Bóle menstruacyjne – jak poradzić sobie z bolesną miesiączką?

Bóle menstruacyjne to problem, który dotyczy wielu kobiet. Nie należy go bagatelizować, zwłaszcza kiedy nasilone dolegliwości występują przez cały okres i nie reagują na standardowe leczenie przeciwbólowe. W takim przypadku konieczna jest wizyta u ginekologa w celu wykluczenia chorób mogących objawiać się bólem podczas menstruacji, takich jak endometrioza. Poznaj sposoby radzenia sobie z bolesną miesiączką!

Silne bóle miesiączkowe – przyczyny

Ból związany z miesiączką, czyli dysmenorrhea, to częsta przypadłość, dotykająca nawet co drugą kobietę, zaliczana do grupy zaburzeń miesiączkowania. Różni się stopniem nasilenia, czasem trwania, objawami towarzyszącymi, a także reakcją na stosowane leczenie farmakologiczne. Ze względu na potencjalną przyczynę bolesne miesiączkowanie dzielimy na pierwotne oraz wtórne. 

Dysmenorrhea pierwotna jest rozpoznawana u pacjentek, u których ból miednicy mniejszej w czasie okresu nie jest związany z żadną patologią. Kobiety z reguły są młode i miesiączkują regularnie, a dolegliwości bólowe pojawiają się w czasie pierwszych dwóch dni okresu. 

• Pierwszy epizod bólowy ma najczęściej miejsce po upływie od 1 do 3 lat od pierwszej miesiączki. 
• Przyczyn pierwotnego bolesnego miesiączkowania upatruje się w nadmiernej patologicznej czynności skurczowej macicy w czasie okresu w odpowiedzi na wydzielane przez ten narząd związki chemiczne – prostaglandyny. Potwierdzają to badania, które wykazały większe stężenie prostaglandyn we krwi miesiączkowej u kobiet z bardziej nasilonymi objawami bólowymi oraz w pierwszych 2 dniach menstruacji.
• Pierwotne bolesne miesiączkowania dotyczy ponad 90% kobiet zgłaszających opisane objawy, ale rozpoznanie to może być postawione dopiero po wykluczeniu przyczyn wtórnych.

Dysmenorrhea wtórna wynika ze współistnienia patologii miednicy mniejszej. Do głównych przyczyn, które mogą ją wywołać, należą:

• Endometrioza,
• Adenomioza,
• Zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID),
• Wady anatomiczne macicy i pochwy – najczęstsza to zarośnięcie błony dziewiczej,
• Mięśniaki macicy,
• Polipy endometrium,
• Zrosty w miednicy,
• Zwężenie szyjki macicy.

Wtórne bolesne miesiączkowanie dotyczy ok. 10% kobiet, które zgłaszają dolegliwości bólowe podczas okresu. Najczęstszą przyczyną wtórną bolesnych miesiączek jest endometrioza. Co ważne ból może być jej jedynym objawem, dlatego nie należy go bagatelizować. Wczesne wykrycie choroby oraz odpowiednie leczenie dają szansę na zahamowanie jej postępu.

Kiedy ból miesiączkowy może oznaczać problem?

Ból jest objawem ostrzegawczym wysyłanym przez nasz organizm. W zależności od jego nasilenia, czasu trwania i objawów towarzyszących możemy wyróżnić 3 typu dysmenorrhea.

• Postać lekką – kiedy ból występuje tylko podczas pierwszego dnia miesiączki, nie zaburza on codziennego funkcjonowania i nie towarzyszą mu inne objawy.
• Postać umiarkowaną – rozpoznawaną w sytuacji, gdy ból utrzymuje się przez pierwsze 2 lub 3 dni miesiączki, może ograniczać codzienne funkcjonowanie, a nierzadko towarzyszą mu również objawy dodatkowe, takie jak nudności, wymioty, mastodynia, czyli ból piersi czy ból głowy.
• Postać ciężką – ograniczający codzienne funkcjonowanie ból towarzyszy całej miesiączce, a nierzadko pojawia się przed jej pierwszym dniem. Często współistnieją z nim objawy dodatkowe.

Choć większość bolesnych miesiączek ma charakter czynnościowy i wynika z nadmiernej, niezsynchronizowanej czynności skurczowej macicy, to zawsze na początku należy wykluczyć stan chorobowy mogący objawiać się w ten sposób. Wtórne bolesne miesiączkowanie należy podejrzewać u pacjentek, które zgłaszają:

• Duże nasilenie objawów, nierzadko niereagujące na standardowe leczenie, 
• Dolegliwości bólowe pojawiające się po wcześniejszym wieloletnim bezbólowym miesiączkowaniu, najczęściej po 20. roku życia,
• Dolegliwości występujące przez cały okres, a nierzadko pojawiające się już w drugiej fazie cyklu,
• Objawy towarzyszące, takie jak nudności, biegunka czy migrena miesiączkowa.

Jak złagodzić ból miesiączkowy?

Sposób leczenia pierwotnego i wtórnego bolesnego miesiączkowania jest inny. W tym pierwszym przypadku skupiamy się na tym, aby jak najbardziej zniwelować ból zgłaszany przez pacjentkę podczas okresu. Leczenie wtórnego bolesnego miesiączkowania jest ukierunkowane na przyczynę. Może skupiać się na postępowaniu farmakologicznym lub zabiegowym, jak i połączeniu obu tych metod.

Lekami pierwszego rzutu rekomendowanymi w leczeniu pierwotnego bolesnego miesiączkowania są preparaty należące do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) np.: ibuprofen, naproksen, kwas mefenamowy. Mechanizm działania tych tabletek na bóle menstruacyjne skupia się na ograniczeniu produkcji prostaglandyn odpowiedzialnych za bolesne skurcze macicy. Ze względu na to, że tabletki te dostępne są bez recepty, wiele osób sięga po nie bez wcześniejszej konsultacji lekarskiej i wiedzy jak je zażywać, by były skuteczne. Zbyt małe dawki leku, a także jego stosowanie, dopiero gdy ból jest już bardzo silny, to najczęściej popełniane błędy. Sprawiają, że ból nie znika. W takim razie jak robić to poprawnie? 

• Jeśli mierzysz się z bolesnymi miesiączkami, zacznij stosować NLPZ 1-2 dni przed pojawieniem się krwawienia i kontynuuj ich zażywanie przez pierwsze 3 dni okresu. W tym czasie dawkuj lek zgodnie z informacją zamieszczoną w dołączonej do niego ulotce. Dodatkowo możesz dołączyć do niego lek rozkurczowy.
• Unikaj natomiast leków przeciwbólowych mających w swoim składzie kwas acetylosalicylowy, który ze względu na swoje właściwości może nasilać krwawienie.

Lekami drugiego rzutu w przypadku pierwotnego bolesnego miesiączkowania są leki antykoncepcyjne. Zaleca się je, gdy NLPZ nie działają, a także, gdy pacjentka chce się dodatkowo zabezpieczyć przed nieplanowaną ciążą lub miesiączkuje nieregularnie.

Domowe sposoby na bóle miesiączkowe

Domowe sposoby walki z bólami miesiączkowymi mogą wspomóc leczenie farmakologiczne. W przypadku mniej nasilonych objawów bólowych nierzadko okazują się skuteczne również w pojedynkę. Do sprawdzonych domowych sposobów na bóle miesiączkowe należą:

• Kompresy ciepło-zimne przykładane do okolicy podbrzusza. Doskonale sprawdzi się tutaj również zwykły termofor,
• Napary ziołowe o działaniu rozkurczowym z mięty, rumianku, melisy oraz nagietka,
• Delikatny masaż bolącej okolicy.

Ćwiczenia na bóle menstruacyjne

Ćwiczenia relaksacyjne, takie jak joga lub spokojny stretching mogą zniwelować nasilenie bólu towarzyszącego miesiączce. Dobrym pomysłem jest ich połączeniem z dodatkowymi ćwiczeniami oddechowymi, a konkretnie spokojnym oddychaniem torem przeponowym ze skupieniem swojej uwagi właśnie na tej czynności. W czasie bolesnego okresu zrezygnuj natomiast z intensywnych ćwiczeń siłowych oraz wytrzymałościowych.

Podsumowanie

Warto pamiętać o tym, że każdy przypadek bolesnego miesiączkowania, zwłaszcza jeśli dolegliwości są nasilone i się powtarzają, wymaga wizyty u ginekologa. Lekarz na podstawie wywiadu i badania będzie mógł podjąć decyzję co do dalszego postępowania.