Ochrona przed smogiem dla malucha. Sprawdzone porady!

Dzieci są szczególnie narażone na negatywne skutki zanieczyszczonego powietrza. Wdychanie smogu może mieć bardzo poważne konsekwencje zarówno teraz, jak i w przyszłości. Zobacz, jak chronić dziecko przed smogiem.

Co to jest smog?

Smog jest to zanieczyszczenie powietrza, do którego przyczynia się spalanie szkodliwych substancji w przestarzałych piecach, spaliny samochodowe i działalność przemysłowa. Często można zobaczyć go gołym okiem − to szara mgła, unosząca się nad większością polskich miast, wsi i miasteczek.

Co składa się na smog?

1. Pył PM10 − to mieszanina cząstek substancji organicznych i nieorganicznych zawieszona w powietrzu o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (czyli około 1/5 grubości włosa). Pył ten przeważnie zawiera wiele substancji toksycznych takich jak: metale ciężkie, benzopireny, dioksyny czy furany. Skutki wdychania PM10 odczuwamy od razu: kaszel, świszczący oddech czy powracające choroby układu oddechowego.

2. Pył PM2,5 − cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Uznaje się go za najgroźniejszy dla zdrowia człowieka, bo w łatwy sposób przedostaje się do układu oddechowego. Powoduje szereg chorób takich jak: astma, zapalenia płuc i oskrzeli, nowotwory płuc, gardła i krtani, miażdżycę, a także inne choroby układu oddechowego i nerwowego. Stężenie pyłu PM2,5 nie powinno przekraczać 25 mikrogramów na metr sześcienny.

3. Stężenia innych substancji niebezpiecznych, takich jak:

• Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – to grupa organicznych związków chemicznych występujących w węglu, ropie naftowej i produktach pochodnych takich jak: węgiel, asfalt czy benzyna. Ich długotrwale wdychanie może powodować niewydolność układu odpornościowego czy stałe uszkodzenie narządów wewnętrznych, np. nerek czy wątroby,
• Dwutlenek siarki (SO2) – powoduje zwężenie dróg oddechowych. To główny składniki kwaśnych deszczy. Jest emitowany do atmosfery podczas spalania paliw zawierających siarkę,
• Dwutlenek azotu (NO2) – pochodzi głównie ze spalania paliw kopalnych w elektrowniach i paliwa w samochodach. Skutkami jego wdychania są nasilające się objawy astmy, a także choroby autoimmunologiczne,
• Tlenek węgla (CO) – jego wysokie stężenie może prowadzić do zawałów serca,
• Benzen (C6H6) − to związek organiczny, powszechnie wykorzystywany w przemyśle jako rozpuszczalnik lub substrat reakcji chemicznych. Jest bardzo groźny dla zdrowia. Powoduje trwałe uszkodzenie nici DNA. Uszkadza narządy wewnętrzne i powoduje raka. Nie ma czegoś takiego jak bezpieczne stężenie benzenu w powietrzu. To jest tak toksyczna substancja, że nie powinno jej być w ogóle. Skąd się zatem bierze? Przede wszystkim ze spalania złej jakości węgla w przestarzałych piecach.
• Ozon (O3) − upośledza funkcje płuc i zmniejsza odporność. Szczególnie wrażliwe na jego działanie są dzieci, a także dorośli uprawiający sporty na wolnym powietrzu i osoby z chorobami układu oddechowego, zwłaszcza astmatycy. Negatywnie wpływa też na roślinność, zmniejszając plony i uszkadzając lasy.

Jakie są skutki wdychania smogu przez dziecko?

Dzieci są szczególnie narażone na skutki zanieczyszczonego powietrza. Wynika to z kilku kwestii. Po pierwsze, małe dzieci nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego układu odpornościowego, do tego płuca dziecka rozwijają się do 6 − 8 roku życia. Jakby tego było mało, to dzieci wdychają proporcjonalnie więcej smogu niż dorośli. Wynika to z tego, że najwięcej szkodliwych substancji zbiera się najniżej podłoża. Im mniejsze dziecko, tym więcej zanieczyszczeń wdycha.

Najbardziej narażone są płody w łonie matki, gdyż szkodliwe substancje z łatwością przenikają przez łożysko. Badania wskazują na to, że zbyt duża ekspozycja na zanieczyszczone powietrze w czasie ciąży i pierwszych latach życia dziecka może prowadzić do takich skutków jak:

• Niska masa urodzeniowa noworodka (w przypadku zbytniej ekspozycji na smog w czasie ciąży),
• Gorsze funkcjonowanie układu oddechowego i nerwowego,
• Częste infekcje oskrzeli i płuc,
• Obniżony iloraz inteligencji,
• Deficyty koncentracji,
• Zwiększona nadpobudliwość (w tym ADHD),
• Choroby serca, układu krążenia,
• Zwiększone ryzyko nowotworów.

Jak chronić się przed smogiem?

Oto 10 zasad, których warto przestrzegać, aby chronić siebie i swoje dzieci przed skutkami działania zanieczyszczonego powietrza.

1. Monitoruj stan powietrza

W jaki sposób to zrobić? W dużych miastach to nie problem, bo istnieją aplikacje, które w przejrzysty i prosty sposób informują o jakości powietrza w Twojej okolicy. Są to między innymi:

• Airly,
• SmokSmog,
• Jakość powietrza w Polsce,
• Smog Alert,
• Europe Air – Air Quality Europe.

Także Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska podają na swoich stronach internetowych ostrzeżenia, gdy stężenie pyłów stanowi bezpośrednie grożenie dla zdrowia. Jeżeli w Twojej okolicy nie ma czujnika smogu, warto postarać się o jego założenie. Możesz to zrobić, zwracając się do władz miejscowości. To naprawdę niezwykle ważne urządzenie dla zdrowia mieszkańców, które nie obciąża nadmiernie budżetu miasta.

2. Nie wychodź z domu, kiedy stan powietrza jest bardzo zły

Wiem, że trudno wytłumaczyć dzieciom, że nie mogą się bawić na podwórku. Biorąc jednak pod uwagę, jakie skutki może nieść za sobą zbyt długa ekspozycja na zanieczyszczone powietrze, warto już od początku uczyć dzieci o tym, jakie ryzyko wiąże się ze smogiem. Edukacja to klucz do tego, żeby kolejne pokolenia uporały się z problemem smogu raz na zawsze.

3. Zamykaj okna

W czasie największego smogu zamykaj okna w domu, żeby nie przedostało się do niego zanieczyszczone powietrze. Wietrz wtedy, gdy na zewnątrz panują odpowiednie warunki.

4. Unikaj ruchliwych ulic

Podczas spacerów unikaj ruchliwych dróg, bo właśnie tam unosi się największe stężenie szkodliwych substancji.

5. Zachęcaj dziecko do oddychania przez nos.

Oddychanie przez nos jest bardzo korzystne, bo stanowi on naturalny filtr Twojego organizmu.

6. Regularnie oczyszczaj nosek dziecku.

Zanieczyszczenie zbierają się głównie na błonie śluzowej nosa i w ustach. Dlatego warto oczyszczać nos, np. wodą morską. Więcej o tym, jak działa woda morska do nosa, przeczytasz tu: Woda morska do nosa - na co pomaga?.

7. Oczyszczaj powietrze w domu

Na rynku jest mnóstwo różnego rodzaju oczyszczaczy powietrza. Ich cena waha się od kilkuset złotych nawet do kilku tysięcy. Wybierając oczyszczacz, zwróć uwagę na powierzchnię pomieszczeń, którą może oczyścić. Jak podają specjaliści, oczyszczacze rzeczywiście skutecznie zatrzymują szkodliwe pyły kryjące się we wdychanym przez nas powietrzu. To jest wydatek, który naprawdę się opłaca. Warto kupić choć jeden oczyszczacz do pokoju dzieci.

Dodatkowo zastanów się nad zakupem do mieszkania roślin, które naturalnie oczyszczają powietrze. Są to między innymi: skrzydłokwiat, bluszcz pospolity, paprotka, sansewieria czy dracena. Więcej o kwiatach walczących ze smogiem przeczytasz tu: Rośliny oczyszczające powietrze i inne sposoby jak chronić się przed smogiem. Warto jeszcze dodać, że należy też zrezygnować z palenia w kominku, bo w znaczący sposób pogarsza to jakość powietrza w domu.

8. Zadbaj o odpowiednią dietę

Dlaczego to jest tak ważne? Zanieczyszczone powietrze wpływa na powstawanie wolnych rodników, które mogą prowadzić do zmian nowotworowych, miażdżycowych czy w końcu wpływać na przedwczesne starzenie. Wzbogać swoją dietę w produkty, które neutralizują działanie wolnych rodników. Naturalne antyoksydanty zwarte są między innymi w świeżych warzywach i owocach, orzechach czy kakao. Unikaj żywności wysoko przetworzonej.

9. Chroń skórę

Warto nakładać na twarz krem ochronny, który zawiera antyoksydanty i pozostawia na skórze ochronny film. Więcej o przeciwutleniaczach w kosmetykach przeczytasz tu: Antyoksydanty: ochrona skóry mieszczucha!.

10. Wyjeżdżaj za miasto!

Kiedy tylko możesz w sezonie grzewczym wyjeżdżaj z rodziną do miejsc, gdzie smogu nie ma. Najlepiej jak najdalej od Polski. Niestety Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Europie. To, że wyjedziesz na wieś z Krakowa, może się okazać przysłowiowym „strzałem w stopę”. W małych miejscowościach, gdzie wciąż się pali byle czym w starych „kopciuchach”,  powietrze jest często gorszej jakości niż w dużych miastach.

Polecam Ci także artykuł farmaceutki, Irminy Turek: Jak chronić się przed smogiem? 10 sposobów.

Obrona przed smogiem – czy zakładać maseczkę dziecku?

Maseczki antysmogowe są jednym ze sposobów, jak bronić się przed smogiem.

Warto jednak zwrócić na kilka rzeczy:

• Oddychanie w masce jest utrudnione, dlatego maski nie są dobrym pomysłem dla dzieci poniżej 5 roku życia. To, czy dziecko da sobie założyć maskę i nosić ją poprawnie, zależy też od jego temperamentu.
• Wybieraj maskę z wymienialnymi filtrami powietrza. Zwykłe maseczki bawełniane czy chirurgiczne nie chronią przed szkodliwymi substancjami znajdującymi się w powietrzu, bo przenikają one przez taki materiał.
• Maska powinna zasłaniać i usta, i nos oraz dokładnie przylegać do twarzy.

W obecnej sytuacji pandemicznej dzieci od 4. roku życia i tak muszą nosić maseczki. Wydaje mi się, że warto zainwestować w takie, które ochronią nie tylko przed wirusami, ale także przed smogiem.

Jak chronić dziecko przed smogiem? Ku pamięci!

Żeby chronić dziecko przed smogiem, staraj się stosować wszystkie 10 zaleceń, o których wspominałam w tym artykule. Mogą one pomóc uniknąć Twojej rodzinie poważnych problemów ze zdrowiem, a przede wszystkim tych związanych z układem oddechowym. 

Źródła:

1. Biela-Mazur J.; Wożniak K.; Doniec Z.; Wpływ zanieczyszczenia powietrza na układ oddechowy dzieci – przegląd dotychczasowych badań [W:] Pediatria Polska, Vol 2, Issue 6, 2017, s. 727 - 732
2. Jędrak J.; Konduracka E.; Badyda A.; Dąbrowiecki P.; Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie, Polski Alarm Smogowy, Kraków 2019.
3. Sroczyński J.; Wpływ zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na zdrowie ludzi.; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1988, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.