Uzależnienie od mediów społecznościowych − czy jesteś uzależniony od „lajków”?

Uzależnienie od mediów społecznościowych często wynika z potrzeby przynależności, uznania czy autoprezentacji. Facebook i Instagram zdominowały rynek portali społecznościowych do tego stopnia, że posiadanie konta w tych serwisach stało się prawie społeczną normą. Kiedy media społecznościowe to jeszcze zabawa i forma komunikacji z innymi ludźmi, a kiedy poważniejszy problem z pogranicza uzależnienia? Sprawdź!

Nadużywanie portali społecznościowych

Każdy kto ma konto na Instagramie lub Facebooku wie, co oznacza „dać się wciągnąć” w otchłań mediów społecznościowych. Badania prowadzone w 25 krajach UE w ramach międzynarodowego projektu EU Kids Online pokazały, że u około 9% dzieci w Polsce pojawiają się niepokojące objawy uzależnienia od Internetu. Cześć badaczy zwraca uwagę na specyficzny podtyp uzależnienia od Internetu - uzależnienie od portali społecznościowych.

Uzależnienie od Facebooka czy też uzależnienie od Instagrama staje się groźne, gdy symptomy ewidentnie wskazują na uzależnienie behawioralne, m.in:

• brak apetytu, brak snu
• utrata kontroli nad czasem spędzanym w Internecie
• uczucie braku, niepokoju, rozdrażnienia i pustki, gdy korzystanie z Internetu staje się niemożliwe
• brak czasu dla rodziny i znajomych oraz zaniedbywanie obowiązków
• uczucie rozczarowania, gniewu, gdy publikowane treści nie zyskują popularności wśród znajomych/obserwatorów

Uzależnienie od mediów społecznościowych − badania

Profesor psychologii J. Morahan-Martin spędziła dużo czasu na badaniu związku samotności z potrzebą używania Internetu w celach społecznościowych. Badnia przeprowadzone na grupie 277 użytkowników Internetu wykazały, że samotne osoby częściej korzystały z Internetu w celu wsparcia emocjonalnego niż inni. Według niej samotność wiąże się ze zwiększoną potrzebą korzystania z Internetu. Samotne osoby spędzają czas w sieci (na portalach społecznościowych) ze względu na szybszą i łatwiejszą możliwość rozmowy i zdobycia wirtualnego towarzystwa czy fanów. Jest to dla nich sposób na modulowanie negatywnych nastrojów wywołanych samotnością.

Dodatkowym plusem są zmienione wzorce interakcji społecznych w środowisku online. Stopień obecności w Internecie (obecności społecznej i intymności) może być kontrolowany − użytkownicy pozostają niewidoczni, w tym samym czasie obserwują interakcje innych osób. Mogą też kontrolować liczbę i czas ich wspólnych interakcji.

Uzależnienie czy łatwy sposób na nudę?

Autorzy raportu „Funkcjonowanie emocjonalne a uzależnienie od Facebooka...” słusznie podkreślają, że u młodzieży i osób w okresie wczesnej dorosłości występuje szczególna aktywność związana z poszukiwaniem kontaktów, korzystaniem z czatów czy for dyskusyjnych.

Nie każdy popada w głębokie uzależnienie i nie każdemu ilość lajków spędza sen z powiek. Zgodnie z rozszerzonym modelem behawioralno-poznawczym uzależnienie od mediów społecznościowych zależy od współwystępowania czynników osobowościowych, poznawczych, środowiskowych i od potrzeb i celów działania jednostki. Osoby ze skłonnością do depresji czy lęku społecznego mogą szukać pozytywnych wzmocnień i gratyfikacji w sieci. To dla nich bezpieczniejszy sposób funkcjonowania i wypracowany styl radzenia sobie z rzeczywistością.

Inne cechy osobowości, które w dotychczasowych badaniach współwystępowały z uzależnieniem od Facebooka to: neurotyzm, niska stabilność emocjonalna, narcyzm, niskie poczucie własnej wartości oraz nieśmiałość.

Źródła:

1. Raport KUL „Funkcjonowanie emocjonalne a uzależnienie od Facebooka oraz jego związki ze zdrowiem psychicznym”, Lublin 2018.

2. J. Morahan-Martin and P. Schumacher, "Loneliness and Social Uses of the Internet" (2003). Applied Psychology Journal Articles. Paper 2.

3. M. Brand, K.S. Young, C. Laier, “Prefrontal control and internet addiction: a theoretical model and review of neuropsychological and neuroimaging findings”, 2014.