Kaszak na powiece – jak go rozpoznać i jak leczyć?

Na twojej powiece pojawiła się mała, grudkowata zmiana i zastanawiasz się, czy to nie kaszak? Aby przekonać się, co dokładnie dzieje się na powiece, skonsultuj się z lekarzem. Pamiętaj, żeby nie próbować samemu usunąć zmiany, gdyż może to prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji.

Kaszak na powiece oka: co to takiego?

Kaszak to nic innego, jak rodzaj cysty, która może wystąpić na skórze w różnych miejscach na ciele. Czasem też jest określany jako torbiel. Kaszaki można podzielić na naskórkowe lub te wywodzące się z mieszków włosowych. Ten drugi rodzaj występuje zdecydowanie częściej. 

Jak rozpoznać kaszaka?

Na skórze mogą pojawiać się różne zmiany, które mają inne przyczyny. Każdy rodzaj wymaga konkretnego postępowania. Kiedy więc możemy mieć pewność, że to, co wyrosło nam na powiece, to kaszak? Niestety często ciężko to ocenić samemu i potrzebne jest fachowe oko lekarza.

Zwykle ta zmiana ma postać zaokrąglonego guzka w kolorze skóry lub o zabarwieniu białawym czy lekko żółtym. Kaszak jest miękki w dotyku i często pod wpływem delikatnego ucisku pod odpowiednimi kątami przesuwa się pod skórą (nie sprawia wrażenia mocno przytwierdzonego do podłoża).

Sprawdź, czym może być grudka na powiece.

Najczęściej zmiana ta nie jest odczuwalna w żaden sposób. Oznacza to, że nie powoduje bólu, dyskomfortu ani swędzenia. Dlatego też najczęściej wykrywa się ją dopiero pod wpływem dotyku lub kiedy w lustrze zobaczymy grudkę na skórze. Co więcej, zmiany te narastają bardzo wolno, nawet przez okres kilku lat.

Rozmiary osiągane przez kaszaka

W zależności od miejsca występowania oraz tego, czy nie ulegnie uszkodzeniu, co skutkowałoby wyrzuceniem zawartości na zewnątrz, kaszak może osiągać wielkości nawet do paru centymetrów średnicy. Jeżeli jest to zmiana na powiece, osiągnie maksymalnie kilkanaście milimetrów.

Kaszak zwykle nie pęka sam, jeśli nie objął go proces zapalny albo nie jest dodatkowo nadkażony, np. przez próby wyciskania. Gdy zaczyna się toczyć stan zapalny w obrębie torbieli, może dojść do samoistnego pęknięcia. W standardowych warunkach najczęściej kaszak pęka w wyniku uszkodzenia torbieli przez czynniki zewnętrzne. Kaszaki bardzo małych rozmiarów niekiedy mogą zanikać samoistnie.

Kaszaki mogą występować w różnych miejscach, ale najczęściej towarzyszą mieszkom włosowym. Właśnie dlatego najbardziej narażone są okolice twarzy, owłosionej skóry głowy, szyja lub góra pleców (szczególnie u bujniej owłosionych mężczyzn). Mogą występować w okolicach intymnych. Kaszak w okolicy oczu najczęściej pojawia się na górnej powiece i przybiera wielkość od kilku do kilkudziesięciu milimetrów. Czasem na grudce widać mały otwór, który jest właśnie zatkanym ujściem gruczołu.

Kaszak na powiece – przyczyny

Dlaczego dokładnie tworzy się kaszak? Problem powstaje w sytuacji, kiedy złuszczające się komórki naskórka zaczynają blokować kanalik wyprowadzający gruczołu łojowego. W efekcie produkowany łój (lub inaczej sebum) nie może wydostać się na zewnątrz i gromadzi się w środku gruczołu. Sebum i nagromadzone martwe komórki naskórka tworzą masę wypełniającą torbiel.

Zwykle zawartość kaszaka ma konsystencję płynną lub półpłynną (niekiedy określaną jako serowatą lub przypominającą kaszkę) i nieprzyjemny zapach, który jest wyczuwany dopiero po naruszeniu czy nacięciu zmiany, w momencie kiedy zawartość torbieli wydostaje się na zewnątrz.

Ponieważ na powiece oka występują rzęsy (a więc i mieszki włosowe) oraz naskórek, mogą na niej tworzyć się również kaszaki.

Kaszak na powiece u dziecka

Występuje stosunkowo rzadko, schorzenie pojawia się głównie u dorosłych, choć i tak nie jest to część ciała, na której zmiana pojawia się często.

Niektóre osoby mogą być bardziej narażone na posiadanie kaszaków od innych. Najczęściej predyspozycje mają podłoże genetyczne i występują rodzinnie. Wynika to między innymi z budowy mieszków włosowych oraz ilości, dokładnego składu i konsystencji produkowanego sebum. Co więcej, niektóre przewlekłe choroby skórne mogą również predysponować do częstszego pojawiania się kaszaków.

Innym czynnikiem, który może mieć wpływ na częstotliwość występowania kaszaków, jest odpowiedni dobór kosmetyków do pielęgnacji twarzy. Niektóre substancje stosowane w kosmetykach, takie jak część emulgatorów, substancji zagęszczających, zapachowych czy nadających odpowiedni kolor, mogą sprzyjać blokowaniu się gruczołów łojowych. Działanie komedogenne, czyli właśnie przyczynianie się do zatykania ujść kanałów łojowych, mają również niektóre oleje naturalnie i woski czy chociażby lanolina.

Kaszak na powiece – leczenie

Kaszaka nie da się zmniejszyć za pomocą specjalnych okładów czy preparatów do smarowania. Mogą one być pomocne w sytuacji, kiedy zmiana się zaogni, doszło do infekcji lub występuje stan zapalny. Jednak jeśli kaszak jest po prostu przyblokowanym gruczołem, to niestety zawarta w torbieli masa nie rozpuści się i nie zniknie sama. Dlatego też w zależności od tego, jak wygląda i gdzie jest, lekarz decyduje o tym, czy go usuwać. Ponadto zaleca się stosowanie odpowiedniej higieny skóry i kosmetyków, które będą zapobiegać powstawaniu takich zmian w przyszłości.

Kiedy już pojawi się kaszak na powiece, jak usunąć zmianę? Przede wszystkim usuwanie powinien przeprowadzić lekarz. Nie powinieneś robić tego sam w domu czy w gabinecie kosmetycznym. Usuwanie kaszaka niesie ze sobą ryzyko zakażenia rany i wywołania stanu zapalnego, dlatego też powinno być przeprowadzane w gabinecie lekarskim, gdzie są odpowiednie warunki. Co więcej, w zależności od dokładnego wyglądu zmiany i miejsca lekarz może zalecić dodatkowe badania, aby mieć pewność co do jej charakteru. Niekiedy kaszaki można pomylić z tłuszczakami lub włókniakami.

Jeśli kaszak jest usuwany chirurgicznie, to zabieg ten polega na nacięciu skóry po wcześniejszym znieczuleniu i usunięciu zawartości torbieli wraz z „torebką”, w której się znajduje. Jeśli jest to możliwe, lekarz usuwa całą torebkę z zawartością bez jej nacinania. Tylko usunięcie zarówno treści, jak i samej torebki zagwarantuje brak nawrotu zmiany. W zależności od lokalizacji kaszaka na skórze, do usuwania takich zmian można wykorzystywać też lasero- i krioterapię.

Przeczytaj również, na czym polega laseroterapia skóry trądzikowej.

Kaszak na powiece – domowe sposoby mają sens?

Zastanawiasz się, jak usunąć kaszaka na powiece domowymi sposobami? Nie jest to do końca możliwe. Możesz oczywiście stosować okłady na powiekę wykonane z zaparzonych i przestudzonych ziół, takich ja rumianek czy świetlik.Pomogą one w przypadku stanu zapalnego, jednak nie sprawią, że kaszak się zmniejszy. Na pewno nie należy samemu drapać lub nakłuwać kaszaka, gdyż może to skutkować nadkażeniem skóry i znacznie pogorszyć stan powieki i samej zmiany.

Dowiedz się więcej! Czym jest bisabolol?

Na pewno słyszałaś też o domowych metodach na zmiany na powiekach, takich jak pocieranie obrączką czy masowanie ciepłym, ugotowanym jajkiem w skorupce. Mają one pewien sens i zastosowanie, kiedy na powiece wytworzy się jęczmień,  a nie kaszak. Wtedy delikatne mechaniczne tarcie lub ciepło może odblokować ujście jęczmienia i przyspieszyć leczenie. Nie ma to jednak zastosowania, jeżeli schorzeniem jest kaszak na powiece.

Co więcej, jeśli w obrębie oka pojawia się jakikolwiek dyskomfort, pamiętaj, aby stosować odpowiedni płyn do przemywania oczu oraz optymalne preparaty do higieny powiek. Takie roztwory powinny być jałowe i kompatybilne ze środowiskiem panującym na błonie śluzowej oka. Dlatego przemywaj oko roztworem soli fizjologicznej dostępnej w aptekach lub specjalnymi, przeznaczonymi do tego celu płynami.

Sól fizjologiczną można kupić w aptekach w postaci małych ampułek, najczęściej o objętości 5 ml. Opakowania są sterylne, a zawarty w nich roztwór soli nie posiada konserwantów, więc należy je zużyć niedługo po otwarciu. Mają też odpowiednią osmotyczność, która pozwoli na skuteczne przemycie oka bez podrażniania go.

Ponadto na rynku dostępne są też odpowiednie produkty przeznaczone do higieny powiek. Występują w postaci nawilżanych chusteczek lub płynów i są często rekomendowane przez okulistów przy wielu nawracających problemach z powiekami.

Zmiana na powiece: co robić? Zapamiętaj

Jeśli masz na powiece zmianę, która wygląda jak kaszak, to pokaż ją swojemu lekarzowi rodzinnemu. On ją oceni i w razie konieczności skieruje do specjalisty lub zaordynuje odpowiednie leczenie. Najczęściej kaszaki usuwa się w sytuacjach, kiedy sprawiają dyskomfort i są uciążliwe.

Pamiętaj, że ryzyko powstawania kaszaków możesz zmniejszyć, regularnie stosując peelingi i kosmetyki do oczyszczania twarzy, które pomogą w skutecznym złuszczaniu komórek naskórka. Jednak ta metoda nie może być stosowana na powieki, gdyż są one bardzo delikatne i istnieje ryzyko, że wywołasz u siebie pieczenie oczu, albo nawet uszkodzisz wzrok. Dlatego w przypadku powiek zaleca się stosowanie dedykowanych do ich higieny produktów. Są one wskazane nie tylko do stosowania codziennego, ale i do przemywania powiek przy toczących się w obrębie oczu infekcjach i stanach zapalnych.

Źródła:

1. Laberge J.-M., Puliglandla P., Shaw K.: Teratoma, dermoids and other soft tissue tumors. ,Ascraft's Pediatric Surgery, 2010
2. Lucas A., Betloch I., Planelles M. i wsp.: Non-melanocytic benign skin tumors in children. Am. J. Clin. Dermatol., 2007
3. Gajewski P.; Szczeklik A.: Interna Szczeklika. 2013