Zaburzenia snu – przyczyny, objawy i leczenie

2. 2. 2023 · 6 minut czytania

Zaburzenia snu mogą się wiązać z nieprawidłowym czasem jego trwania lub niepożądanymi zachowaniami występującymi w trakcie odpoczynku. Sprawdź, co warto wiedzieć na ten temat!

Ewelina Zygmunt
Ewelina Zygmunt
Zaburzenia snu – przyczyny, objawy i leczenie

Sen to podstawowy element fizjologii każdego z nas - u dorosłego człowieka zajmuje niemal 30% całego życia. Dane pokazują, że nawet do 40% dorosłych osób może cierpieć na zaburzenia snu związane z nieprawidłowym czasem jego trwania, czy niepożądanymi zachowaniami w trakcie nocnego odpoczynku. Co powoduje zaburzenia snu? Jak je leczyć? Jak zadbać o dobry sen? Sprawdź!

Zaburzenia snu - co to jest?

Kłopoty ze snem należą do zaburzeń rytmów dobowych. To jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Zaburzenia snu zostały sklasyfikowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych stworzonej przez WHO. Występują pod dwoma kodami jako:

  • Organiczne zaburzenia snu (G47) - są objawami innego schorzenia psychicznego lub somatycznego. Do tej grupy zaliczamy: bezsenność (stanowi najczęstszą przyczynę zaburzeń snu), hipersomnię (odczuwanie wzmożonej senności, pomimo przespanej nocy), narkolepsję (nadmierna senność w ciągu dnia), zaburzenia rytmu snu i czuwania (np. w wyniku pracy zmianowej) oraz bezdech senny,
  • Nieorganiczne zaburzenia snu (F51) stanowią odrębne schorzenie wywołane czynnikami emocjonalnymi - bezsenność nieorganiczna, hipersomnia nieorganiczna, lunatyzm, lęki nocne i koszmary senne.
Zaburzenie snu przyczyny

Zaburzenia snu - przyczyny

Prawidłowy senpowinien trwać nieprzerwanie ok. 7-8 godzin. Jego nadmiar bądź niedobór prowadzą do niekorzystnych skutków dla całego organizmu. Ze względu na przyczyny zaburzenia snu dzieli się na: bezsenność pierwotną (samoistną) oraz bezsenność wtórną (objaw innych problemów zdrowotnych). W przypadku pierwotnych zaburzeń snu najczęstsze przyczyny to:

  • Uwarunkowania genetyczne osoba doświadczająca problemów już od dzieciństwa zdradza symptomy zaburzeń snu jest on płytki, przerwany i krótki. Wraz z wiekiem zaburzenia przybierają na sile i przyjmują postać przewlekłą,
  • Niezdrowy tryb życia praca zmianowa, częste podróże do różnych stref czasowych mogą objawiać się całkowitą zmianą dotychczasowego trybu snu,
  • Nadmierne spożycie substancji pobudzających, napojów kofeinowych, alkoholu i narkotyków,
  • Czynniki psychofizjologiczne związane z trudną sytuacją życiową, np. stres w pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby,
  • Wzmożona aktywność fizyczna tuż przed snem,
  • Używanie przed snem urządzeń elektronicznych telefonu, komputera itp.

Równie powszechną grupą są następstwa chorobowe, będące objawem innych schorzeń psychicznych i somatycznych, np. depresji, uzależnienia od leków i używek, przewlekłych zespołów bólowych oraz zaburzeń metabolicznych i endokrynologicznych Wymagają odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia leczenia. Zaburzenia snu mogą wynikać również z obturacyjnego bezdechu sennego. Powtarzające się bezdechy powodują m.in.: zmęczenie, problemy z koncentracją i nadciśnienie tętnicze. Do objawów występujących w nocy należy głośne chrapanie. Problem ten łagodzą leki na chrapanie.

Na zaburzony rytm snu często cierpią kobiety ciężarne. Bezsenność w ciąży może pojawić się już w pierwszym trymestrze, jednak najbardziej uaktywnia się pod koniec ciąży. Na powyższy stan wpływa wiele czynników, m.in.: zmiany hormonalne, zwiększona potrzeba korzystania z toalety, dolegliwości żołądkowe oraz bóle kręgosłupa.

Zaburzenia snu - objawy

Osoby doświadczające problemów ze snem często skarżą się na:

  • Uczucie obniżonej jakości (sen nie przynosi odpoczynku),
  • Trudności z inicjacją snu (czas od położenia się do zaśnięcia przekracza 45 minut),
  • Wczesne budzenie się i niemożność ponownego zaśnięcia,
  • Kłopoty z koncentracją, trudności w zapamiętywaniu informacji,
  • Senność w ciągu dnia,
  • Obniżoną wydajność w pracy,
  • Rozdrażnienie i wahania nastroju,
  • Brak motywacji i chęci do działania,
  • Bóle głowy,
  • Niepokój i stany lękowe związane ze snem,
  • Drażliwość, agresję oraz impulsywność.
Zaburzenie snu objawy

Leczenie zaburzeń snu

Wdrożenie skutecznej terapii zaburzeń snu musi być poparte wcześniejszym rozpoznaniem podłoża oraz charakteru schorzenia. Diagnostyka w pierwszej kolejności obejmuje szczegółowy wywiad lekarski, uwzględniający:

  • Czas występowania zaburzeń, ich nasilenie, objawy oraz konsekwencje dla pacjenta,
  • Czynniki zewnętrzne, które mogą wpływać na jakość i długość snu (pora kładzenia się spać, codzienne aktywności, dieta oraz warunki mieszkaniowe),
  • Choroby towarzyszące, wpływające na parametry snu - nowotwory, astma, bezdech senny, nadciśnienie tętnicze, choroby metaboliczne, depresja, schizofrenia i wiele innych.

Leczenie zaburzeń snumoże wymagać połączenia terapii u psychoterapeuty, terapii farmakologicznej oraz modyfikacji codziennych nawyków. Sposób leczenia dobierany jest indywidualnie do każdego pacjenta po uwzględnieniu przyczyn i objawów. 

  • U osób, które na co dzień doświadczają przewlekłego stresu i z tego powodu cierpią na zaburzenia snu, konieczne może być wdrożenie leków przeciwlękowych czy leków na uspokojenie
  • W przypadku lekkich problemów ze snem lekarz może zalecić leki nasenne bez recepty lub leki na zmęczenie
  • Bardzo dobrym sposobem jest sięgnięcie po zioła na bezsenność. Naturalne zioła na sen są bezpieczne i skuteczne. Wśród nich największą popularnością cieszy się wyciąg z melisy i lawendy, które już od pokoleń znane są jako doskonały środek uspokajający i ułatwiający zasypianie. Stan głębokiego relaksu pozwala osiągnąć również zielona herbata, co zawdzięcza l-teaninie. L-teanina jest dostępna w kilku postaciach, np. w formie gotowych do spożycia kapsułek.

Równie ważne są działania dotyczące higieny snu - praca nad uregulowaniem rytmu dnia oraz wdrożenie właściwych nawyków. Wiedza na temat tego, jak spać zdrowo, pozwoli znacząco poprawić Twoją jakość snu, co przełoży się na lepsze samopoczucie, zdrowie oraz kondycję fizyczną. Praktyki mające na celu poprawę jakości snu obejmują:

  • Unikanie lub ograniczanie drzemek,
  • Unikanie obfitych posiłków oraz stosowania używek tuż przed snem,
  • Przygotowanie sypialni do snu - regularne wietrzenie do temperatury. max. 21 stopni Celsjusza,
  • Ograniczenie, a najlepiej całkowita rezygnacja z elektroniki min. 2 godziny snem
  • Praktykowanie relaksujących ćwiczeń, np. medytacji, jogi.

Zaburzenia snu - jakie badania?

Ustalenie dokładnej przyczyny zaburzeń snu wymaga wykonania specjalistycznych badań. 

  • W pierwszej kolejności pomocne może być prowadzenie tzw. dzienniczka snu, który pacjent powinien wypełniać codziennie rano po przebudzeniu. Wpisuje się w nim informację dotyczące godziny położenia się do łóżka, godziny wstania z łóżka, liczby przespanych godzin oraz czasu, który upłynął od momentu położenia się do zaśnięcia. Wypełniony dzienniczek stanowi istotną informację dla lekarza i decyduje o dalszych badaniach. 
  • Kiedy istnieje podejrzenie, że zaburzenia snu mogą wynikać z czynników organicznych, specjalista kieruje pacjenta na badania obrazowe - najczęściej jest to tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy. Innymi zalecanymi testami są badania laboratoryjne krwi, EKG oraz elektroencefalografia (EEG) - monitorowanie czynności elektrycznej mózgu.
  • W razie potrzeby pacjent poddawany jest również konsultacji z lekarzami innych specjalności: neurologiem, pulmonologiem czy laryngologiem. 
Zaburzenie snu skutki

Zaburzenia snu - skutki

Trwające przez dłuższy okres zaburzenia snu wywołują szereg niekorzystnych skutków fizjologicznych dla wielu układów organizmu. 

  • Jednym z następstw może być osłabienie układu odpornościowego, co skutkuje większą podatnością na infekcję, zwłaszcza spowodowane wirusami i bakteriami.
  • Niska jakość snu przynosi również konsekwencje dla układu pokarmowego - zaburzeniu ulega cykl trawienia. Mogą wówczas wystąpić przewlekłe biegunki, zaparcia. 
  • Słabe wysypianie się może doprowadzić do zespołu chronicznego zmęczenia. Schorzenie daje objawy przypominające zaburzenia depresyjne. 
  • Osoby niewyspane mają większą podatność na choroby somatyczne i psychiczne. Są mniej odporne na stres, a osłabiona koncentracja powoduje spadek zdolności zapamiętywania i koncentrację, co przekłada się np. na jakość pracy. 
  • Inne skutki przewlekłej bezsenności to m.in.: spadek popędu płciowego, a także zwiększone ryzyko chorób, takich jak cukrzyca, otyłość, nadciśnienie i choroby serca.

Podsumowanie

Bezsenność jest dla pacjentów poważnym problemem, który bezpośrednio przekłada się na spadek jakości życia. Jeśli doświadczasz zaburzeń snu, które zakłócają codzienne funkcjonowanie i negatywnie wpływają na jakość życia, to dobry moment, by poszukać pomocy. Tylko właściwa terapia obejmująca przyczynę schorzenia może przynieść pożądany efekt, który pozwoli na normalne funkcjonowanie i satysfakcjonujący sen nocą.

Źródła:
 
  1. A. Prusiński, Neurologia Praktyczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015
  2. W. Szelenberg, Standardy leczenia bezsenności Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem, Sen 2006, Tom 6, Supl. A.
  3. Zaburzenia snu i czuwania pod red. M. Skalskiego, American Psychiatric Association, https://edraurban.pl/ssl/book-sample-file/zaburzenia-snu-i-czuwania-dsm-5-selections/pdf/dsm-5_zaburzenia_snu_i_czuwania.pdf, [dostęp: 10.02.2023]

    Więcej artykułów na ten temat

    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije w stronę ginekologii i położnictwa, a także endokrynologii. W szczególności interesuje mnie wpływ zdrowej diety na gospodarkę hormonalną człowieka. W wolnych chwilach lubię gotować i testować nowości kosmetyczne. Uwielbiam podróże, dobre jedzonko oraz jogę.
    Przeczytaj więcej od tego autora
    O autorze
    Ewelina Zygmunt
    Ewelina Zygmunt
    Jestem lekarzem w trakcie stażu podyplomowego, który odbywam w Wojskowym Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie. Choć jeszcze nie podjęłam ostatecznej decyzji co do wyboru specjalizacji, to moje serduszko bije...
    Przeczytaj więcej od tego autora