Otyłość u dzieci − jak ją rozpoznać?

Co 5. dziecko w Polsce ma nadwagę lub otyłość. WHO uznało otyłość ogólnoświatową epidemią, która obejmuje dzieci i dorosłych. Uznała ją także za jedno z największych zagrożeń dla zdrowia ludzkości. Jak rozpoznać i walczyć z otyłością u dzieci?

Jak rozpoznać otyłość u dzieci?

Żeby ocenić, czy Twoje dziecko ma nadwagę, czy otyłość warto posilić się tzw. siatkami centylowymi. Są to takie graficzne wykresy, które pokazują rozkład danej cechy (w tym przypadku wagi i wzrostu) w populacji w zależności od wieku i płci dziecka.

Siatki centylowe są inne dla chłopców i dziewczynek. Różnią się w zależności od wieku dziecka. Jak odczytywać siatki centylowe? Możesz zajrzeć na specjalne strony internetowe, gdzie po podaniu danych takich jak wiek, płeć, waga, wzrost dziecka, otrzymasz wykres z zaznaczonym punktem. Jest to tzw. „centyl”, w którym mieści się dziecko. Jeżeli Twoje dziecko jest np. 30 centylu dla wagi, to znaczy, że 30% dzieci w tym samym wieku i tej samej płci ma taką samą wagę lub jest od niego lżejsze, a 70% dzieci jest cięższe.

Dodatkowo, żeby ocenić, czy dziecko ma odpowiednią wagę w stosunku do wzrostu, warto posilić się wskaźnikiem wagowo-wzrostowym BMI (ang. Body Mass Index). Przy czym, kiedy oceniasz wagę dziecka, warto wziąć pod uwagę również wiek dziecka.

Wskaźnik ten wylicza się według następującego wzoru:

                              masa ciała w kilogramach

   BMI =             _________________________

                             (wysokość ciała w metrach)²

Zgodnie z obowiązującymi definicjami WHO, nadwaga to zaburzenie, w którym wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 85 centyla, a mniejsza niż 95 centyla. Otyłość rozpoznajemy wtedy, gdy wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 95 centyla.

Ocena rozwoju fizycznego dziecka odbywa się przy okazji tzw. bilansów zdrowia. Lekarz pediatra powinien powiadomić rodziców, jeżeli zauważy że dziecko ma nadwagę lub otyłość.

Jakie są skutki otyłości u dzieci?

Nadwaga i otyłość u dzieci wiąże się z poważnymi problemami zdrowotnymi. Większość chorób cywilizacyjnych (które powodują najwięcej zgonów na świecie) powiązana jest właśnie z otyłością.

Oto niektóre choroby, które są ściśle powiązane z otyłością u dzieci i dorosłych:

• nadciśnienie tętnicze
• miażdżyca
• insulinooporność, cukrzyca
• stłuszczenie narządów wewnętrznych, np. wątroby
• bezdech senny
• zaburzenia kostno-stawowe związane z przeciążeniem kości i mięśni
• większa predyspozycja do chorób nowotworowych
• zaburzenia emocjonalne − otyłość brzuszna u dzieci jest często jedną z przyczyn wykluczenia wśród rówieśników czy wyśmiewania się
• większe zagrożenie zawałem serca

„Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego, że nawyki żywieniowe kształtowane przez pierwsze lata życia dziecka mają ogromny wpływ na jego całe życie. Osoba dorosła, która w dzieciństwie była przekarmiana przez rodziców czy dziadków, ma dużo większe ryzyko otyłości, trudniej jest też jej schudnąć. Zdrowa, zbilansowana dieta od najmłodszych lat to gwarancja zdrowia przez całe życie”

− komentuje lek. med. Aleksandra Malewska.

Otyłość u dzieci – profilaktyka

W przypadku otyłości, tak jak i innych chorób, lepiej zapobiegać i leczyć. W jaki sposób to robić? Przede wszystkim, od maleńkości uczyć dziecko zdrowych nawyków żywnościowych. Podawać wodę, zamiast słodkich napojów gazowanych. Pilnować regularnych, rodzinnych posiłków i unikać podjadania niezdrowych przekąsek. Warto również wzbudzić u dziecka upodobanie do aktywności fizycznej.

Badania wskazują, że 70% dzieci, których oboje rodzice są otyli, również jest otyłe. Jeżeli oboje rodzice są szczupli, ryzyko otyłości u dziecka wynosi tylko 10%. Wynika to jednak głównie nie tyle z uwarunkowań genetycznych, co z przekazywaniem przez dzieci odpowiednich wzorców żywieniowych.

Otyłość u dzieci − jak walczyć?

Najważniejszymi filarami walki z otyłością u dzieci są:

• Odpowiednia dieta − dieta dziecka powinna uwzględniać około 5 posiłków dziennie, przyjmowanych o regularnej porze. Należy unikać wysoko przetworzonych produktów, z dużą zawartością cukru, soli i tłuszczy. Dieta powinna być bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste makarony, ryże i kasze. Warto sięgać po produkty bogate w błonnik. Zamiast słodkich napoi, podawaj dziecku wodę niegazowaną. Jeżeli ma problem z piciem czystej wody, możesz dodawać do niej sok tłoczony, stopniowo zwiększając proporcje na rzecz wody. Jeżeli ustalanie odpowiedniej diety dla swojego dziecka jest dla Ciebie problematyczne, warto zasięgnąć rady profesjonalnego dietetyka

• Aktywność fizyczna – jest to nieodzowny element zdrowego stylu zżyciu, który warto wprowadzić od maleńkości. Pozwala nie tylko w spalaniu kalorii, ale także wzmacnia ciało i cały organizm. Warto szukać takich aktywności, które Twoje dziecko polubi i będzie z chęcią wykonywać.

Lekarz, który rozpozna otyłość u dziecka, może skierować go do poradni chorób metabolicznych lub ośrodka zajmującego się leczeniem otyłości. W niektórych przypadkach, konieczna może być wizyta u endokrynologa, który wyeliminuje hormonalne podłoże otyłości u dziecka.

Prawda jest taka, że zmiana stylu życia dziecka nie wystarczy. Podstawą jest zmiana stylu życia całej rodziny. Wsparcie rodziny to bardzo ważny element w skutecznej diecie dziecka. Rodzice powinni dawać przykład dziecku, jak zdrowo się odżywiać. W domu nie powinno być niedozwolonych produktów. Warto postawić na wspólną rodzinną aktywność fizyczną. Wycieczki rowerowe, spacery czy gry zespołowe – dzięki takiemu spędzaniu czasu, nie tylko wspieramy zdrowie całej rodziny, ale również budujemy silne więzi rodzinne.