Zespół jelita drażliwego – dieta pomaga w leczeniu! Poznaj jej zasady

Istnieją co najmniej dwie postaci choroby, jaką jest zespół jelita drażliwego. Niestety, choroba ta jest nieuleczalna. Jedna z nich to postać biegunkowa, a druga − zaparciowa. Co pomoże na zespół jelita drażliwego? Dieta! Oto diety na obydwa rodzaje choroby. Czym się różnią? Co jeść?

Zespój jelita drażliwego – co to jest?

Zespół jelita drażliwego, znany także pod angielskim skrótem IBS, to przewlekła choroba przewodu pokarmowego o nieznanej przyczynie. Charakteryzuje się występowaniem bólu brzucha i zaburzeń rytmu wypróżnień. Żeby zdiagnozować tę chorobę, lekarz musi wykluczyć u Ciebie najpierw wszystkie inne schorzenia, które mogą powodować występowanie takich objawów. To właśnie dlatego rozpoznanie IBS zajmuje sporo czasu. Szacuje się, że zespół jelita drażliwego może występować nawet u 20% ludzi na świecie, z czego około 75% stanowią kobiety.

Można wyróżnić 2 główne typy zespołu jelita drażliwego, tj. zaparciowy i biegunkowy, oraz typ mieszany (w którym naprzemienne występują biegunki i zaparcia).

Dieta przy zespole jelita drażliwego

Monika Kaczorek pisze:

„W diecie osób z jelitem drażliwym bardzo istotne jest indywidualne podejście. Dieta przy zespole jelita drażliwego powinna być skomponowana z produktów, które nie wywołują dolegliwości, a jednocześnie być urozmaicona i odżywcza. W zależności od postaci choroby, czy też stopnia jej zaawansowania, zalecenia żywieniowe będą się różnić. Dlatego też należy obserwować reakcje organizmu i dostosowywać sposób żywienia do aktualnych dolegliwości. Dieta odgrywa znaczącą rolę w łagodzeniu objawów IBS, dlatego też warto wiedzieć jak wspomóc nią leczenie i poprawić samopoczucie”.

 Ogólne zasady diety przy zespole jelita drażliwego

1. Twoje posiłki powinny być łatwostrawne, bo duże i ciężkie porcje bardzo często nasilają występujące objawy.

Monika Kaczorek ostrzega:

„Masz jelito drażliwe? Co jeść? To, czego powinieneś unikać, to potrawy tłuste, smażone na głębokim oleju. Staraj się stosować odpowiednią obróbkę technologiczną: gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie, grillowanie i smażenie na bardzo małej ilości tłuszczu”.

1. Dokładnie obserwuj, po zjedzeniu czego występują u Ciebie objawy. Najlepszą metodą jest skrupulatne prowadzenie dziennika żywieniowego oraz zapisywanie intensywności objawów. Pomoże Ci w tym wykwalifikowany dietetyk.
2. Jedz częściej i w równych odstępach czasowych. Najlepiej spożywać 4-6 niewielkich objętościowo posiłków. Postaraj się spożywać je w spokojnej atmosferze i bez pośpiechu.

Monika Kaczorek rozwija temat:

1. „Masz jelito drażliwe? Czego nie jeść? U większości osób z IBS, źle tolerowane są produkty wzdymające, takie jak warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brokuł) i cebulowe (cebula, czosnek, por). Często też dolegliwości wywołują: mleko i produkty mleczne zawierające laktozę, świeże jabłka, śliwki, gruszki i czereśnie. Pamiętaj, że nie oznacza to, że u każdego dieta przy IBS nie może tych produktów zawierać. Obserwuj swoje reakcje – często ilość oraz obróbka technologiczna ma kluczowe znaczenie. Dla przykładu: całe świeże jabłko wywołuje dolegliwości, ale już ⅓ sztuki w formie duszonej, bez skórki, nie powoduje złego samopoczucia. Jeżeli nie tolerujesz laktozy, wprowadź produkty mleczne bezlaktozowe”.
2. Spożywaj około 2 litrów płynów dziennie − nie mniej! Dzięki temu uzupełnisz straty wody, które towarzyszą biegunkom. Picie większej ilości płynów pomoże Ci też uniknąć zaparć. Wybieraj płyny niesłodzone, takie jak: woda, herbaty owocowe czy napary ziołowe. Ograniczaj napoje kofeinowe (kawę, herbatę) i pij je w ilości, które nie powodują u Ciebie dolegliwości. Możesz także rozważyć leki na zaparcia albo leki na biegunkę, w zależności od formy choroby, ale nie zastąpią one odpowiedniej ilości płynów!

Przeczytaj artykuł „Ile wody dziennie warto pić? Jak nawodnić organizm latem?” i nie popełniaj błędów!

1. Lepiej zrezygnuj ze spożywania alkoholu i palenia papierosów.

Monika Kaczorek kontynuuje:

1. „Ogranicz produkty wysoko przetworzone, takie jak słodycze, słone przekąski, potrawy typu fast-food czy produkty z proszku. Czytaj składy produktów i unikaj tych, które mają dużo dodatków, słodziki z końcówką „ol” (np. sorbitol), duże ilości cukru oraz soli.
2. Zarówno w postaci biegunkowej, jak i zaparciowej, polecany jest błonnik pokarmowy o frakcji rozpuszczalnej. Znajdziesz go w produktach roślinnych, takich jak nasiona babki (płesznik, jajowatej), ziemniaki, truskawki i cytrusy. Ilość błonnika oraz rodzaj produktów roślinnych, z których go dostarczysz, powinny być dostosowane do Twojej indywidualnej tolerancji. Błonnik wspiera mikroflorę jelitową i stanowi formę naturalnego prebiotyku. Oprócz prebiotyków warto także wspierać jelita odpowiednią probiotykoterapią. Dostępne są probiotyki dla dorosłych ze specjalnymi rodzajami szczepów prebiotycznych, przeznaczonych dla osób z IBS, np. suplement diety Sanprobi IBS.
3. IBS to schorzenie, które wymaga podejścia holistycznego. Pozytywny wpływ ma nie tylko dieta, ale też odpowiednio dostosowana aktywność fizyczna, redukcja poziomu stresu, dobre kontakty międzyludzkie oraz farmakoterapia. Z preparatów dostępnych na rynku warto wdrożyć te, które łagodzą uczucie pełności, np. tabletki na wzdęcia. Leki na zespół jelita drażliwego to m.in. produkty zawierające ekstrakt z mięty pieprzowej, takie jak suplement diety Ibs Farm czy Simethicon Dr. Max. Dobrym wyborem może też być Ibesan lub węgiel aktywowany Dr. Max.

Postać zaparciowa jelita drażliwego – co jeść, na co szczególnie należy zwrócić uwagę?

Co jeżeli cierpisz na zaparciową postać IBS? Dieta opiera się na stopniowym zwiększaniu ilości błonnika w diecie, aż do momentu dobrej jego tolerancji. Błonnik pokarmowy znajdziesz w produktach pełnoziarnistych, takich jak: pieczywo razowe, gruboziarniste kasze (gryczana, pęczak, bulgur), naturalne płatki zbożowe (owsiane, gryczane), ryż brązowy czy makaron pełnoziarnisty.  W każdym posiłku powinny znaleźć się dobrze tolerowane warzywa oraz owoce. Warto zacząć od warzyw gotowanych lub owoców duszonych i stopniowo wprowadzać coraz więcej ich surowych wariantów do jadłospisu. Warto wprowadzić także orzechy, pestki i nasiona, m.in. siemię lniane.

Dowiedz się więcej i przeczytaj artykuł „Siemię lniane na zaparcia − domowy sposób na dobre trawienie!”.

Postać biegunkowa jelita drażliwego – co jeść, na co szczególnie należy zwrócić uwagę?

Dieta na zespół jelita wrażliwego w postaci biegunkowej powinna przede wszystkim ograniczać spożywane ilości błonnika, szczególnie jego frakcji nierozpuszczalnej. Polecane są więc produkty zbożowe oczyszczone: pieczywo oczyszczone jasne, makaron pszenny, drobne kasze (jaglana, drobna jęczmienna), płatki owsiane i ryż biały. Należy wybierać dobrze tolerowane warzywa i owoce, najlepiej w formie gotowanej lub duszonej. Warto także obierać je ze skórki oraz pozbawiać twardych włókien i pestek”.

Zobacz, dlaczego warto jeść kasze!

Dieta Low FODMAP – dieta eliminacyjna, która może pomóc w leczeniu

Cierpisz na zespół jelita drażliwego? Czego nie jeść? Badania pokazują, że skuteczna może być dieta Low FODMAP, czyli dieta uboga w fermentujące w jelicie węglowodany, takie jak fruktany, galaktooligosacharydy, laktoza, fruktoza i poliole (sorbitol, mannitol, ksylitol). Tej diety nie stosuje się przez całe życie. W pierwszym okresie eliminuje się produkty bogate w FODMAP (trwa on około 6 − 8 tygodni).

Monika Kaczorek zaznacza:
„Kiedy objawy ustępują, powoli wprowadza się z powrotem wcześniej wykluczone produkty, najlepiej pod kontrolą dietetyka i z użyciem dzienniczka żywieniowego. Dieta Low FODMAP nie przynosi jednak efektów u wszystkich pacjentów. Jeżeli po około 6 tygodniach taka dieta dla jelita wrażliwego nie będzie skuteczną metodą zmniejszenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, należy z niej zrezygnować”.

Zainspiruj się i przeczytaj artykuł „Dieta low FODMAP – przepis na sałatkę z łososiem w roli głównej”.

Dieta przy zespole jelita drażliwego – zapamiętaj!

Monika Kaczorek podsumowuje:
„Chorujesz na zespół jelita drażliwego? Dieta odgrywa istotną rolę w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Pamiętaj, że powinna być ona dostosowana do Twoich aktualnych dolegliwości. Bez względu na to, czy masz postać biegunkową, zaparciową czy mieszaną, powinieneś prowadzić dzienniczek żywienia. Powinien on uwzględniać wszystkie spożyte produkty, ich porcje, dolegliwości z nimi związane (wzdęcia, biegunka, zaparcia, zgaga) oraz ogólne samopoczucie (stres, relaks, napięcie)”.

Źródła:

1. Ebook Portal diety NFZ, Żywienie w zespole jelita drażliwego IBS, adres: diety.nfz.gov.pl dostęp: 20.11.2021r
2. Spiller R., How do FODMAPs work?, J Gastroenterol Hepatol, 2017
3. Gałęcka M., Mikrobiota, czyli zdrowie zaczyna się w jelitach, odżywianie a zdrowie jelit, PZWL, 2021