Marskość wątroby – jak rozpoznać rozwój nieodwracalnej choroby?

Utrata apetytu, zmęczenie, spadek masy ciała, zażółcenie skóry czy wzdęcia – to tylko niektóre z pierwszych objawów marskości wątroby – przewlekłej choroby prowadzącej do wyniszczenia tego organu. Co ciekawe, marskość wątroby może przez lata rozwijać się bezobjawowo. Marskość wątroby najczęściej wiążemy z nadmiernym spożywaniem alkoholu lub wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C. Czy słusznie? Jakie są objawy chorej wątroby? Jak rozpoznać marskość wątroby? W końcu - czy marskość wątroby to rak?

Twoje prywatne laboratorium. Co robi wątroba?

Wątroba odgrywa kluczową rolę w pracy organizmu. Jest Twoim największym narządem – gigantycznym laboratorium chemicznym, przez które przepływa około jednego litra krwi na minutę i zachodzi blisko 5 tysięcy różnych reakcji.

Wątroba ma bardzo wiele zadań – wytwarza żółć, białka osocza, cholesterol. Dochodzi w niej też do syntezy glikogenu z glukozy. Służy za magazyn substancji zapasowych dla organizmu oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witaminy A, D i K.

Wątroba ma tez za zadanie „rozbrajać” wszystko to, co mogłoby Ci zaszkodzić - w tym żywym laboratorium szkodliwe produkty przemiany materii przekształcane są w nieszkodliwe związki. To też oznacza, że jest ona szczególnie podatna na uszkodzenie przez toksyny, w tym alkohol oraz leki.

Kiedy wątroba ma kłopoty?

Marskość jest zwykle spowodowana przewlekłym zapaleniem wątroby, podczas którego narząd ulega stopniowemu uszkodzeniu. Jego zdrowe tkanki są zastępowane przez patologiczne guzki i utkanie włókniste. W efekcie zmniejsza się liczba komórek zdolnych do pełnienia swych właściwych funkcji.

Najpoważniejsze choroby to:

• choroba alkoholowa,
• przewlekłe zapalenie wątroby typu B i/lub C
• choroby z autoagresji, w których – z niejasnych przyczyn – dochodzi do stanu zapalnego w wątrobie i w jego następstwie do włóknienia (autoimmunologiczne zapalenie wątroby, pierwotna marskość żółciowa)
• niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
• niektóre wrodzone lub nabyte zaburzenia metaboliczne (choroba Wilsona, hemochromatoza)
• przewlekłe choroby dróg żółciowych, związane z przewlekłym zastojem żółci (marskość żółciowa pierwotna, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych)
• przewlekłe stosowanie niektórych leków (np. metotreksat, amiodaron)

Czy moja wątroba jest chora? Jak rozpoznać marskość wątroby?

Schorzenia wątroby długo przebiegają bezobjawowo lub objawy są tak nieswoiste i łagodne, że nie łączymy ich z tym narządem. Są przez to bagatelizowane lub przypisywane innym pospolicie występującym chorobom lub zaburzeniom.

W pierwszym stadium marskości wątroby możesz:

• czuć zmęczenie i ogólne osłabienie
• mieć mniejszy apetyt i odczuwać ciężar w nadbrzuszu po posiłkach
• cierpieć na bezsenność
• mieć świąd skóry

Kolejny etap choroby przynosi zażółcenie skóry i twardówek oczu. Objaw ten powszechnie znany jest jako żółtaczka. Dołączyć się może rumień na rękach i na dłoniach oraz czerwone plamy i pajączki na skórze tułowia.

W zaawansowanych przypadkach dochodzi do zatrzymywania wody w organizmie i pojawiania się masywnych obrzęków i wodobrzusza.

Pojawiają się też zaburzenia poznawcze, takie jak utrata pamięci, dezorientacja lub trudności z koncentracją.

Na ilustracji: Zdrowa wątroba a marskość wątroby - porównanie

Ból wątroby – objaw marskości? Ale… wątroba nie boli!

Warto podkreślić, że w marskości wątroby dolegliwości bólowe w rzucie wątroby pojawiają się rzadko. Co ważne, często używamy potocznego stwierdzenia „ból wątroby” - objawy bólu w okolicy tego narządu nie wynikają z bólu samej wątroby, bo nie jest ona unerwiona.

Ból może się jednak pojawić, gdy narząd ten znacznie się powiększy i zacznie uciskać na otaczającą go unerwioną torebkę wątrobową.

Jak lekarz stawia rozpoznanie marskości wątroby?

Rozpoznanie marskości wątroby jest poważną diagnozą, która wpływa na jakość i długość życia. Opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań dodatkowych.

Najczęściej zlecamy podstawowe badania krwi  jak morfologia, aktywność enzymów wątrobowych oraz badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, aby upewnić, się że nie ma zaburzeń funkcji wątroby.

Jak dbać o wątrobę?

Pamiętaj! Marskość sama w sobie jest poważnym zagrożeniem dla życia. Jest jednak też głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka wątroby - jednego z najbardziej złośliwych i najtrudniejszych do leczenia. Dbaj o swoją wątrobę najlepiej jak tylko potrafisz.

Oto 7 porad jak dbać o wątrobę

1. Alkohol pij tylko okazjonalnie i w niewielkich ilościach
2. Leki zażywaj rozsądnie - tylko wtedy, gdy są niezbędne oraz w dawkach zalecanych przez lekarza. Gdy zażywane leki mogą oddziaływać na wątrobę - ustal z lekarzem, czy niezbędne są regularnie oznaczane próby wątrobowe
3. Ogranicz spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego
4. Unikaj żywności zawierającej barwniki, konserwanty i tzw. polepszacze
5. Nie dopuść do nadwagi czy otyłości - jedz z umiarem i jak najwięcej się ruszaj
6. Zadbaj o bezpieczny styl życia, który pozwala do minimum ograniczyć narażenie na zakażenie wirusami o szczególnym powinowactwie do wątroby
7. Zaszczep się przeciwko żółtaczce typu B. Niestety, nie ma szczepionki chroniącej przed WZW C, dlatego też unikaj zakażenia, do którego najczęściej dochodzi w placówkach ochrony zdrowia, podczas zabiegów kosmetycznych lub wykonywania tatuażu