Skąd bierze się chrapanie? Przyczyny i metody leczenia

Kinga Zawiłowicz dodaje:

„Chrapanie pojawia się, gdy w trakcie snu powietrze nie przemieszcza się swobodnie przez nos i usta podczas wdechu i wydechu. Jeżeli drogi oddechowe są częściowo zwężone lub podniebienie miękkie zablokowane, migdałki oraz język zaczynają wibrować podczas oddychania i wydawane są dźwięki. Może to być ciche świszczenie lub głośne burczenie, parskanie”.

Niestety, czasami dochodzi do zatrzymania tego przepływu i wtedy mamy do czynienia z bezdechem sennym, a ten niestety nie jest już taki bezproblemowy. Prowadzi do nieprawidłowego dotlenienia mózgu, serca, nerek czy wątroby. W wyniku tego odczuwasz zmęczenie i niewyspanie. Po dłuższym czasie występowania bezdechu uaktywnia się arytmia, nadciśnienie, a nawet zawał.

Chrapanie – przyczyny i skutki

Kinga Zawiłowicz pisze:

­„Objaw ten dotyczy zarówno u niemowląt, jak i osób dorosłych. Przyczyny są różne, związane między innymi z anatomią, wiekiem, płcią, sposobem odżywiania oraz nawykami życiowymi, a także stanem Twojego zdrowia. Do skutków chrapania należy suchość lub ból gardła występujący po przebudzeniu, zmęczenie, osłabiona koncentracja, rozdrażnienie oraz niewyspanie związane z budzeniem się w ciągu nocy. Jeżeli chrapanie pojawia się co jakiś czas, nie jest to dla Ciebie niebezpieczne. Jednak gdy występuje często, może być to objaw innej choroby – bezdechu sennego, który prowadzi do powstania różnych problemów zdrowotnych. 

Chrapanie u dzieci

Jest to powszechnie spotykane zjawisko. Zaobserwuj, jakie są przyczyny chrapania dziecka. Może być to związane między innymi z przerośniętym migdałem, krzywą przegrodą nosa, a także jego zatkaniem wskutek przeziębienia lub alergii. Gdy chrapanie występuje regularnie, a Twoje dziecko jest niewyspane, ma problemy z koncentracją, poci się, budzi w nocy oraz oddycha przede wszystkim przez usta, udaj się z nim do lekarza, aby poznać przyczynę tych dolegliwości. Przeczytaj: Moje niemowlę chrapie! Co robić?

Chrapanie w ciąży 

Często kobiety, które wcześniej nie miały problemów z chrapaniem, zaczynają robić to w ciąży. W większości przypadków to stan przejściowy. Związane jest to z zatrzymaniem wody w organizmie, zwiększeniem masy ciała oraz tkanki tłuszczowej, uciskiem na przeponę lub zmianami hormonalnymi. Chrapanie u kobiet ciężarnych staje się groźne, gdy zaczyna się bezdech senny. Przy takiej okoliczności koniecznie skonsultuj się z lekarzem. 

Dlaczego chrapiemy? Czym jest bezdech senny?

Wyróżniamy następujące powody chrapania:

• Ukształtowanie jamy ustnej – powiększone migdały, krzywa przegroda lub polipy w nosie mogą być przyczyną powstania problemów z przepływem powietrza w drogach oddechowych. Dodatkowo duży język lub długie miękkie podniebienie zmniejszają otwór między nosem a gardłem, co utrudnia oddychanie. 
• Wiek – chrapanie nasila się wraz z wiekiem, ponieważ dochodzi do osłabienia napięcia mięśni, co powoduje zakłócenie przepływu powietrza w drogach oddechowych.
• Płeć – chrapanie dotyczy częściej u mężczyzn niż u kobiet.
• Nadwaga – na problemy z oddychaniem oraz chrapanie cierpią osoby ze zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej w okolicy gardła, przez co powstaje ucisk na drogi oddechowe.
• Spożywanie alkoholu – alkohol rozluźnia mięśnie dróg oddechowych, a co za tym idzie, zaczynają się problemy z przepływem powietrza przez nos, usta i gardło.
• Nikotyna – w wyniku palenia powstają obrzęki oraz stany zapalne dróg oddechowych.
• Inne choroby – Zatkany nos w trakcie alergii lub przeziębienia przyczyniają się do problemów z oddychaniem.
• Stosowanie leków – leki uspakajające rozluźniają mięśnie dróg oddechowych”.

Chrapanie a bezdech senny

Kinga Zawiłowicz kontynuuje:

„Osoby, które chrapią, mogą odczuwać objawy choroby zwanej bezdechem sennym. Schorzenie to związane jest zaburzeniami oddychania występujące w trakcie snu. Polega na głośnym chrapaniu, a następnie kilkusekundowej, powtarzającej się pauzie w oddychaniu. Przy ponownym złapaniu oddechu pojawia się krztuszenie, parskanie, świsty lub sapanie. Dodatkowo chory niejednokrotnie budzi się w nocy, jest senny w ciągu dnia, cierpi na bóle głowy, zaburzenia koncentracji. Długotrwały bezdech senny prowadzi do ciężkich schorzeń”.

Pierwszym punktem, który powinien być zaliczony przy pozbywaniu się chrapania to wprowadzenie kilku modyfikacji w Twoim życiu. Nierzadko to sam styl życia i Twoje nawyki są powodem chrapania. Kilka drobnych zmian całkowicie niweluje ten problem.

Domowe sposoby na chrapanie:

1. Śpij na boku! Gdy śpisz na plecach, chrapanie się nasila. Dochodzi wtedy do opadania języka, a co za tym idzie, otwarcia ust i zwężenia szczeliny gardła.
2. Przygotuj sobie odpowiednio miejsce do spania. W tym przypadku, zadbaj o poduszkę, która zapewni prawidłowe ułożenie głowy (najlepsza będzie płaska) i o temperaturę w sypialni, która powinna wynosić 18-21 stopnie C oraz wilgotność ok. 50%. Pamiętaj o wietrzenie pokoju, w którym śpisz. Wszystko to polepszy Twój sen i zapewni lepszą regenerację!
3. Zadbaj o odpowiednią wilgotność powietrza w trakcie snu – suche powietrze podrażnia błonę śluzową nosa i gardła.
4. Jeśli masz problemy z wagą ciała – ruszaj się i zadbaj o odpowiednią dietę. To bardzo ważne, bo niestety nadwaga jest głównym powodem chrapania. 
5. Staraj się nie spożywać alkoholu i nie palić papierosów – badania wykazały, iż długotrwałe palenie zwiększa częstotliwość chrapania. 
6. Odwiedź również aptekę i zaopatrz się w preparaty ułatwiające oddychanie. W tej chwili jest ich wiele do wyboru i są bardzo pomocne. Mogą być w formie aerozolu do gardła lub nosa oraz w postaci listków przyklejanych na nos.

Medyczne sposoby na chrapanie

Kinga Zawiłowicz pisze:

„Do źródeł problemów z chrapaniem należy także przekrwienie błony śluzowej nosa lub zapalenie zatok. Aby udrożnić drogi oddechowe, zastosuj leki na katar w formie aerozolu, które obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęk. W aptece dostępne są również tabletki na zatoki, które zwalczając katar, udrażniając nos, co poprawi przepływ powietrza przez drogi oddechowe.

Gdy powodem chrapania jest nadmierna masa ciała, powinieneś zrzucić zbędne kilogramy przy pomocy odpowiedniej diety oraz ćwiczeń. Suplementy na odchudzanie dodatkowo poprawią Twój metabolizm oraz zmniejszą apetyt. Jeśli borykasz się z chrapaniem, a przy tym palisz papierosy, z pewnością pomoże Ci rzucenie nałogu. Wspomóż się, stosując preparaty na rzucenie palenia. 

Utrudnione oddychanie może być wynikiem kataru pojawiającego się w trakcie alergii. Pozbądź się alergenów z sypialni, szczególnie roztoczy kurzu domowego i sierści zwierząt, aby zmniejszyć reakcję alergiczną. Możesz także zastosować preparaty przeciwhistaminowe, które zwalczą katar i ułatwią oddychanie w trakcie snu. Najczęściej lek na chrapanie znajdziesz w aptece pod postacią aerozolu. Takie farmaceutyki zawierają naturalne składniki, które nawilżają tkanki miękkie jamy ustnej, co zmniejsza wibrację i likwiduje chrapanie. Kupisz je również w formie tabletek lub listków doustnych”.

Chrapanie – leczenie u lekarza laryngologa

Czasami jednak powyższe sposoby na chrapanie nie są skuteczne, a wtedy konieczna będzie wizyta u laryngologa. Lekarz sprawdzi stan Twoich dróg oddechowych, zbada np. obecność polipów, przerost migdałków czy prawidłową budowę przegrody nosowej i podejmie odpowiednie kroki. Może także zlecić polisomnografię, która pozwala na wykrycie ewentualnych zaburzeń w trakcie snu. Sprawdź także: Zaburzenia snu: jak ich uniknąć i w końcu się wyspać?

Lekarz prawdopodobnie zaproponuje Ci leczenie w postaci specjalnego aparatu lub maski tlenowej. Aparat zakładasz na zęby, w wyniku czego żuchwa wysuwa się w przód i w dół, a język umiejscawia się bardziej z przodu, co zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza. Maskę tlenową natomiast ubierasz na nos i usta. Dostarcza ona do organizmu powietrze pod zwiększonym ciśnieniem, co rozszerza zwężone gardło i niweluje bezdech oraz chrapanie.

Chrapanie – leczenie zabiegowe

Czasami nieuniknione okazuje się zabiegowe leczenie chrapania. W tym przypadku wszystko zależy od miejsca występowania dysfunkcji, czyli od nosa, migdałków czy języka. Jeśli masz problem z krzywą przegrodą, specjalista może skierować Cię na jej korektę, czyli tzw. septoplastykę. W przypadku nieprawidłowości w obrębie podniebienia czeka Cię snoreplastyka iniekcyjna, która wzmocni Twoje podniebienie, usztywni jego tkanki i obniży zdolności do wibracji podczas oddychania.

Gdy przerośnięte migdałki zaburzają przepływ powietrza podczas snu, prawdopodobnie zostaną usunięte. To samo spotka polipy obecne w Twoim nosie (polipektomia endoskopowa). Sprawdź, co działa na częste infekcje u dorosłych − czy wycięcie migdałków pomoże?

Innymi zabiegami, na jakie musisz być gotowy na użycie diodowego lasera kontaktowego, który usuwa nadmiar tkanek w obrębie małżowin nosowych lub podniebienia, lub technikę pillar, polegającą na umieszczeniu usztywniających implantów w podniebieniu.

Leczenie chrapania – problem z głowy raz na zawsze?

Niestety, zlikwidowanie przyczyny chrapania nie oznacza, że problem nie powróci. Dzieje się tak, ponieważ elementy twarzoczaszki, jakie biorą udział w chrapaniu (m.in. język i podniebienie miękkie), są strukturami podatnymi na zmiękczenie i stają się zwiotczałe po pewnym czasie. Dlatego efekty wszystkich tych zabiegów utrzymują się tylko przez pewien czas (nawet do 10 lat), a nie przez całe życie. Możesz je oczywiście powtórzyć, gdy pojawi się taka potrzeba.

Jeśli masz problem z chrapaniem, nie bagatelizuj tego objawu. Od większości przyczyn, np. nadwagi, używek, lub krzywej przegrody nosowej jesteś w stanie się uwolnić. Pamiętaj, że nieleczona choroba może przerodzić się w bezdech senny, który jest niezwykle groźny dla zdrowia. Gdy znajdziesz dla siebie skuteczny sposób na chrapanie, z pewnością poprawisz jakość Twojego snu.

Źródła:

1. Pływaczewski R., Niżankowska-Jędrzejczyk A., Mejza F., Obturacyjny bezdech senny (OBS), Medycyna Praktyczna, Kraków 2020,

2. Why Do People Snore? Answers for Better Health, John Hopkins Medicine, https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/why-do-people-snore-answers-for-better-health, (dostęp 16.01.22),

3. Tafil-Klawe M., Klawe J., Chrapanie, PZWL, Warszawa 2005.