Atopowe zapalenie skóry (AZS) – co to za schorzenie? Lekarz tłumaczy!

Atopowe zapalenie skóry jest najczęstszym rodzajem egzemy, choroby skóry, która powoduje swędzenie i pozostawia czerwone plamy na ciele. AZS jest powszechne na całym świecie i dotyczy osób w każdym wieku. W tym artykule dowiesz się, co powoduje AZS i jak są obecnie dostępne sposoby leczenia.

Atopowe zapalenie skóry – co to jest?

Atopowe zapalenie skóry jest, jak już wspomniałam, najczęstszym typem egzemy. To choroba przewlekła, która może pojawiać się i znikać latami lub przez całe życie i nakładać się na inne rodzaje egzemy. U osób z AZS układ odpornościowy staje się zaburzony i nadaktywny. Wywołuje to stan zapalny, który uszkadza barierę skórną, pozostawiając ją suchą i podatną na swędzenie oraz wysypki. Mogą one mieć purpurowy, brązowy lub szarawy odcień w ciemniejszych odcieniach skóry i czerwony w jaśniejszych.

Badania pokazują, że niektóre osoby z egzemą, zwłaszcza z AZS, mają mutację genu odpowiedzialnego za tworzenie filagryny. To białko, które pomaga Twojemu organizmowi utrzymać zdrową, ochronną barierę na wierzchniej warstwie skóry. Bez wystarczającej ilości filagryny, wilgoć może uciec, a bakterie, wirusy (i nie tylko) mogą się przedostać do wnętrza organizmu. To właśnie dlatego wiele osób z atopowym zapaleniem skóry ma bardzo suchą i podatną na infekcje skórę.

Atopowe zapalenie skóry – przyczyny

Obecnie nie jest wiadome, co powoduje wyprysk. Wydaje się, że występuje rodzinnie, więc jeśli ma go jedno z Twoich rodziców lub rodzeństwa, istnieje większa szansa na to, że Ty lub Twoje dziecko również będziecie go mieć.

Dzieci z atopowym zapaleniem skóry często mają w rodzinie kogoś, kto ma alergię, katar sienny lub astmę. Badania pokazują, że może to zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia egzemy. Mniej więcej połowa dzieci chorujących na AZS choruje również na katar sienny lub astmę. Zanieczyszczenie powietrza też może zwiększyć Twoje szanse na wystąpienie tej dolegliwości. Chociaż alergie pokarmowe nie powodują AZS, to wyprysk może zwiększać ryzyko wystąpienia alergii pokarmowych, na przykład na orzeszki ziemne.

Zobacz także: Alergia pokarmowa − objawy, po których ją rozpoznasz

Niektórzy mogą mieć pytania, kiedy zobaczą u Ciebie objawy AZS. Co to jest? Czy jest zaraźliwe? Na pierwsze z nich odpowiedź już znasz, a co do drugiego – spokojnie. Atopowe zapalenie skóry nie jest zaraźliwe. Nie możesz go złapać ani dać komuś innemu.

Czynniki wyzwalające atopowe zapalenie skóry

Twoja skóra może być zdrowa przez długi czas, a nagle stanie się coś, co spowoduje wysypkę lub swędzenie. Zobacz listę niektórych czynników wywołujących atopowe zapalenie skóry (lub pogarszających dolegliwości):

• silne mydła i detergenty,
• niektóre tkaniny, takie jak wełna lub inne szorstkie materiały,
• perfumy, produkty do pielęgnacji skóry i makijażu,
• pyłek i pleśń,
• sierść zwierząt,
• dym tytoniowy,
• stres i złość,
• suche zimowe powietrze, niska wilgotność,
• długie i/lub gorące prysznice, lub kąpiele w wannie,
• sucha skóra,
• infekcje skóry,
• niektóre hormony,
• kurz lub piasek,
• niektóre produkty spożywcze (zwykle jajka, produkty mleczne, pszenica, soja i orzechy).

Egzema a atopowe zapalenie skóry – różnica

Termin „egzema”, czyli wyprysk, odnosi się do grupy schorzeń, które powodują stan zapalny skóry. Istnieje wiele rodzajów egzemy, a jej najczęstszym typem jest właśnie atopowe zapalenie skóry. Inne rodzaje wyprysku obejmują kontaktowe zapalenie skóry, np. wyprysk pieniążkowaty. Chociaż AZS jest tylko jednym rodzajem egzemy, może rozwijać się na skórze na wiele sposobów.

Fakty i mity na temat atopowego zapalenia skóry

Jeśli u Ciebie lub Twojego dziecka zdiagnozowano AZS, być może słyszałeś już wiele informacji na temat tego schorzenia. Dermatolodzy twierdzą, że wiele z tego, co ludzie wiedzą o AZS, opiera się na błędnych przekonaniach. Czasami mogą one być szkodliwe. Sprawdź swoją wiedzę!

Mit

Możesz pozbyć się atopowego zapalenia skóry, znajdując i eliminując jedną przyczynę. Dermatolodzy często zauważają, że rodzice chcą za wszelką cenę pomóc w znalezieniu pokarmu lub innego alergenu, który powoduje wyprysk ich dziecka. Mamusie i tatusiowe często mówią, że eksperymentowali już z usuwaniem różnych, często wartościowych dla młodego organizmu składników diety takich jak jajka, mleko czy orzechy.

Fakt

Lata badań dowiodły, że nie ma ustalonego czynnika powodującego AZS. To złożona choroba, na którą nie ma pewnego lekarstwa. Usunięcie pokarmów z diety dziecka nie może wyleczyć AZS, ale może powodować problemy zdrowotne. Aby złagodzić przebieg, dermatolodzy tworzą plan leczenia, który obejmuje:

• ochronę skóry,
• zarządzanie „wyzwalaczami”,
• a w razie potrzeby stosowanie leków wspomagających lub terapię światłem.

Mit

Dzieci wyrastają z AZS. Chociaż prawdą jest, że schorzenie może ustąpić samoistnie przed ukończeniem przez dziecko 18. roku życia, to może również trwać całe życie.

Rozszerz swoją wiedzę, czytając artykuł: Częste infekcje u dzieci. Sprawdź, jak im zapobiegać!

Fakt

Nie ma sposobu na to, aby dowiedzieć się, czy wyprysk dziecka zniknie, czy pozostanie. Jeżeli Twoje dziecko choruje na AZS, objawy są pierwszą rzeczą, którą powinieneś się zająć. Czekanie i myślenie, że z choroby się wyrasta, jest szkodliwe. Aby zapobiec pogorszeniu się sytuacji, dermatolodzy zalecają odpowiedzialne leczenie.

Mit

Aby zredukować zaostrzenia, ogranicz kąpiele, ponieważ AZS (atopia skóry) powoduje bardzo intensywne przesuszenia.

Fakt

Niektórzy uważają, że mogą złagodzić objawy atopowego zapalenia skóry, biorąc mniej kąpieli. Badania pokazują, że jest inaczej. Codzienna krótka, letnia kąpiel (lub prysznic) pomaga. Kąpiel usuwa ze skóry bakterie i inne zarazki, co może pomóc w ograniczeniu częstotliwości i intensywności infekcji atakujących Twoją skórę. Co więcej, nałożenie bezzapachowego kremu nawilżającego na skórę w ciągu kilku minut po kąpieli pomaga zatrzymać wilgoć w skórze i zmniejszyć suchość.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

Nie ma znanego lekarstwa, które trwale i skutecznie wyeliminuje atopowe zapalenie skóry. Znalezienie odpowiedniego leczenia jest ważne, aby zmniejszyć swędzenie i dyskomfort. Dolegliwość bywa uporczywa, dlatego możliwe, że będziesz musiał wypróbowywać różne rodzaje terapii przez miesiące lub lata, aby znaleźć ten najlepszy dla Ciebie. Niestety, jeżeli chorujesz na atopowe zapalenie skóry, objawy mogą powrócić, nawet jeśli leczenie się powiedzie.

Ważne jest, aby wcześnie rozpoznać AZS i rozpocząć leczenie jak najszybciej. Jeśli regularne nawilżanie i odpowiednia pielęgnacja skóry z AZS nie pomogą, lekarz może zasugerować jedną lub więcej z następujących metod leczenia:

Leki

• Maść na atopowe zapalenie skóry, kremy kontrolujące swędzenie i pomagające naprawić skórę.

Lekarz może przepisać krem ​​lub maść kortykosteroidową. Zastosuj je zgodnie z zaleceniami, po wcześniejszym nawilżeniu ciała. Nadużywanie tego leku może powodować działania niepożądane, w tym redukcję grubości skóry.

• Inne kremy zawierają leki zwane inhibitorami kalcyneuryny – takie jak np. takrolimus.

Wpływają one na układ odpornościowy i mogą być używane nawet u dzieci w wieku powyżej 2 lat, aby pomóc kontrolować reakcję skórną. Podczas stosowania unikaj jednak silnego światła słonecznego.

• Leki do zwalczania infekcji.

Lekarz może przepisać krem ​​​​z antybiotykiem, jeśli Twoja skóra została zakażona bakteriami. Co więcej, dermatolog może zalecić również przyjmowanie antybiotyków doustnych.

• Leki zmniejszające stan zapalny.

W cięższych przypadkach lekarz może przepisać doustne kortykosteroidy – takie jak prednizon. Preparaty te są skuteczne, ale nie można ich stosować długoterminowo ze względu na potencjalne poważne skutki uboczne.

• Nowoczesne leki, które są lekami biologicznymi.

Na przykład przeciwciało monoklonalne dupilumab, stosowany w leczeniu osób z ciężką chorobą, które nie reagują dobrze na inne opcje leczenia. Badania wykazały, że jest bezpieczny, jeśli stosuje się go zgodnie z zaleceniami, niestety leczenie jest bardzo drogie.

Terapie:

• Mokre opatrunki.

W przypadku AZS leczenie ciężkich przypadków obejmuje owinięcie dotkniętego obszaru miejscowymi kortykosteroidami i mokrymi bandażami. Czasami odbywa się to w szpitalu dla osób z rozległymi zmianami chorobowymi, ponieważ to pracochłonne i wymaga specjalistycznej opieki.

• Terapia światłem.

Zabieg ten jest stosowany u osób, których stan albo nie poprawia się po leczeniu miejscowym, albo objawy szybko powracają. Najprostsza forma fototerapii polega na wystawieniu skóry na kontrolowane ilości naturalnego światła słonecznego. Inne formy wykorzystują sztuczny ultrafiolet A (UVA) i wąskopasmowy ultrafiolet B (UVB), samodzielnie lub z lekami. Choć skuteczna, długotrwała terapia światłem ma szkodliwe skutki, w tym przedwczesne starzenie się skóry i zwiększone ryzyko raka skóry. Z tych powodów fototerapia jest rzadziej stosowana u małych dzieci i nie jest stosowana u niemowląt.

• Psychoterapia.

Rozmowa z terapeutą lub innym doradcą może pomóc osobom, które są zakłopotane lub sfrustrowane stanem skóry. Relaks i terapia behawioralna mogą pomóc osobom, które mają nawyk drapania.

Zapobieganie atopowemu zapaleniu skóry

Po wyeliminowaniu choroby możesz zrobić kilka rzeczy, aby zachować zdrową skórę i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia po raz kolejny. Rady przydadzą się także przy działaniach prewencyjnych.

• Unikaj wyzwalaczy.

Dowiedz się, co powoduje problemy ze skórą i staraj się unikać tych wyzwalaczy. Na przykład jeśli niektóre mydła lub tkaniny wydają się powodować wysypkę, przestań ich używać. Istotna może być również dieta przy atopowym zapaleniu skóry, na przykład truskawki zawierają dużo alergenów i mogą powodować nasilenie choroby. Staraj się unikać dymu papierosowego, sierści zwierząt i pyłków, jeśli wydają się one pogarszać stan twojej skóry.

• Zadbaj o swoją skórę.

Jeżeli Twój problem to atopowa skóra, pamiętaj, kluczem jest jej poprawne nawilżenie. Najlepszym wybór stanowią gęste kremy lub maści, które mają mało wody. Załóż je, gdy tylko wyjdziesz z prysznica lub wanny, gdy Twoja skóra jest jeszcze wilgotna.

• Bierz krótsze prysznice i kąpiele.

Ogranicz prysznice do 10 minut i używaj ciepłej wody zamiast gorącej. Po kąpieli delikatnie osusz się ręcznikiem tak, aby Twoje Ciało pozostało wilgotne, a następnie od razu nałóż kosmetyki.

• Używaj delikatnych mydeł.

Używaj tylko łagodnych mydeł. Dezodoranty lub mydła antybakteryjne zawierają składniki, które mogą je wysuszyć.

AZS – zapamiętaj!

Znając czynniki wyzwalające schorzenie u Ciebie i dbając o swoją skórę, możesz zmniejszyć częstotliwość i nasilenie nawrotów AZS. Przyczyny występowania choroby wiążą się najpewniej z genami, ale nie oznacza to, że jesteś bezsilny. Nawet jeśli Twój pierwszy plan leczenia nie działa, istnieje wiele różnych rzeczy, które możesz wypróbować. Niech początkowe niepowodzenia Cię nie zrażają, działaj rozsądnie i wykaż się cierpliwością.

Źródła:

1. Baired Megan: What Is Atopic Dermatitis? 2017
2. Bhargava Hansa: Atopic Dermatitis, 2020
3. Cole Gary: Atopic Dermatitis Symptoms, Causes, vs. Eczema, Remedies, and Treatment, 2021
4. Jabłońska Stefania: Choroby skóry, 2005
5. Stanway Amy: Atopic dermatitis, 2021