Na masę ciała w organizmie składa się wiele elementów, m.in. beztłuszczowa masa ciała, tłuszczowa masa ciała, masa tkanki kostnej, masa wody. Warto zwrócić uwagę na to, że BMI nie dostarcza informacji o zawartości tkanki mięśniowej w organizmie czy też dystrybucji tkanki tłuszczowej.
Łatwo zauważyć, że osoba z bardzo wysokim poziomem tkanki mięśniowej w organizmie będzie miała także wysokie BMI, pomimo tego że ma wysportowaną sylwetkę. U sportowców zawodowych BMI wskazuje często nadwagę czy nawet otyłość (sporty sylwetkowe, siłowe). Odwrotnie natomiast jest w przypadku sportów wytrzymałościowych, gdzie często obserwuje się obniżone BMI, co wcale nie świadczy w tym przypadku o niedożywieniu. W takich sytuacjach wskaźnik masy ciała nie stanowi miarodajny parametr otłuszczenia organizmu. U sportowców zasadnym pomiarem składu masy ciała jest analizator składu masy ciała, który dokładnie wskaże zawartość procentową masy mięśni, tkanki tłuszczowej oraz wody.
BMI nie powinien być stosowany do kobiet ciężarnych. W trakcie trwania ciąży nie oblicza się wskaźnika BMI, a dobrym parametrem służącym do oceny stanu odżywienia jest tygodniowy przyrost masy ciała w ciąży. Określa się go poprzez BMI sprzed ciąży. Im więcej nadmiernych kilogramów przed ciążą, tym mniejszy rekomendowany przyrost masy ciała w ciąży. Polecam Ci artykuł: Waga w ciąży pod kontrolą − jak jeść dla dwojga, a nie za dwoje?.
W trakcie wieku rozwojowego wskaźnik masy ciała BMI ulega dynamicznym zmianom. Dlatego też do oceny nadwagi oraz otyłości u dzieci i młodzieży stosuje się siatki centylowe BMI, opracowane dla każdego kraju. Uwzględniają one wiek oraz płeć dzieci badanych. Siatki centylowe to wykresy, które powstały na podstawie danych statystycznych. Dla poszczególnych siatek wyznaczono przedziały, klasyfikujące dzieci według tych samych kryteriów co sam wskaźnik BMI: niedożywienie, niedobór masy ciała, prawidłowa masa ciała, nadwaga i otyłość. Ich zastosowanie przez pediatrów czy też w szpitalach pediatrycznych pozwala na szybką ocenę stanu odżywienia dziecka. Zobacz także: Otyłość u dzieci − jak ją rozpoznać?.
Dlaczego warto stosować się do norm BMI?
W wielu badaniach wskazano zależność pomiędzy wysokim wskaźnikiem BMI a zaburzeniami związanymi z otyłością. Stanowi ona bezpośrednią przyczynę powstawania wielu schorzeń zwanymi chorobami metabolicznymi takimi jak: cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia, nadciśnienie tętnicze, dna moczanowa. Wskazano także, że otyłość jest czynnikiem ryzyka wystąpienia nowotworów, chorób układu kostno-stawowego i innych. BMI traktuje się więc pośrednio jako wyznacznik zagrożenia rozwojem wielu chorób wynikających zarówno z nadmiernej masy ciała, jak i niedożywienia. Warto stosować się do norm BMI, żeby kontrolować masę ciała i tym samym dbać o swoje zdrowie.
W naszym kraju cały czas nadwaga i otyłość występują na szeroką skalę. Niestety według danych statystycznych Polska znajduje się w czołówce państw europejskich pod względem procentowej liczby osób z nadwagą lub otyłością według wskaźnika BMI. W Polsce osoby otyłe i z nadwagą (BMI >30) stanowią około 36,6%. Problem nadmiernej masy ciała dotyczy częściej mężczyzn (44% nadwaga i 18,1% otyłość) niż kobiet (30,1% nadwaga, 15,6% otyłość). Niestety według danych statystycznych w polskim społeczeństwie z roku na rok zwiększa się odsetek osób z nadwagą i otyłością. Świadczy to o niskiej świadomości Polaków na temat tego, jak nadmierna masa ciała oraz otyłość negatywnie wpływają na stan naszego zdrowia.
Warto więc stale kontrolować swój wskaźnik BMI, a jeśli przekracza on prawidłową masę ciała, należy zmienić swoje nawyki żywieniowe na lepsze. BMI pomaga wyznaczyć realistyczne cele w odchudzaniu. Styl życia obejmujący zdrową dietę oraz aktywność fizyczną ma wpływ na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Jeśli sam nie potrafisz zmienić swoich przyzwyczajeń, skorzystaj z porad specjalistów takich jak dietetyk, psychodietetyk oraz fizjoterapeuta. Zadbanie o prawidłową sylwetkę będzie miało wpływ na funkcjonowanie całego Twojego organizmu.
Sprawdź też leki i suplementy na odchudzanie.
BMI − co warto zapamiętać?
BMI to ważny wskaźnik stanu odżywienia, jednak w przypadku niektórych grup – sportowców, kobiet w ciąży - nie jest przydatny. W przypadu tych osób warto posługiwać się innymi narzędziami, aby jak najdokładniej określić indywidualne wartości i normy. Mimo dużych ograniczeń wskaźnik masy ciała stanowi niezwykle uniwersalny sposób oceny stanu odżywienia, dlatego stosuje się go na całym świecie.
Źródła:
- red. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, NIZP-PZH, 2020.
- Nuttall F., Body Mass Index, Obesity, BMI and Health: a Critical Review. W: Nutrition Today, 2015.
- Charzewska J., Chabros E., Pachocka L.: Ocena stanu odżywienia. W: red. Jarosz M., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. 2017, s. 137-143.
- Zgliczyński W.: Nadwaga i otyłość w Polsce. W: Infos Biuro Analiz Sejmowych, 2017.
