Płyny i żele do dezynfekcji
Dłonie to najbardziej narażone na zanieczyszczenia, bakterie i wirusy części ciała. Dotykamy nimi poręczy w komunikacji miejskiej, klamek w toaletach publicznych, opakowań w sklepach. Rękoma następnie spożywamy posiłki. Na nieumytych dłoniach można wykryć ponad 100 różnych szczepów bakterii. Dlatego tak ważna jest ich odpowiednia higiena, szczególnie poza domem, najczęściej z wykorzystaniem płynu do dezynfekcji rąk czy żelu antybakteryjnego.
Żel antybakteryjny, a higiena rąk
Jedną z form działania przeciwdrobnoustrojowego jest częste mycie rąk. Z wykorzystaniem mydła lub mydła ze środkiem odkażającym. Taka higiena jest w stanie zniwelować patogeny nawet w ponad 90 %. Problem pojawia się gdy jesteśmy poza domem. Niejednokrotnie bez dostępu do wody. Wyjściem z takiej sytuacji są środki ochrony osobistej, które zawsze możemy mieć przy sobie. Należą do nich głównie żele antybakteryjne do rąk, płyny do dezynfekcji w małej buteleczce lub w formie sprayu. To wygodna forma higieny zwalczająca nawet 99% drobnoustrojów. Dlatego warto się zastanowić nad doborem odpowiedniego żelu antybakteryjnego do dezynfekcji rąk.
Płyn do dezynfekcji – w jakim stężeniu zwalcza wirusy.
Płyn dezynfekujący może mieć różne spektrum działania. Najlepsze wyniki działania biobójczego mają preparaty do dezynfekcji do powierzchni czy narzędzi. Następnie rozróżniamy środki do dezynfekcji w postaci żelu antybakteryjnego do rąk czy płynu do dezynfekcji rąk. Te muszą być przede wszystkim bezpieczne dla skóry dłoni. W zależności od środka odkażającego użytego w preparacie, by był skuteczny, wymagane jest różne stężenia. Oto kilka najpopularniejszych środków::
- Alkohol etylowy - 60-80% (odpowiedni płyn do dezynfekcji rąk)
- Aldehyd glutarowy - 2% (środki do dezynfekcji powierzchni)
- Kwas nadoctowy - 0,2-0,35% (płyn dezynfekujący powierzchnie)
- Nadtlenek wodoru — od 0,5 % do 7,5% (w wysokich stężeniach niebezpieczny)
- Pochodne fenolu — maksymalnie 5% (środek niebezpieczny)
Rodzaje środków do dezynfekcji – alkoholowe i niealkoholowe
Środki dezynfekcyjne dzielimy na alkoholowe i niealkoholowe. Mają one różne składniki czynne oraz substancje dodatkowe (np. konserwanty, substancje zapachowe). Płyn odkażający wybieramy w zależności od miejsca stosowania. Inne stosujemy do rąk, narzędzi czy powierzchni.
1. Środki alkoholowe
Najpopularniejszym i stosunkowo tanim środkiem bakteriobójczym, wirusobójczym jest alkohol etylowy i izopropylowy. Popularne składniki w żelu antybakteryjnym. Za skuteczne uznaje się stężenie minimum 60% etanolu. Alkohol znajdziemy również w płynie antybakteryjnym w formie sprayu czy w dozownikach w przychodniach. Często stosowany może wysuszać skórę.
2. Środki niezawierające alkoholu
W tej grupie wyróżniamy wiele typów różnych substancji chemicznych o działaniu dezynfekcyjnym, w tym:
- kwasy i zasady
Związki o silnym zasadowym lub kwaśnym odczynie. Na przykład kwas nadoctowy jest skuteczny na bakterie, grzyby, wirusy (w tym polio). Do stosowania na powierzchnie robocze według zaleceń producenta.
- Związki chloru
Już niskie stężenia związków chloru zawarte w płynie antybakteryjnym jest skuteczna wobec bakterii, wirusów i grzybów. Wyłącznie do dezynfekcji bielizny szpitalnej, powierzchni. Związki chloru wykorzystywane są szczególnie na basenach. Chlor działa drażniąco na skórę czy drogi oddechowe.
- Związki amoniowe czwartorzędowe
Związki powierzchniowo czynne (jak w proszkach do prania). Stosowane głównie do dezynfekcji podłóg, ścian, blatów. Działaniem obejmują bakterie, grzyby i tylko część wirusów.
- Jodofory
Związki zawierające w swoim składzie jod. Często w połączeniu z polimerem. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, jednocześnie słabo wpływając na eliminację prątków (np. gruźlicy). W odpowiednich stężeniach do stosowania na skórę, odleżyny czy rany.
- Aldehydy
Głównie stosowane do dezynfekcji powierzchni. Mogą podrażniać skórę i błony śluzowe, dłuższa ekspozycja może spowodować rozwój astmy. W zależności od pH roztworu wykazują różne spektrum działania.
- Utleniacze
Do tych związków zaliczamy perhydrol, wodę utlenioną czy nadmanganian (np. potasu). Nadtlenek wodoru (perhydrol czy woda utleniona) wykazuje silne działanie na bakterie, grzyby, wirusy czy przetrwalniki. W niskich stężeniach bezpieczne dla człowieka do odkażania ran — według zaleceń producenta. W wyższych stężeniach silnie żrące, niebezpieczne.
- Związki metali ciężkich
Związki srebra lub miedzi. Cechują się szerokim spektrum działania na bakterie, grzyby, w mniejszym na wirusy. W odpowiednich stężeniach są bezpieczne dla człowieka (nie wolno stosować przez długi okres czasu).
- Pochodne fenolu
Pochodne fenolu są stosowane do dezynfekcji powierzchni, narzędzi przed sterylizacją. Wykazuje działanie bakteriobójcze, grzybobójcze, przeciwprątkowe. W stosunku do wirusów działa wybiórczo, nie radzi sobie na przykład z wirusami polio. Nie powinien być stosowany na powierzchniach, na których przygotowuje się jedzenie, w pomieszczeniach gdzie przebywają dzieci. Nie nadaje się do użytku na skórę i błony śluzowe. Związek niebezpieczny, do profesjonalnego użytku.
Żel antybakteryjny do dezynfekcji rąk z dodatkami wzmacniającymi działanie biobójcze
Żel antybakteryjny do rąk może być wzmocniony różnymi substancjami o działaniu antyseptycznym. Najczęściej są to olejki eteryczne. Możemy je spotkać również jako jedne z głównych składników żelu antybakteryjnego bez alkoholu. Silne działanie wykazuje olejek eukaliptusowy, cytrynowy, goździkowy, rozmarynowy i z drzewa herbacianego. Ten ostatni jest najczęściej spotykany w żelu lub płynie do rąk.
Dodatkowo preparaty o działaniu biobójczym mają w swoim składzie fenoksyetanol. Jest to popularny konserwant kosmetyczny, ale dodatkowo usprawnia działanie niektórych substancji w głębszych warstwach skóry.
Żel dezynfekujący do rąk, a dodatki kojące i pielęgnacyjne
Długotrwałe stosowanie preparatów na bazie alkoholu wysokoprocentowego, spotykanego w preparatach antybakteryjnych może wysuszać skórę. Jeżeli musimy korzystać z takich preparatów często, to warto wybrać preparat, który w swoim składzie ma również substancje kojące i nawilżające. Dobrze jeżeli żel antybakteryjny zawiera w swoim składzie glicerynę lub kwas hialuronowy. Te dwa składniki zatrzymują wodę, przez co nie pozwalają skórze się przesuszyć. Następnymi dobrymi dodatkami są wszelkie ekstrakty z jedwabiu, arganu czy lawendy, czy alantoina. Mają działanie kojące i przeciwzapalne. W niektórych płynach do dezynfekcji znajdziemy również dodatki witamin.