utratę apetytu,
- Szybką męczliwość,
- Trudności w gojeniu ran.
Skutki niedoboru witaminy D
Niedobór witaminy D może skutkować poważnymi schorzeniami ze strony wielu układów organizmu. Negatywnie wpływa m.in. na:
- Układ odpornościowy – niskie stężenie witaminy D przyczynia się do zwiększonej podatności na wszelkiego rodzaju infekcje oraz ogólnego osłabienia układu immunologicznego,
- Układ kostny – witamina D zapewnia prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforanową (jest jedną ze składowych witamin na zęby). Te dwa pierwiastki uczestniczą w procesach mineralizacji tkanki kostnej, stając się głównym budulcem kości i zębów,
- Okres ciąży – właściwa podaż witaminy D podczas ciąży jest niezwykle istotna zarówno dla zdrowia kobiety, jak i prawidłowego rozwoju dziecka.
Jakie choroby powoduje niedobór witaminy D?
Najgorsze skutki niesie za sobą długotrwały niedobór witaminy D3. Są to przede wszystkim częste złamania, skrzywienia i zwyrodnienia układu kostnego. Osłabiony organizm częściej atakują choroby autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane), nowotwory (rak piersi, prostaty i jelita grubego), choroby kości – osteoporoza oraz osteomalacja. Ponadto występują wyraźne problemy w funkcjonowaniu układu nerwowego, stany zapalne skóry oraz znaczne obniżenie odporności. Dla małych dzieci szczególnie niebezpieczna jest awitaminoza. Przyczynia się bowiem do zmniejszenia wchłaniania wapnia w jelitach. Jeśli taki stan utrzymuje się długotrwale, następuje zniszczenie tkanki kostnej, co prowadzi do rozwoju krzywicy.
Suplementacja witaminy D
By móc dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość witamin krwiotwórczych, w tym witaminy D w okresie jesienno-zimowym, warto zadbać o jej podaż poprzez przyjmowanie gotowych suplementów diety. Ze względu na szerokie działanie eksperci zalecają suplementację witaminy D zarówno u niemowląt, małych dzieci, jak i dorosłych. Formę preparatu oraz dawkę dostosowuje się do potrzeb pacjenta. Jej zażywanie powinno być zindywidualizowane w zależności od wieku, masy ciała, nasłonecznienia (pory roku) oraz stylu życia. Witamina D dla dzieci ma istotne znaczenie, ponieważ wpływa na poprawny rozwój kości i zapobiega skrzywieniom kręgosłupa. Witamina D dla noworodka suplementowana już od pierwszych dni wspiera jego właściwy rozwój.
Coraz więcej danych naukowych wskazuje, że suplementacja witaminy D poprawia odporność organizmu i zabezpiecza go przed infekcjami. Ponadto poprzez modulację odpowiedzi immunologicznej witamina może łagodzić przebieg COVID-19 i zapobiegać wystąpieniu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). Co jeszcze, poza suplementacją możemy zrobić, aby uzupełnić niedobory witaminy D? Pomoże w tym zbilansowana dieta, bogata w gotowane lub pieczone ryby. Największe jej stężenie możemy znaleźć w tłustych rybach morskich, takich jak: węgorz, makrela, śledź, łosoś. Witamina obecna jest również w jajach, serze żółtym i niektórych grzybach.
Dobierając właściwą dawkę witaminy D, w pierwszej kolejności należy sprawdzić poziom jej stężenia we krwi. W Polsce skierowanie na badanie w ramach refundacji może zlecić wyłącznie lekarz specjalista – najczęściej endokrynolog. Niestety lekarz POZ (Podstawowej Opieki Zdrowotnej) nie ma takich uprawnień. Komercyjny koszt oznaczenia jej poziomu może być różny w zależności od laboratorium, z reguły jest to kwota wahająca się od 80 do 100 zł.
Zalecenia dawkowania witaminy D są różne, jednak posiłkując się aktualnymi wytycznymi, przyjmuje się następujące normy:
- Noworodki i niemowlęta – rekomendowana suplementacja powinna rozpocząć się od pierwszych dni życia 400 j.m./dobę,
- Dzieci (1-10 lat) – 600-1000 j.m./dobę,
- Młodzież (11-18 lat) – 800-2000 j.m./dobę,
- Dorośli i seniorzy – 800-2000 j.m./dobę.
Dawek rekomendowanych nie wolno mylić z dawkami górnymi. Dobranie odpowiednich wartości zawsze powinno być przeprowadzane przez lekarza.
Podsumowanie
Niedobór witaminy D nigdy nie powinien być przez nas lekceważony. Warto regularnie sprawdzać poziom jej stężenia we krwi i dbać o właściwą suplementację. W każdej aptece bez trudu dostaniemy witaminę D dla dzieci, kobiet, mężczyzn czy osób starszych w różnych formach podania.
- H. Myśliwiec, M. Myśliwiec, Rola witaminy D w ustroju, „Medycyna po Dyplomie”. Wrzesień 2007. 16/9, s. 130–135, 2007.
- J. Kosińska, K. Billing-Marczak, M. Krotkiewski. Nowe nieznane funkcje witaminy D, „Medycyna Rodzinna”, s. 34–47, 2008.
- 3. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2018, Medycyna Praktyczna.
Więcej artykułów na ten temat
To zwykłe przemęczenie czy już anemia? Sprawdź!
· 4 minuty czytaniaCiągłe zmęczenie, obniżenie nastroju, drażliwość – to objawy, które mogą świadczyć o anemii. Jak zdiagnozować tę chorobę i jaką dietę stosować, aby zwiększyć poziom żelaza w organizmie? Sprawdź!
Niedobór żelaza – przyczyny, objawy, skutki i leczenie
· 5 minut czytaniaZmęczenie, wypadanie włosów czy spadek koncentracji to częste oznaki niskiego stężenia żelaza we krwi. Wykonanie odpowiednich badań pozwala znaleźć przyczynę dolegliwości i dobrać odpowiednie leczenie.
