Niedoczynność tarczycy. Objawy często maskują chorobę!

Niedoczynność tarczycy (łac. hypothyreosis) to zespół objawów, które powoduje niedobór hormonów tarczycy. Dotyczy około 4 − 10% populacji (przy czym ok. 5 razy częściej występuje u kobiet) i jest jedną z najczęstszych chorób tarczycy. Objawy mogą być zróżnicowane i pochodzić z różnych układów. Czym więc mogą być objawy niedoczynności tarczycy?

Niedoczynność tarczycy − przyczyny  

Tarczyca to gruczoł usytuowany w przednio-dolnej części szyi. Produkuje hormony, które mają kluczowy wpływ na procesy metaboliczne w organizmie.  Zespół objawów, które wywołuje niedobór tych hormonów to właśnie niedoczynność tarczycy. Przyczyny niedoczynności tarczycy mogą być rozmaite.

Klasycznie niedoczynność tarczycy można podzielić na:

• pierwotną − gdy uszkodzony jest sam gruczoł tarczycy
• wtórną i trzeciorzędową − gdy uszkodzone są wyższe ośrodki układu hormonalnego, czyli przysadka lub podwzgórze, co powoduje niedobór hormonów, które regulują pracę tarczycy.

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną jest przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, czyli choroba Hashimoto. Jest to zaburzenie, w którym Twoje własne komórki układu odpornościowego atakują Twoją tarczycę. Z biegiem czasu prowadzi to do jej powolnego wyniszczania. Sprawdź przykładowy jadłospis polecany przez naszych dietetyków przy chorobie Hashimoto: Przykładowy jadłospis przy Hashimoto − propozycja dietetyka

Rzadziej przyczyny niedoczynności tarczycy to np.: stany po leczeniu radioaktywnym jodem czy wycięciu tarczycy, nadmierna podaż jodków, przyjmowanie związków litu i niektórych lekarstw, niedobór jodu w środowisku lub inne niż Hashimoto zapalenia tarczycy.

Wtórna i trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy mogą pojawić się na skutek guza nowotworowego okolic przysadki lub podwzgórza, chorób zapalnych, naciekowych czy też urazów mechanicznych.

Niedoczynność tarczycy − objawy

Jako, że hormony tarczycy wywierają wpływ na większość komórek i tkanek Twojego organizmu, objawy choroby tarczycy są bardzo różnorodne i mogą dotyczyć wielu układów. Z  tego powodu, pacjenci szukają czasem pomocy u paru różnych lekarzy, z bardzo różnymi objawami, na pozór ze sobą niezwiązanymi. Bo kto by przypuszczał, że przewlekłe zaparcia mogą mieć coś wspólnego z obrzękiem powiek?

Oczywiście warto przy tym pamiętać, że w dzisiejszych czasach każdy jest czasem nadmiernie zmęczony, sucha skóra może być spowodowana problemem dermatologicznym, a zaburzenia miesiączki warto najpierw skonsultować z ginekologiem. Dlatego właśnie jeśli zaobserwujesz u siebie podobne symptomy, nie znaczy to, że na pewno cierpisz na niedoczynność tarczycy. Objawy warto skonsultować z lekarzem, który po przeprowadzeniu wywiadu i badania zdecyduje, czy wykonać dalszą diagnostykę.    

Objawy niedoczynności tarczycy to:

• przyrost masy ciała
• ciągłe zmęczenie, osłabienie, ospałość, mniejsza tolerancja wysiłku
• bóle mięśniowe, obrzęki stawów (szczególnie kolanowych)
• problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, depresja, wahania nastroju
• łatwe marznięcie, uczucie zimna
• chłodna, blada i sucha skóra, zmniejszona potliwość
• tzw. obrzęk śluzowaty, który powoduje pogrubienie rysów twarzy
• obrzęki wokół oczu, obrzęki rąk
• szorstkie, łamliwe włosy, wypadanie włosów
• przewlekłe zaparcia
• zespół cieśni nadgarstka, drętwienie, mrowienie
• niskie ciśnienie tętnicze (rzadziej nadciśnienie), powiększenie sylwetki serca, wolniejsze, osłabione tętno
• ochrypły głos, objawy nieżytu dróg oddechowych
• zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet − obfite krwawienia, niepłodność, poronienia, u mężczyzn zaburzenia libido i wzwodu

Warto zaznaczyć, że nie u każdego chorego występują wszystkie te objawy. Różne może być też ich nasilenie. We wtórnej i trzeciorzędowej niedoczynności tarczycy objawy są zazwyczaj mniej zauważalne i słabiej nasilone niż w pierwotnej. Ale za to mogą im towarzyszyć inne objawy choroby tarczycy, które są związane z uszkodzoną przysadką czy podwzgórzem.

Niedoczynność tarczycy – diagnoza  

Jeśli jest coś, co Cię niepokoi, udaj się do lekarza, żeby zdiagnozować lub wykluczyć niedoczynność tarczycy. Objawy, które u siebie zaobserwujesz są ważną wskazówką i nie warto ich bagatelizować.

Podstawowe badania, które ułatwiają rozpoznanie choroby to:

• badania hormonalne: stężenie TSH w surowicy, czyli hormonu przysadki (zwiększone w pierwotnej niedoczynności tarczycy, zmniejszone we wtórnej niedoczynności), stężenie FT4 i FT3 w surowicy (zmniejszone, choć FT3 może być prawidłowe)
• inne badania laboratoryjne: poziom przeciwciał anty-TPO (zwiększone w chorobie autoimmunologicznej tarczycy),  zwiększony poziom cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów, anemia
• badania obrazowe: głównie USG tarczycy, szczególnie przydatne w rozpoznaniu choroby Hashimoto

W przypadku wątpliwości lekarz może oczywiście poszerzyć panel badań i dostosować go indywidualnie, np. wykonać EKG czy USG brzucha.

Inne choroby tarczycy i objawy − subkliniczna niedoczynność tarczycy

Subkliniczna niedoczynność tarczycy to sytuacja, kiedy hormony tarczycy są jeszcze w normie, ale TSH jest już podwyższone (czyli próbuje pobudzić tarczycę do zwiększonej produkcji hormonów). W tym stanie zazwyczaj nie obserwuje się typowych objawów choroby, ale może występować depresja i zwiększone poziomy cholesterolu. W tym przypadku nie zawsze podejmuje się leczenie − zależy to od wartości TSH, wieku chorego, objawów i współistniejących chorób.

Niedoczynność tarczycy – grupa ryzyka

Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem, chociaż osoby młode i dzieci również mogą cierpieć na choroby tarczycy (objawy niedoczynności u dzieci to także opóźnienie wzrastania i opóźnione, lub rzadziej, przedwczesne dojrzewanie płciowe). Autoimmunologiczne choroby tarczycy (takie jak choroba Hashimoto) są schorzeniami uwarunkowanymi genetycznie, a więc członkowie rodzin, w których występuje choroba mogą mieć większe predyspozycje do zachorowania.

Pamiętaj, że z niedoczynnością tarczycy da się dobrze żyć. Leczenie polega zwykle na uzupełnianiu niedoboru hormonów tarczycy, czyli jest to leczenie substytucyjne. Okresowo także warto wykonywać badania kontrolne. Jeśli planujesz ciążę, utrzymywanie prawidłowych wartości hormonów tarczycy jest szczególnie istotne. Więc pamiętaj, że jeśli kiedykolwiek Ty lub ktoś w Twojej rodzinie miewał problemy z tarczycą lub chorujesz na chorobę autoimmunologiczną, powiedz o tym swojemu lekarzowi.