Inhalacje z soli fizjologicznej na katar i zatoki - odpowiadamy na najczęstsze pytania

Jak zrobić inhalacje z soli fizjologicznej?

Jeżeli nie posiadasz inhalatora, możesz wykorzystać miskę z gorącą wodą i solą fizjologiczną. Unoszącą się parę należy wdychać w pozycji pochylonej z np. ręcznikiem na głowie, który zapobiegnie jej uciekaniu na boki.

Jakie stężenie NaCl wybrać do inhalacji z soli fizjologicznej?

Sól fizjologiczna to inaczej 0,9% roztwór chlorku sodu, który określa się jako izotoniczny. Wspomniane stężenie NaCl można wykorzystać do nawilżenia górnych dróg oddechowych, zmniejszenia obrzęku błony śluzowej oraz rozrzedzenia zalegającej wydzieliny. Jeżeli w przebiegu kaszlu i kataru mamy do czynienia z wydzieliną o dużej gęstości, warto sięgnąć po roztwory hipertoniczne chlorku sodu 3% lub nawet 5%. Mają one zastosowanie zwłaszcza w przypadku zapalenia zatok lub oskrzeli. Inhalacje solą fizjologiczną o wyższym stężeniu stosuje się też u osób chorych na mukowiscydozę.

Jak zrobić inhalacje z soli fizjologicznej inhalatorem?

Inhalacje najlepiej przeprowadzić za pomocą specjalnego urządzenia – inhalatora/nebulizatora, pozwalającego wytworzyć z płynnego roztworu chłodną mgiełkę, którą następnie należy wdychać przez ustnik lub maseczkę. 

Akcesoria do inhalacji solą – lepszy ustnik czy maseczka?

Asortyment pomocniczy do inhalatora (czyli akcesoria do inhalatorów) stanowią zwykle dwie  maseczki (mniejsza i większa) oraz ustnik.

• Maska najlepiej sprawdza się u niemowląt i małych dzieci. Obejmuje nos i usta, dzięki czemu aerozol łatwiej i skutecznej dociera do dróg oddechowych.
• Z ustnika natomiast powinna korzystać młodzież i dorośli. Sprawdza się on również u osób, dla których standardowa maska jest niewygodna lub odczuwają lęk przed zakładaniem czegokolwiek na twarz.

Kiedy konieczne jest podanie leku do górnych dróg oddechowych u małych dzieci, które jeszcze nie potrafią skoordynować oddechu z wziewem,  stosuje się tzw. komory lub tuby inhalacyjne. Pomagają ograniczyć starty substancji czynnej, a przez to optymalizują terapię.

Inhalator czy nebulizator?

Czy inhalator i nebulizator to to samo? Można odpowiedzieć na to pytanie dwojako - i tak, i nie.

• Inhalator to nazwa sprzętu, który umożliwia podanie soli fizjologicznej lub konkretnego leku bezpośrednio do dróg oddechowych. Znajduje zastosowanie w terapii infekcji górnych dróg oddechowych przy zapaleniu oskrzeli, płuc, zatok oraz chorób przewlekłych jak astma, POCHP, alergie, mukowiscydoza.
• Z kolei nebulizator to część inhalatora, do której wprowadza się lek. To tutaj dochodzi do rozpylenia podawanego leku do cząstek o pożądanej średnicy.

Często określenia inhalator i nebulizator używa się wymiennie, w końcu ich kluczowa funkcja jest taka sama - mają generować leczniczy aerozol.

Dowiedz się więcej o nebulizacji u dorosłych.

Jaki inhalator wybrać?

Fundamentalne znaczenie przy wyborze inhalatora ma wielkość generowanych przez niego cząstek.

• Mniejsze cząsteczki o wielkości od 3 do 1 µm przeznaczone są do terapii dolnych dróg oddechowych (płuc),
• średniej wielkości od 6 do 4 µm do terapii środkowych partii dróg oddechowych (tchawicy, oskrzeli),
• a większe o wielkości powyżej 7 µm do terapii górnych dróg oddechowych (zatok, krtani, gardła).

Do terapii domowych solą fizjologiczną, solą hipertoniczną lub najczęściej przepisywanymi lekami na receptę (sterydy, cholinolityki) jak najbardziej sprawdzi się inhalator pneumatyczny o dobrych parametrach rozproszenia cząsteczek (najbardziej uniwersalnie od 1 do 5 µm).

Ile powinna trwać inhalacja solą fizjologiczną? Ile razy dziennie można robić inhalacje z soli fizjologicznej?

Aby takie zabiegi były skuteczne, należy powtarzać je 2 – 3 razy na dobę w seriach po 10 – 15  minut (dzieci powinno się inhalować krócej – około 5 - 10 minut). Pamiętaj, żeby ostatni raz przypadał minimum 2 godziny przed snem.

Dawkowanie inhalacji z soli fizjologicznej czy przepisanych leków często ustala indywidualnie lekarz i to do jego rad powinniśmy się stosować w pierwszej kolejności. W niektórych przypadkach może wystarczyć tylko jedna inhalacja na dobę, a w poważniejszych konieczne będzie częstsze powtarzanie tego zabiegu.

Sprawdź, jak podać dziecku antybiotyk! 

Kiedy wiadomo, że inhalacja inhalatorem dobiegła końca?

Korzystając ze standardowego inhalatora pneumatyczno – tłokowego, sygnałem oznaczającym koniec inhalacji jest charakterystyczny dźwięk „bulgotania”. Świadczy on o tym, że płyn w nebulizatorze został już rozpylony. Po uniesieniu maseczki zobaczymy zanikającą mgiełkę.

Zadbaj o odpowiednią higienę podczas korzystania z inhalatora!

Po zakończonej inhalacji ustnik, maseczkę oraz nebulizator należy umyć ciepłą wodą z łagodnym detergentem i dokładnie wypłukać, a następnie pozostawić do wysuszenia. Jeżeli podczas inhalacji dodatkowo wykorzystywałeś leki, zwłaszcza sterydy, umyj twarz oraz jamę ustna, aby uniknąć powikłań w postaci grzybicy jamy ustnej lub chrypki.

Jak przeprowadzać inhalacje z soli fizjologicznej u poszczególnych „grup” pacjentów?

Ustalając ilość soli fizjologicznej niezbędnej do skutecznej inhalacji, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim wiek pacjenta.

• Inhalacje z soli fizjologicznej u niemowląt wykonuje się zwykle 2-3 razy dziennie. Wystarczą już 2 ml roztworu. Jeżeli dziecko nie lubi dźwięku inhalatora, można spróbować nebulizacji podczas snu. Po całym procesie należy oklepać plecki malucha. Najlepiej w tym celu ułożyć dziecko na swoich kolanach tak, żeby głowa znajdowała się wyżej niż pupa, uformować dłoń w daszek, a następnie poklepywać plecki od dołu do góry, omijając kręgosłup, nerki. Następnie należy spróbować odciągnąć rozrzedzoną wydzielinę z noska za pomocą gruszki do nosa dla dzieci lub specjalnego odkurzacza.

Sprawdź, jak wygląda inhalacja noworodka krok po kroku.

• Inhalacje z soli fizjologicznej dla dzieci wykonuje się analogicznie. Można zwiększyć ilość chlorku sodu do 3 ml. Jeżeli dziecko nie potrafi spokojnie siedzieć podczas inhalacji, warto spróbować zainteresować go bajką w telewizji lub wspólnie czytać ulubioną książeczkę. Podobnie jak w przypadku niemowląt po skończonej inhalacji oklepujemy plecki i odciągamy wydzielinę z nosa.
  
  
• Inhalacje z soli fizjologicznej u dorosłych powinny trwać około 10 minut. Objętość chlorku sodu, którą należy wlać do nebulizatora, to 5 ml. Wystarczy zatem zużyć zawartość całej ampułki.
  
  
• Inhalacje z soli fizjologicznej w ciąży to bardzo bezpieczne i naturalne rozwiązanie podczas przeziębienia. Aerozol chlorku sodu wprowadzony do organizmu na pewno nie wyrządzi dziecku żadnej krzywdy. To również skuteczna alternatywa dla wszelkiego rodzaju syntetycznych tabletek i syropów na katar i kaszel. Niektóre substancje czynne w nich zawarte mogą przenikać przez łożysko. Inhalacje w ciąży to również element profilaktyki zdrowotnej. Nawilżone błony śluzowe lepiej bronią się przez kontaktem z chorobotwórczymi patogenami. Poprawie ulega również samopoczucie i komfort oddychania przyszłej mamy.

Inhalacje z soli fizjologicznej - przeciwwskazania

Inhalacja roztworem soli fizjologicznej nie jest wskazana u osób cierpiących na:

• przewlekłe choroby układu oddechowego (nowotwory, gruźlicę),
• ropne zapalenie migdałków lub zatok,
• krwotoki z dróg oddechowych,
• ciężką niewydolność krążeniową,
• niewydolność oddechową niezwiązaną ze skurczem oskrzeli.

Inhalacje z soli fizjologicznej – na co jeszcze zwrócić uwagę?

• Inhalacje z soli fizjologicznej na noc nie są nigdy dobrym pomysłem. Może dojść do nagromadzenia i spływania do gardła rozrzedzonej wydzieliny, która będzie utrudniać spokojny sen. Organizm naturalnie będzie próbował pozbyć się płynu z dróg oddechowych, co może skutkować uporczywym kaszlem. Każdy przyzna, że sen jest naszym sprzymierzeńcem, zwłaszcza w czasie choroby, więc lepiej o niego dobrze zadbać. W nocy dochodzi do regeneracji tkanek, układ odpornościowy mobilizuje się do walki, a dzięki temu szybciej wracamy do zdrowia.
  
  
• Inhalacje u dzieci powinno przeprowadzać się między posiłkami, najlepiej dwie godziny po jednym oraz pół godziny przed kolejnym posiłkiem. Nebulizacja tuż po lub przed jedzeniem może powodować mdłości i wymioty u maluchów.
  
  
• Po otwarciu ampułki z solą fizjologiczną należy ją wyrzucić, nawet jeśli nie wykorzystaliśmy całej zawartości. Otwarty pojemnik może zostać zanieczyszczony drobnoustrojami, które znajdują się w powietrzu. Wprowadzenie do dróg oddechowych chorobotwórczych mikroorganizmów może spowodować poważną infekcję. Wilgotne środowisko panujące wewnątrz oskrzeli i płuc sprzyja namnażaniu patogenów.

Źródła:

1. Olga Wronikowska, Barbara Budzyńska, Inhalacja i nebulizacja – zasady, rodzaje i bezpieczeństwo terapii, Aptekarz Polski, 03/2019.
2. https://ptfarm.pl/pub/File/FP/4_2009/14%20%20nebulizacja.pdf. [dostęp 25.11.2020].
3. Sybilski A.; Nebulizacja w pytaniach i odpowiedziach W: Terapia, nr 6 z. 2 (324), 2015.