Ostropest plamisty – właściwości lecznicze i zastosowanie w kosmetyce „świętego ostu”

Ostropest plamisty (Silybum marianum) to jedna z najcenniejszych roślin leczniczych o szerokim zastosowaniu. Wspomaga m.in. pracę wątroby, trzustki i przyspiesza odchudzanie. Surowcem leczniczym są jego nasiona. Jakie ostropest plamisty ma działanie? Kiedy i jak korzystać z naturalnych leków i suplementów opartych na bazie ostropestu?

Co to jest ostropest? Krótka charakterystyka gatunku

Ostropest plamisty to roślina jednoroczna osiągająca do 150 cm wysokości. U podstawy pędu tworzy rozetę złożoną z szerokoeliptycznych, powcinanych, kolczastych liści z marmurkowym, mlecznym wzorem. Liście łodygowe są mniejsze, zatokowo klapowane, o ząbkowanych i kolczastych brzegach. Kwitnie od lipca do sierpnia. Wytwarza rurkowate, fioletowe lub różowe kwiaty tworzące koszyczki o średnicy ok.5 cm. Po przekwitnięciu przekształca się w owocostan: szarobrązową, lśniącą niełupkę zakończoną żółtoszarym puchem. To ostatnie to aparat lotny, który trzeba oddzielić od nasion w czasie ich pozyskiwania.

Ostropest plamisty z wyglądu przypomina nieco oset, dlatego bywa potocznie nazywany „ostem miękkim”, „świętym ostem”, „mlecznym ostem” i „ostem świętej Marii”. Jest kuzynem ostów (obie grupy należą do rodziny astrowatych), ale to odrębny gatunek. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Szeroko uprawiany w wielu rejonach świata, także w Polsce.

Ostropest – właściwości lecznicze

Nasiona ostropestu wykazują szereg korzyści dla organizmu. Roślina ma właściwości odtruwające, regeneracyjne, ochronne, przeciwzapalne, moczopędne, przeciwkrwotoczne i antynowotworowe. Warto stosować ją do wspomagania leczenia i zapobiegania wielu chorobom. Działa profilaktycznie i doraźnie.  

Ostropest plamisty – działanie i zastosowanie

• Ostropest na wątrobę to jedno z najbardziej znanych zastosowań tej rośliny. Związki zawarte w nasionach zapobiegają uszkodzeniu wątroby. Nie dopuszczają do kontaktu toksyn z jej powierzchnią. Właściwości ochronne w dużej mierze wynikają z zawartości sylimaryny. To grupa związków, które wspomagają pracę wątroby i działają na nią regeneracyjnie. Ostropest leczy przewlekłe zapalenie wątroby. Pomaga także przy schorzeniach o podłożu wirusowym. Zapobiega marskości i stłuszczeniu wątroby.

• Gatunek jest nieodzowny w kuracjach po przyjmowaniu silnie działających leków.
• Ostropest a alkohol to obowiązkowe połączenie. Z ostropestu powinno się korzystać regularnie w chorobie alkoholowej i przy nadmiernym, chociaż okazjonalnym, korzystaniu z używki.
• Pomaga przy zatruciach różnymi toksynami – od pestycydów po trujące grzyby.
• Zwiększa wydzielanie żółci i pozytywnie wpływa na procesy trawienne. Leczy kamicę żółciową i wspomaga zwalczanie zapalenia dróg moczowych i woreczka żółciowego.
• Zwalcza dolegliwości żołądkowo-jelitowe: zgagę, wzdęcia, niedokwaśność soku żołądkowego.

Przyśpiesza usuwanie toksycznych produktów przemiany materii.

• Działa jako silny przeciwutleniacz, który opóźnia procesy starzenia, zwalcza wolne rodniki i tym samym ogranicza ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej.
• Łagodzi bóle głowy i migreny.
• Osłabia objawy choroby lokomocyjnej i morskiej.
• Pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Jest to m.in. związane z wysoką zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych.
• Ostropest na trzustkę działa ochronnie i detoksykacyjnie. Pomaga pozbyć się bólu i kłucia.
• Ostropest plamisty a wysokie ciśnienie – reguluje je, przywracając do odpowiedniego poziomu.
• Obniża poziom cukru oraz cholesterolu we krwi.
• Zapobiega krwotokom.
• Jest polecany kobietom chorym na endometriozę, gdyż pomaga w regulacji czasu krwawienia menstruacyjnego.
• Podnosi odporność organizmu.
• Zwalcza zapalenie gardła, krtani i dziąseł.

Ostropest plamisty a nadwaga

Ma zastosowanie w diecie odchudzającej. Stanowi cenne wsparcie przy gubieniu nadmiernych kilogramów. Pomaga przy nadwadze i otyłości.

Ostropest plamisty na odchudzanie działa wielotorowo.

• Przyspiesza trawienie, a więc ogranicza odkładanie się zbędnych związków w organizmie.
• Działa moczopędnie, a więc usuwa nadmiar wody i toksyn.
• Zwiększa spalanie tłuszczów. Obniża poziom cukru we krwi (nadwaga i otyłość często idą w parze z cukrzycą).

Ostropest plamisty – właściwości kulinarne. Jak korzystać z niego w kuchni?

Olej z nasion ostropestu plamistego tłoczonych na zimno to wartościowy dodatek do dań. Jest składnikiem past sałatkowych, pieczywa, sałatek i surówek. Nasiona dodaje się do jogurtów, płatków śniadaniowych i kefirów, można dodać mielony ostropest plamisty. Mniejsze znaczenie mają dolne liście, którymi można przyprawiać sałatki i surówki. Nie ma wyrazistego smaku.

Ostropest plamisty – działanie w służbie urody

Ostropest w kosmetyce często stosuje się w formie oleju tłoczonego na zimno.

• Może być dodatkiem do kremów, peelingów i maseczek.
• Działa na skórę oczyszczająco, rozjaśniająco i ujędrniająco. Redukuje zaczerwienienia skóry. Regeneruje naskórek.
• Ogranicza łamliwość włosów i paznokci.
• Pomaga na oparzenia i trudno gojące się rany.
• Jest wykorzystywany do produkcji kosmetyków zwalczających trądzik różowaty.
• Hamuje zmiany związane z łuszczycą.

Ostropest plamisty – herbata i inne formy suplementów

Ostropest plamisty wykorzystuje się w różnej formie, w zależności od indywidualnych preferencji. Jak stosować ostropest plamisty? Dużą popularnością cieszą się herbatki ziołowe (np. herbatka ziołowa Dr. Max z ostropestu).

• Do szklanki wsypuje się 2 łyżeczki nasion, następnie zaparza się je wrzątkiem.
• Warto pić szklankę dziennie. Można na raty, po 1/3 szklanki.

Nasiona warto dodawać do potraw i tłoczyć z nich olej. Olej z ostropestu jest także łatwo dostępny w sklepach. Używa się go jako dodatku do dań i kosmetyków. W sprzedaży można nabyć sok z ostropestu, nalewki alkoholowe, kapsułki i tabletki. Z suplementu ostropestu zaleca się korzystać w sposób długotrwały (kilka miesięcy). Kuracja powinna trwać przynajmniej miesiąc.

Nalewka z ostropestu – przepis

Składniki: 500 ml spirytusu 76%, 30 g zmienionych nasion ostropestu

Przygotowanie: Nasiona zalewa się spirytusem, a naczynie przenosi w ciemne miejsce. Warto nim codziennie wstrząsać. Nalewka jest gotowa do spożycia po 14 dniach. Przed użyciem zaleca się przecedzić ją przez gazę.

Stosowanie: Nalewkę warto pić 3 x dziennie po 10-15 kropel. Kuracja powinna trwać przez miesiąc, potem trzeba zrobić przerwę na ok. 2 tygodnie.

Ostropest plamisty – przeciwwskazania

Ostropest plamisty to silnie działająca roślina lecznicza. Nie jest toksyczna, ale istnieje  kilka przeciwwskazań.

• Przede wszystkim nie powinno się z niego korzystać przy bardzo ostrych zatruciach pokarmowych. Ma lekko przeczyszczające działanie.
• Odradza się aplikowanie dzieciom poniżej 12 roku życia.
• Kobiety korzystające z antykoncepcji hormonalnej powinny skonsultować stosowanie ostropestu z lekarzem.

Ostropest plamisty a ciąża i karmienie piersią

Ostropest w ciąży nie powinien być przyjmowany w żadnej formie. Podobnie sprawa wygląda z matkami karmiącymi.

Ostropest plamisty – skutki uboczne. Czy występują?

Tak, działa lekko przeczyszczająco, dlatego stosowany w nadmiarze może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Obniża skuteczność niektórych leków. Dotyczy to metronidazolu (lek bakteriobójczy) i indynawiru (lek wykorzystywany w leczeniu HIV). Nie powinno się go łączyć z lekami psychotropowymi.

Ostropest przed czy po posiłku?

Średnia dzienna dawka wynosi 1-2 łyżeczki nasion. Warto je spożywać na raty, np. po pół łyżeczki 2-4 razy dziennie na 30 minut przed planowanym posiłkiem. Wtedy zdążą uaktywnić się jego właściwości i wspomoże organizm m.in. w lepszym trawieniu i usuwaniu toksycznych produktów przemiany materii; może więc zastąpić leki na trawienie.

Ostropest plamisty – na co pomaga?

Ostropest plamisty – działanie: ochrona i regeneracja wątroby, trzustki, detoksykacja, przyspieszenie trawienia, odchudzanie, obniżenie poziomu cholesterolu i cukru we krwi. Poprawa kondycji skóry, włosów i paznokci.

Ostropest plamisty – jak długo stosować?

Minimum miesiąc, najlepiej kilka (3-6) miesięcy. Działanie ochronne na wątrobę wykazuje przy długotrwałym, przynajmniej kilkutygodniowym stosowaniu.

Sprawdź, na czym polega regeneracja wątroby.

Ostropest plamisty – podsumowanie

Ostropest plamisty ma cenne właściwości, dlatego zalicza się go do pierwszego „koszyka” wśród roślin leczniczych. Jest stosowany od czasów starożytnych. To potężne wsparcie w ochronie wątroby, trzustki i wielu innych narządów. Ponadto przydaje się w kuchni i w domowej apteczce. Warto zaopatrzyć się w jego nasiona.

Źródła:

1. Andrzejewska J.; Skinder Z.; Ostropest plamisty – uwagi o nazewnictwie, substancjach czynnych i rozwoju rośliny; Acta Scientarium Polonorum, Agricultura 5(1) 2006, 5-10.
2. Nurzyńska-Wierdak R.; Dyduch J.; Sawicka A.; Łabuda H.; Buczkowska H.; Ostropest plamisty (Silybum marianum [L.] Gaertn.) – fitochemia i efekty terapeutyczne; Annales Horticulturae; VOL. XXVIII(4), 2018; str.:15-32.
3. Senderski M.E.; Prawie wszystko o ziołach; Podkowa Leśna 2007; Wydawca M. E. Senderski.