Malina – właściwości lecznicze, których nie można przecenić!

Malina właściwa (Rubus idaeus L.) to roślina  z rodziny różowatych, która dostarcza niewielkich, ale niezwykle wartościowych owoców. Suszona, w postaci soku czy syropu stanowi ceniony dodatek do kompotów i herbat. Jednak czym się wyróżnia? Właściwości tego owocu powinien poznać każdy!

Czym jest malina?

Malina zaliczana jest do roślin z rodziny różowatych (Rosaceae). Można spotkać wiele jej gatunków, jednak najbardziej popularny to malina właściwa. Występują także:

• malina czarna,
• malina tekszla,
• malina moroszka
• i malina kamionka. 

Wieloletnie krzewy osiągają około 2 metrów wysokości. W Polsce można je spotkać na terenie całego kraju np. w lasach, na polanach czy uprawach. Roślina ta wymaga odpowiednich warunków atmosferycznych oraz glebowych. Hodowli sprzyja stałe nawadnianie. Nawet krótkotrwała susza może doprowadzić do zahamowania jej rozwoju. Krzewy kwitną od czerwca do sierpnia, to wtedy właśnie trwa sezon na owoce malin w Polsce.

Czy maliny są zdrowe?

Najbardziej popularny kolor owoców malin to różowy, jednak w zależności od gatunku różnią się barwą: od żółtych, białych, czarnych po fioletowe. Czy maliny są zdrowe? Owszem! Dzięki właściwościom substancji w nich zawartych mają szerokie zastosowanie w kosmetyce, kuchni, a także lecznictwie! Pozyskuje się z nich olej z pestek, przetwory, dżemy, wina. Z liści, a także owoców wytwarzane są naturalne soki i syropy, leki bez recepty oraz suplementy diety. 

Co kryją w sobie maliny?

Maliny charakteryzują się wysoką zawartością substancji odżywczych takich jak: witaminy, składniki mineralne i liczne związki bioaktywne tzw. fitozwiązki. W zależności od gatunku różnią się objętością poszczególnych składników. 

Liście maliny zawierają większą ilość witaminy C niż jej owoce. Dlatego też są wykorzystywane do tworzenia ekstraktów oraz suplementów leczniczych. Podobnie jak inne owoce jagodowe wyróżniają się wysoką zawartością antocyjanów, które są silnymi przeciwutleniaczami. 

Owoce malin charakteryzują się także niską kalorycznością – w 100 gramach dostarczają jedynie około 33 kcal energii. Toteż osoby odchudzające się powinny częściej sięgać po ten niskokaloryczny, zdrowy owoc.

Malina – właściwości lecznicze i korzyści płynące z jej wykorzystywania

Owoce, liście oraz kwiaty malin były uznawane za lecznicze już w czasach starożytności, kiedy to właśnie surowce naturalne były głównym lekiem na choroby i dolegliwości. Malinie przypisuje się wiele właściwości leczniczych, dlatego można nadać jej nazwę polskiego superfoods. 

Wśród takich działań wymienia się między innymi potwierdzone właściwości przeciwzapalne, napotne, przeciwgorączkowe, wspierające układ pokarmowy oraz oddechowy, moczopędne, przeciwbiegunkowe i mnóstwo innych. 

Maliny wykazują wysoki potencjał antyoksydacyjny – oznacza to, że zwalczają w organizmie wolne rodniki, działając tym samym silnie przeciwzapalnie. Flawonoidy, antocyjany zawarte w malinach chronią układ krwionośny i przejawiają właściwości przeciwmiażdżycowe. Protekcyjnie wpływają także na układ nerwowy – zabezpieczając go przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. 

Maliny i inne owoce jagodowe to ważny element diety MIND, czyli diety, która ma korzystny wpływ na funkcjonowanie mózgu. Zorientuj się, na czym polega dieta MIND. Pojawiają się także pojedyncze badania wskazujące na możliwe działanie przeciwreumatyczne owoców malin.

Jakie działanie ma czarna malina? Właściwości lecznicze tej odmiany 

Czarna malina to gatunek, który zawiera więcej antocyjanów oraz podobną ilość elagotaninów, co malina właściwa. Posiada właściwości lecznicze ze względu na silne atrybuty przeciwutleniające oraz przeciwzapalne. Liczne badania potwierdziły działanie przeciwnowotworowe tego gatunku, a dokładniej kwasu elagowego zawartego w owocach. Hamuje powstawanie nowotworów skóry, jamy ustnej czy jelita grubego. Daje to nadzieję na przeprowadzenie dalszych badań w tym kierunku.

Przesłanki przemawiające za właściwościami leczniczymi malin

Spośród innych owoców jagodowych zawartością antyoksydantów wyróżnia się właśnie sok z malin. Właściwości lecznicze tego nektaru czynią go napojem o wysokim potencjale przeciwzapalnym. Kwas elagowy zawarty w malinach wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe oraz przeciwwirusowe. 

Z liści malin przygotowuje się ekstrakty, które charakteryzują się właściwościami moczopędnymi, przeciwbakteryjnymi, przeciwzapalnymi, regulującymi układ pokarmowy. 

Pojawiają się także doniesienia, że aromat o nazwie keton malinowy może mieć wpływ na zahamowanie przyrostu tkanki tłuszczowej podskórnej. Są to jednak pojedyncze badania przeprowadzone na zwierzętach. 

Maliny ze względu na dużą zawartość błonnika pokarmowego, pektyn, śluzów wspierają perystaltykę jelit, tym samym wspomagając procesy trawienne. Owoce malin są szczególnie polecane dla osób z zaburzoną gospodarką węglowodanową (cukrzyca, insulinooporność, hipoglikemia) ze względu na niską zawartość cukrów prostych, a wysoką błonnika.

Gdzie jeszcze stosowana jest malina właściwa? Właściwości lecznicze owocu w kuchni

Naturalne aromaty, cukry, kwasy organiczne owoców malin sprawiają, że są one niezwykle smaczne i pachnące. W diecie maliny można spożywać bez obróbki technologicznej na przykład w postaci musów, koktajli, sosów oraz jako dodatek do sałatek czy deserów. Popularne w kuchni są także przetwory z malin: soki, konfitury, dżemy, marmolady, wina, nalewki. 

Znajdziesz również suszone maliny, które doskonale sprawdzą się jako dodatek do wody, herbaty. Sezon na maliny trwa od czerwca do sierpnia, wtedy są najbardziej smaczne i aromatyczne. Ze względu na ich ważne składniki odżywcze warto, abyś w okresie letnim zamroził porcję owoców do wykorzystania w kuchni przez cały rok. W ten sposób zakonserwujesz najcenniejsze składniki oraz smak owoców. 

Napary z owoców malin mają działanie rozgrzewające, dlatego zaleca się podawanie ich podczas przeziębienia, wysokiej gorączki, infekcji dróg oddechowych. Taki wywar z dodatkiem soku lub syropu malinowego doskonale sprawdzi się w okresie jesienno-zimowym. W aptece dostępne są także specjalne, gotowe syropy malinowe, które można dodać do napoju, koktajlu czy deseru.

Maliny – właściwości zdrowotne tej rośliny w kosmetyce

Najbardziej popularny w pielęgnacji jest olej pozyskiwany z pestek malin. Wysoka zawartość zdrowych kwasów tłuszczowych (nienasyconych) oraz antyoksydantów sprawia, że jest on dodawany do wielu kosmetyków, takich jak: kremy, peelingi, maseczki, balsamy do ciała, maści, a nawet olejków do masażu. 

Cenne antyoksydanty znajdujące się w tym produkcie to tokoferole (witamina E), witamina C oraz beta-karoten (witamina A). Składniki te zapobiegają powstawaniu zmarszczek i mają działanie przeciwstarzeniowe. Olej jest też wykorzystywany jako naturalny filtr przeciw promieniom UV. Jednak współczynnik ochrony SPF nie został dokładnie określony, dlatego też zaleca się stosowanie oleju z pestek w połączeniu z filtrem przeciwsłonecznym. 

Doskonale pielęgnuje skórę wrażliwą i skłonną do wysuszania. Działa natłuszczająco, a dodatkowo może być stosowany zarówno do twarzy, jak i do całego ciała. Olej z pestek malin można kupić także samodzielnie i wykonać domowy peeling na bazie cukru lub kawy. 

Dla kogo spożywanie malin nie jest wskazane?

Maliny są bardzo popularne jako owoc dla dzieci, jednak ze względu na właściwości alergizujące powinny być na początku podawane w małej ilości pod baczną obserwacją rodziców. Jeżeli po spożyciu produktu pojawią się objawy takie jak: wysypka, rumień, ból brzucha, nudności, biegunka, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. 

Osoby, które zmagają się z alergią na salicylany, także powinny obserwować swoją reakcję po spożyciu niewielkiej porcji owocu. Co więcej, reakcja na maliny może wystąpić także w formie alergii krzyżowej z pyłkami. Dzieje się tak wtedy, kiedy alergeny obecne w owocach wykazują podobieństwo do alergenów z powietrza; w efekcie organizm reaguje na nie w ten sam sposób. Dlatego też osoby z taką alergią w okresie pylenia roślin powinny szczególnie uważać na spożycie owoców, warzyw, zbóż.

Dalsze przeciwskazania zdrowotne malin

Jedzenie owoców malin w ciąży oraz w trakcie karmienia piersią jest bezpieczne. Pojawiły się jednak pojedyncze badania wskazujące na to, że spożycie naparu z liści malin może przyspieszać poród. Poznaj domowe sposoby, jak przyspieszyć poród. Wynika to z ich działania na mięśnie gładkie macicy. Ze względu na niejasne dane dotyczące naparu z liści malin w diecie kobiet ciężarnych dla bezpieczeństwa nie jest on zalecany. 

Osoby będące na diecie lekkostrawnej z powodu np. chorób układu pokarmowego, uchyłków jelit, stanów pooperacyjnych powinny zrezygnować ze spożycia całych owoców malin. Ich pestki to element ciężkostrawny, dlatego też najlepiej jest z nich zrezygnować. Można natomiast włączyć do diety łatwostrawnej kisiel z przecieru z malin, przecier z malin bez pestek oraz sok z malin. Owoce poddane obróbce technologicznej będą lepiej tolerowane niż owoce surowe. 

Zawsze warto sprawdzić osobistą tolerancję na dany owoc lub warzywo, ponieważ niekiedy maliny nie wywołują żadnych dolegliwości nawet w przypadku, kiedy są one zjadane w całości na surowo. Bardzo istotna jest tutaj także porcja produktu.

Wykorzystaj właściwości zdrowotne malin!

Maliny to polskie superfoods, które mają szerokie zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce oraz kuchni. Zawierają wiele składników odżywczych wykazujących bezpośredni wpływ na poprawę zdrowia oraz samopoczucia. Sprawdź, jak możesz pokonać stres w pracy. Udowodniono, że owoce te mają działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwgorączkowe, regulujące układ pokarmowy, a także przeciwnowotworowe. Przeciwwskazaniem do spożycia naparu z liści malin jest ciąża, a unikać ich owoców powinny osoby na diecie lekkostrawnej oraz alergicy. 

Maliny w kuchni odgrywają znaczącą rolę – są doskonałym dodatkiem do dań oraz surowcem do wielu przetworów. Zarówno świeże, jak i suszone powinny być elementem jadłospisu. Bogactwo antyoksydantów oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych w pestkach malin wykorzystywane jest także w kosmetyce.

Źródła:

1. Kalinowska N. i wsp., Properties of raspberry seed oil used in cosmetics, Kosmetologia estetyczna, 2017.
2. Baranowska A. i wsp., Właściwości prozdrowotne owoców maliny właściwej (Rubus idaeus L.), Probl Hig Epidemiol, 2015.
3. Doroszko M. i wsp., Właściwości prozdrowotne wybranych owoców krajowych, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, 2018.
4. Łuczak A. i wsp., Safety of herbal medicines during pregnancy, Farmacja współczesna, 2017.
5. Bazylko A., Substancje roślinne, wskazania i przeciwwskazania do stosowania w czasie ciąży i przygotowania do porodu, Farm Pol, 2010.
6. Kula M., Owoce maliny czarnej (Rubus occidentalis L.) w profilaktyce i terapii niektórych chorób nowotworowych – aktualny stan badań, Post Fitoter, 2018. 
7. Krauze-Baranowska M., Owoce maliny właściwej i maliny zachodniej źródłem substancji biologicznie aktywnych, Postępy fitoterapii 2014.